سنڌيڪار پاران
مون هڪ نظر ان همراهه ڏانهن ڏٺو، ان وچ ۾ حڪيم صاحب سان، ظهور احمد منهنجو تعارف ڪرايو ته اسين هڪٻئي سان ڏاڍي گرمجوشيءَ سان ملياسين. ۽ اُتي ئي بيٺي بيٺي ڪچهري ڪرڻ لڳاسين. ان دوران پاڻ پنهنجا ٻه ڪتاب ”برف میں جلتے لوگ“ ۽ ”خزاں آلود بھار“ مونکي سوکڙي ڪري ڏنائين.
ڪتاب هونئن به وڏو تحفو هوندو آهي... منهنجي لاءِ ته ڪتابن کان وڌيڪ قيمتي ڪو ٻيو تحفو آهي ئي ڪو نه... مون سندس مهرباني مڃي.
حيدرآباد اچي جڏهن مون حڪيم عبدالرؤف ڪيانيءَ جون ڪهاڻيون پڙهڻ شروع ڪيون ته يڪو پڙهندو ئي ويس. روزاني زندگي جي ڪار وهنوار ۾ پيش ايندڙ ڳالهيون ۽ واقعا... بلڪل سادي ۽ منفرد انداز ۾ ... هر قسم جي مصنوعيت کان خالي لکڻ جو اسلوب. ڪهاڻيون پڙهي مونکي ايئن محسوس ٿيو ته ڪياني صاحب اردو ادب جو نجم عباسي آهي، سنڌي ٻوليءَ جي وڏي ڪهاڻيڪار مرحوم ڊاڪٽر نجم عباسيءَ جي لکڻ جو اسلوب به اهڙو ئي هوندو هو.
حڪيم عبدالرؤف ڪياني جي هر ڪهاڻي موضوعي لحاظ کان نه رڳو وسيع ڪئنواس ٿي رکي... پر جيڪڏهن انهن ڪهاڻين کي ڊراما ٽائيز ڪجي ته اسڪرين تي ڏاڍو سُٺو تاثر ڇڏين.
حڪيم عبدالرؤف جون ننڍيون ننڍيون ڪهاڻيون وقتائتيون ۽ اهم موضوعن تي لکيل آهن. سندس ڪهاڻي ”مسجد“ پڙهي ملڪ ۾ فرقيواريت جي پکڙيل زهر جي سڄي تصوير سامهون اچي ٿي وڃي. ”انڌو پينو“ پڙهي فرقيواريت جي بنياد تي دهشتگرديءَ جو شڪار بڻيل ماڻهو ۽ ان کانپوءِ انهن جي ڪٽنبن جا مسئلا سامهون اچيو وڃن... ”وڏو فرض“ پڙهڻ سان احساس ٿئي ٿو ته انسانيت هر مذهبي رسم ۽ عبادت کان وڏو فض آهي ايئن حڪيم صاحب جي هر ڪهاڻيءَ جو تاثر ڏاڍو گهرو آهي.
حڪيم عبدالرؤف ڪيانيءَ پنهنجي ڪهاڻين ۾ سڄو ڌيان پنهنجي ڳالهه کي پڙهندڙن تائين پهچائڻ تي ڏنو آهي، ان لاءِ پاڻ ٻولي سادي ۽ عوامي انداز اختيار ڪيو اٿس.
حڪيم صاحب پنهنجي ڪهاڻين ۾ جن مسئلن تي قلم کنيو آهي، اهي اڄوڪي دور جا اهم ۽ ٻرندڙ مسئلا آهن ۽ پاڻ نه رڳو مسئلن جي نشاندهي ڪئي اٿس، پر ڪٿي ڪٿي انهن جو حل به ڏسيو اٿس.. ايئن پاڻ ايئن چوندي ڪابه هٻڪ محسوس نه ٿا ڪريون ته حڪيم صاحب مقصدي ادب جو قائل آهي ۽ سماجي ناسورن کي قلم جي نشتر سان چيري انهن ناسورن جو گند پَت ڪڍڻ جي ڪوشش ٿو ڪري. سندس ڪهاڻين جو اهو گُڻ، ڪهاڻين جي فني پاسن جي ڪوتاهيءَ کي لڪائي ٿو ڇڏي ۽ قاري هڪ ڪهاڻي پڙهڻ کانپوءِ پاڻمرادو ٻي ڪهاڻي پڙهڻ ٿو لڳي.
سندس ڪهاڻين جي سنڌي ترجمي ۾ سندس ٻنهي ڪهاڻين جي مجموعن مان چونڊ ڪهاڻيون ترجمو ڪيون ويون آهن. حڪيم صاحب جي ڪهاڻين جو پيغام محبت آهي. جيڪو هڪ آفاقي جذبو آهي، انسانيت جو پيغام آهي، انسانيت کانسواءِ زندگي جهنم آهي. حڪيم صاحب جي ڪهاڻين جو پيغام فرقيواريت ۽ دهشتگرديءَ جي باهه ۾ سَڙندڙ زندگين کي بچائڻ جو پيغام آهي. سندس ڪهاڻيون وهم پرستيءَ تي وار ۽ عقليت پسنديءَ جو پرچار ڪن ٿيون. هو پنهنجي قلم جي وسيلي نقلي پيرن فقيرن جي ٺڳين جا ٺاهه ڦاڙي ٿو. هو سماج ۾ بغاوت ٿو چاهي اجاين وهمن کان، حڪيم صاحب هڪ اهڙو سماج چاهي ٿو، جيڪو فرقيواريت کان پاڪ، اڻ برابري ۽ اوچ نيچ کان آجو، خوشحال سماج هجي ۽ هڪ باشعور ليکڪ جي لکڻ جو اهو ئي مقصد هوندو آهي.
مون سندس انهيءَ پيغام کي سنڌي پڙهندڙن تائين پهچائڻ لاءِ سندس ئي خواهش تحت هنن ڪهاڻين جو سنڌي ترجمو ڪيو آهي ۽ مونکي هيءَ ڪتاب سنڌي پڙهندڙن جي حوالي ڪندي خوشي ۽ اطمينان جو احساس پيو ٿئي.
يوسف سنڌي
حيدرآباد. اٺين اپريل 2016ع