سنڌ جو سريلو مترجم ننگر چنا
سنڌ جو سريلو مترجم ننگر چنا
مترجم ليکڪ هڪ منفرد فن جا ماهر هوندا آهن، جيڪي ٻوليءَ جي پيچيده منظرنامي کي ويجهڙائي ۾ آڻيندا آهن ته جيئن پڙھندڙ نه رڳو لفظن پر متن جي جوهر ۽ جذبن جي محاورن ثقافتي حوالن ۽ لساني نزاڪتن کي پروڙي سگھن، مترجم دنيا جي ڪردارن کي پنھنجي خطي جي خوبصورت ماڻھن جي زندگيءَ ۾ ساهه کڻائيندا آھن، Robert Shvarc لکي ٿو " دنيا جي علم ادب آرٽ روايت ثقافت سماج کي سمجھڻ جي اجازت صرف ترجمي نگار ئي ڏئي سگھي ٿو، سنٿيا Cynthia Ozick رڳو ابراھام Abraham لاء اھي لفظ نه چيا ھئا ته ابراھام Neve Monosson جي عوام کي پنھنجي ٻولي جي غوراب ۾ سوار ڪرائي، دنيا جو سير ڪرائي ٿو، ھن جو مقصد ھيو ته ابراھام مونوسن جي عوام کي دنيا جا نظارا نيھ فڪر فھم فلسفو ادب ڏات شاعري علم پنھنجي ٻولي ۾ پڙھائي، مونوسن جي عوام جي وڏي خدمت ڪئي آھي، پر ساڳئي لفظن کي ورجائيندي مان ننگر چنه لاء چوندس ته ھو به سنڌ جي عوام کي دنيا جي تاريخ جدوجھد جنگ ادب اصولن جي مختلف ٻولين کي ڇاڻي سنڌ جي عوام جو ادبي استاد آھي، پوء ڪير کيس مڃي يا نه مڃي، اھو فيصلو وقت ڪندو ته ننگر پنھنجي نالي جيان وڏي شاھي شھر جو بادشاھ آھي،_
ننگر چنه سنڌ جو اھو ترجمي نگار آھي، جيڪو پنھنجي وس آھر سنڌي ادب کي دنيا جي تاريخ ادب ڄاڻ وڌائڻ ۾ مددگار ثابت رھيو آھي، ڪجھ وقت اڳ ڪنھن ھن لاء لکيو ھو ته ترجمي نگار جي ادب ۾ ڪا اھميت ناھي، ترجمو ڪرڻ ائين آھي، "جئين پرائو ٻار پالڻ،" ان لکت تي منھنجو جواب ھيو ته ننگر تي لکڻ واري کي، اھا خبر به ھجڻ گھرجي ته ڄم کان وڌيڪ پالنا جي اھميت ھوندي آھي، ترجمي نگار بلڪل پرائو ٻار پالي ٿو، پر اھو ڪم ڪو سولو ناھي، ميڊيڪل سائنس به ان ڳالھ کي تسليم ڪيو آھي، ته پالنا ڄم کان وڌيڪ اثرانداز ڪندڙ عمل آھي، اڄ ڪالھ ٻار تہ مشينن ۾ بہ ڄمي سگھن ٿا، ھڪ ماء ٻئي عورت جي پيٽ مان پنھنجو ٻار ڄڻائي سگھي ٿي،. پر پرورش جو اثر ئي ڄاول ٻار تي اثر انداز ٿيندو آھي، مان ان مثال ۾ ان ڳالھ کي رد ڪيان ٿو، جيڪي ترجمي نگار کي پرائو ٻار پالڻ واري مثال ۾ ھيٺ ڪري پيش ڪن ٿا. مان ان پالنا کي وڌيڪ اھميت جوڳو سمجھان ٿو، ڄاول ٻار به پيارو ھوندو آھي، پر ڄاول ٻارن جا مثال روڊن تي، نالين سميت ڪچري جي ڍيرن تي به ملن ٿا. جيڪي ڌرتي جي پالڻھارن جي ڪڇ ۾ پلجي زندگي جون رونقون ڏسن ٿا،
ادب ۾ ترجمي جي تمام گھڻي ضرورت رھي آھي، دنيا جي نسرڻ پويان ٻولي جي ٻج جي اھميت آھي، ادب جي وسيع دنيا ۾ ننگر چنه جھڙا مترجم ليکڪ اڻ ڄاتل هيروز وانگر بيٺا آهن، جيڪي ثقافتن جي وچ ۾ فرقن کي ظاھر ڪرڻ ۽ مختلف آوازن کي عالمي سامعين تائين پهچائڻ لاءِ لساني جادو جاڳائي رهيا آهن، منھنجي هن مضمون جو مقصد ٻوليءَ جي ننگر چنہ جھڙن ڪاريگرن جي انمول ڪم تي روشني وجهي انھن کي پنھنجي دل سان مڃڻ ۾ ئي قرار حاصل ڪرڻ آھي، ننگر چنه جھڙا ذھن ثقافتي سفير به ٿيندا آھن، ھو صرف ٻولي جي تبديليءَ کان سواءِ، مترجم ليکڪ ثقافتي سفير طور ڪم بہ ڪندا آهن، پڙهندڙن کي دنيا جي سماجن جي ريتن رسمن، عقيدن ۽ نقطه نظر سان متعارف ڪرائيندا آهن، دنيا ۾ مترجم پنھنجي ڪم ذريعي ثقافتي رڪاوٽون ختم ڪرائڻ لاء به ڪوشان نظر اچن ٿا، پر خاص ڪري ترجمي نگار دنيا جي تمام گهڻي ڄاڻ ۽ تعريف کي فروغ ڏيڻ ۾ مددگار ثابت آھن.
نصيرآباد واسي ننگر چنه انھن سياسي سپاھين جيان جيل قيد ڪاٽڻ بعد پنھنجي عزم فڪر تي اڄ به اجگر جيان اوچي ڳاٽ بيٺل آھي، ھو سياسي ورڪر ھجڻ سان گڏ قلمي قبيلي جو انقلابي ساٿي طور به نمايان آھي، ڇھ سيپٽمبر 2017 ۾ جڏھن سنڌ جي ھن بيباڪ سياسي سپاھي کي جبري طور رياستي ادارن پاران کنڀيو ويو ھو ته ننگر جي اڻ موجودگي ۾ سڄو "سنڌ ننگر" سمنڊ جيان روڊن تي اٿلي پيو ھو، ھو صرف سياسي ورڪر فڪري سيد جي پيروڪار تائين محدود ناھي جان ملٽن جي ڳالھ جيان سيرمن سياست ۾ اھا مڃتا نه ماڻي ھئي جيڪا ھن ادب جي دنيا ۾ شھرت حاصل ڪئي ھئي، پر ھتي ننگر چنه سياست سميت قلمي محاذ به ملھائي پيو، دنيا جي ادبي ورثي کي بچائڻ ۾ ننگر جھڙن مترجم اديبن جو اهم ڪردار رھيو آهي، ترجمي جو ڪم ايڏو آسان ناھي، ترجمي نگار لاء تڪرار جون ترارون به ھميشه اڀيون رھيون آھن، مترجم اديبن کي درپيش چيلنجز انهن جي اهم ڪردار جي باوجود، مترجم اديبن کي اڪثر مشڪل چئلينجز کي منهن ڏيڻو پوي ٿو، اصل متن سان وفادار رهڻ ۽ ان کي نئين ٻوليءَ ۾ رسائي لائق بنائڻ جي وچ ۾ نازڪ توازن قائم ڪرڻ لاءِ محتاط ۽ تخليقي انداز جي ضرورت کي انصاف سان کڻي ھلڻ ڏاڍو ڏکيو عمل آھي، پر ان ڪشالن جي سڃاڻپ ئي ترجمي نگارن جي ڪوششن جي ساراهه ۾ اضافو پيدا ڪندڙ آھي، مان ھڪ پڙهندڙ جي حيثيت سان مترجم اديب ننگر چنہ جي وقف لاءِ شڪرگذاري جو اظهار ڪرڻ ضروري سمجھو، ترجمي جي فن سان وابستگي جيڪا اسان کي اسان جي لساني حدن کان ٻاهر ادبي منظرنامي کي ڳولڻ جي اجازت ڏئي ٿي. ____
/
مدهوش مير! آئون توهان جو ٿورائتو آهيان. مان جيڪو پورهيو ڪري رهيو آهيان، سو سچ بہ توهان جھڙن دلبر ماڻهن جي پاران مليل ڏَڍَ، پريم ۽ سھائتا جي ٽيڪ جي ڪري. هونءَ تہ مٽيءَ جي چپٽي آهيان. _ ننگر چنه