علميت فروغ ڪندڙ عنبر نديم ڀٽو
علميت فروغ ڪندڙ عنبر نديم ڀٽو
اسوتا نوگارولا Isotta Nogarola هڪ اطالوي ليکڪا ۽ دانشور هئي، جنهن لاء چيو وڃي ٿو ته اها اعلي درجي جي انسانيت پسند شخصيتن ۾ نرالو ناونء رکندڙ آھي، جنھن پنھنجي عمل سان شاگردن، نوجوانن، فنڪارن ۽ اديبن جي نسلن کي متاثر ڪيو، ۽ عورت جي صنف ۽ فطرت کي اڳيان رکي انسان برابر ھجڻ جي فلسفي تي يورپ ۾ ڪيئي صدين تائين ھن جي فڪر تي بحث ھلندو رھيو- اسوتا جي زندگي جو گھڻو پاسو ان عمل تي گذريو ته ھن نوجوان نسل کي پڙھائي علم طرف راغب ڪرڻ لاء پنھنجي لائبريري مان ھر سال سالياني ميلي طور ڪيترن ئي نوجوانن کي گھرائي انھن کي ڪتابن جا تحفا ڏيندي ھئي، جئين علم جي شمع اونداهي جو انت آڻي،- 570 سال گذرڻ باوجود ھو ڪيترن ئي اھل علم انسانن جي قلم سان لکجندي رھي آھي، اھو به چيو وڃي ٿو ته ھن جي لائبريري ۾ اھي ناياب ڪتاب به شامل ھئا جيڪي ھن سون Gold جي تور واري اگھ ۾ خريد ڪيا ھئا،- ..... ________
اھڙا ڪردار رڳو دنيا جي ٻين ملڪن ۾ ناھن، پر اسان جي آس پاس ۾ اسوتا جھڙيون شخصيتون موجود آھن، جيڪي خاموشي سان ادب کي فروغ ڪرڻ لاء پنھنجون صلاحيتون سرانجام ڏئي رھيون آھن، اھڙي وسعت وقار واريون عورتون اسان وٽ اڄ به "عنبر نديم ڀٽو" جي صورت ۾ موجود آھن، جيڪي سانت سان پنھنجو ڪم ڪري رھيون آھن، ھنن کي لئي، لست، خوشامند، پروٽوڪول يا ميڊيا اڳيان اچي پنھنجا ڳڻ ڳارائڻ ۾ بي آرامي محسوس ٿيندي آھي، __جڏھن ته ڊين ميڪ انسانيت پسند فردن لاء چوي ٿو تہ "جيڪو نيڪي وارو ڪم ڪري ٿو، ھن وٽ اھو احساس به ھجڻ کپي، متاثر کان سواء ان عمل کي ڪو ٻيو نہ ڏسي" پر اسان وٽ 10 رپين جو صابڻ ڏيڻ وقت به 30 مرد صابڻ ڏيندي ھڪ عورت جي عظمت جو ڀرم ڀورا ڀورا ڪري فوٽو سيشن ڪرائيندا آھن،-________
عنبر نديم ڀٽو جھڙيون علم ادب دوست عورتون نه رڳو ڪتابن سان چاھ رکن ٿيون، پر ان سان گڏ ڪتابن متعلق ھن چائينز قول تي عمل ڪندي به نظر اچن ٿيون، " ڪتاب پڙھي ٻين تائين پھچائڻ اھو ئي ڪتاب سان حقيقي انصاف آھي" ۽ ان ئي روايت کي برقرار رکندي عنبر نديم ڀٽو ڪتابن سان انصاف ڪرڻ ڄاڻي ٿي، Zadie Smith ڪتابن سان انصاف ۽ نڀاء ڪندڙ عورتن لاء لکي ٿي، ته اوھان ڪتابن جي ان دنيا ۾ داخل ٿي وڃون، جتي الفاظ جادو ڪندا آھن، ۽ ڪھاڻيون ڪومايل گلن جي پنکڙين جيان ٽڙنديون آھن ."Whispers of Wisdom" عورتن جي حوالي جو مجموعو آھي، جنھن جي دل ھڪ سٺي ڪتاب ۾ ستل صفحن ۾ ڌڙڪندي آھي،____
ڪسنڊرا فيڊيلي Cassandra Fedele اھڙو نالو آھي، جنھن کي انسانيت سان پيار ڪندڙ ماڻھون ئي سڃاڻي سگھن ٿا، ڪسنڊرا پنھنجي آشرم ۾ ھڪ يتيم ڇوڪري پالي ھئي، ان ڇوڪري جي شادي ٿي وئي، ڪي ورھين گذري ويا، وري اچي جڏھن ڪسنڊرا سان ملي، ته ان کي چيائين مونکي وقت ٿيو آھي، پر اولاد نه ٿيو آھي، ڪسنڊرا ھن کي چيو تنھنجو اولاد تنھنجي نسل جي نشاني ھوندي ۽ تنھنجو ڪردار تنھنجي ٻن نسلن جي نشاني ھوندي، ھڪ اوھان کي جنھن پرورش ڏني آھي، ٻيو جنھن کي اوھان پرورش ڏئي ھڪ ماڻھون کي مڪمل انسان ٺاھيو ٿا، اھو آھي اوھان جو ڪردار جيڪو ڪڏھن به مري نٿو سگھي، پر ان ڪردار جو نسل ھلندو آھي، ڪردار جو ڊي اين به ٿيندو آھي، جيڪو نسل در نسل انسان جي جين ۾ داخل ٿيندو رھي ٿو، ان جي ميڊيڪل سائنس به گواھي ڏيئي ٿي، تہ جھڙا اوھان جا اخلاق، رويا، زبان ڪردار ڪم عمل ھوندو اوھان جو اولاد به اھو اپنائيندو- اوھان وٽ اوھان جو اخلاق آھي، جيڪو اوھان کي ھزارين پرايا ٻار پنھنجا ٻچا ڪرڻ ۾ ڪم ايندو آھي،
ڪسنڊرا فيڊيلي جو شخصي اخلاقي پاسو تمام گھڻو وڏو آھي، ھتي پاڻ جنھن شخصيت جو ذڪر ڪيون ان جو اخلاقي مزاجي پاسو منھنجي نظر ۾ ڪسنڊرا فيڊيلي جھڙو آھي، ڇو ته ھن وٽ گھڻ رخو اخلاق، ماڻھن کي پرک جا پاسا، جيسليز جھڙي دل ۽ Algerian ليکڪ ۽ صحافي Fodil Mezali جي ڊرامي جھروڪن جي ڪردار سلمي جيڏا حوصلا رکندڙ عنبر نديم ڀٽو جنھن جو مڪمل تعريف منھنجي نظر ۾ ھي آھي، ھن جو مڪمل گھراڻو مخلص دل جو مالڪ آھي، سندس امڙ بھترين شخصيت پروفيسر ميڊم ممتاز ڀٽو وٽان جيڪو درس مليل اٿس، عنبر صاحبه ان تي عمل ڪندي، پنھنجي ڪم ڪرت ڪاروهنوار ۾ اڳڀري رھندڙ شخصيت آھي، جنھن جي طبيعت ۾ پنھنجي خاندان جي نسبت ۽ صحبت جو اعلي اثر ملي ٿو، تعليم جھڙي پيشي سان لاڳاپيل عنبر نديم وٽ علم ادب آرٽ سان دل لڳي جون سڀئي وصفون موجود آھن، پر ان سڀني کان وڌيڪ ھن وٽ جيڪو ڪتاب عطيو ڪرڻ جو ظرف آھي ان جو ڪو مثال ئي نٿو ملي،_ منھنجي پڙھائي ۾ گھڻو ھٿ عنبر نديم جو آھي، جنھن ھر نئون آيل ڪتاب چوڻ بنا عزاز ڪري بخشيو آھي-.
/
مدھوش مير جي لکڻي اھڙي سحر انگيز آھي، جو پڙھندي انسان لفظن جي جادو ۾ گم ٿي وڃي ٿو، ھو لکڻ جو اھڙو ماھر آھي جو ڪافر کي مسلم ۽ مسلم کي ڪافر ڪري پيش ڪري ته ان تي يقين ڪرڻ کانسواء ٻيو ڪو رستو بچي ئي نٿو، مدھوش مير اوھان لاء دعاڳو آهيان شال اوھان ھن ڏات ۽ ڏان سان ائين انصاف ڪندا رھندائو-
عنبر نديم ڀٽو