ڪجهه ڪتاب بابت
اهڙي طرح جمهوريت ۽ انهن جي قسمن، پاڪستان جي جمهوريت جو پنهنجي فڪر يعني 1940 جي ٺهراءَ موجب وفاقي اڪاين کي مليل قومي خودمختياري ۽ خود اختياري جو انڪار ۽ ان جي نفي ڪرڻ، نيشنلزم کانسواءِ جمهوريت جو سوال بي معنيٰ، لاحاصل ۽ ناممڪن سمجهڻ. قومپرستي جي منفي قسمن ۽ لاڙن بابت ٻڌائڻ ۽ ان جا دنيا تي پوندڙ اثرن بابت سمجهائڻ اهم ڳالهيون آهن. هندوستان ۾ ٻه قومي نظريي جي بنيادن تي سر سيد احمد خان پاران انگريزن سان سهڪاري رويي ذريعي،هندوستان جي اقليتي مسلمانن جي حقن جي تحفظ لاءِ ورتل ڪوششن جو سرسري طور جائزو ورتو آهي ۽ اها ڳالهه پڻ سج جي چٽي روشنيءَ جيان سمجهائي اٿس، ته انڪار وطن، ۽ قومي وجود کان انحرافي، جي نتيجي ۾ نه ڪو اجتمائي زندگي جڙي سگهي ٿي ۽ نه ئي جمهوري رياست قائم ٿي سگهي ٿي.
اسان جا دانشور، سنڌ جي هزارها ساله شاندار ماضي ۽ تاريخ جو ذڪر ۽ فخر ته چڱي طرح سان ڪندا آهن، گهڻو ڪري اهو به ڏٺو ويو آهي،ماضي قريب جي غلطين مونجهارن ۽ پريشانين جو ڇيد پڻ چڱي ريت ڪن ٿا. پر انهن غلطين، مونجهارن ۽ چئلينجز کي ڪيئن منهن ڏجي؟ انهن مان ڪيئن ٻاهر نڪري پار پئجي؟ ان لاءِ ڪهڙو رستو يا دڳ اختيار ڪرڻ گهرجي؟ گهڻو ڪري اهو ڏٺو ويو آهي ته خود اُهي دانشور پاڻ ان جڳهه تي پهچي انهي ڄار ۾ پاڻ ڦاسي ٿا پون، ۽ اهڙي بحث کانپوءِ، اهي روايتي طرحStatus quaيعني ”جيئن آهي، جتي آهي“ جو شڪار بنجيوٿا وڃن. هي سڀ اُهي ڳالهيون آهن، جن جو هنن خطن ذريعي بحث ۽ اظهار ٿيل آهي.
محترم روچيرام صاحب جو هي ڪتاب ”سياسي نظريا ۽ سنڌ جي سياست“ موجوده پاڪستان ۾ سنڌ جي قومي وجود جو بچاءُ، قومي ۽ طبقاتي حقن جو تحفظ، ملڪي مسئلن جي سمجهه، نظرياتي مونجهارن کي سمجهڻ ۽ سلجهائڻ ۾ خاص طور مددگار ٿئي ٿو ۽ نوان سياسي رستا ۽ دڳ پڻ ڏيکاري ٿو.
محترم روچيرام پاران لکيل خطن ذريعي، مختلف موضوعن تي ڪيل عالمانا بحث ۽ انهن تي تعميري تنقيد جو انداز ۽ اسلوپ نهايت سادو، صاف ۽ ڳالهين کي سمجهائڻ، مسئلن جو حل ڏسڻ وارو ۽ نوان رستا ڪڍڻ وارو آهي. هن ڪتاب ۾ مختلف وقتن تي مختلف شخصيتن ڏانهن موڪليل خطن مٿان، سندن مرضي ۽ منشا مطابق موضوع پڻ ڏنا ويا آهن، جنهن سان ڪتاب پڙهندڙن جي آساني ۽ سندن پسنديده موضوعن مطابق پڙهائي پڻ آسان بنجي وڃي ٿي. اهڙي ريت هن ڪتاب جو مطالعو، سياسي و قومي ڪارڪنن ۽ سماجي سائنس جي شاگرد لاءِ ڪارگر ۽ مفيد بنجي سگهي ٿو.
سيد جلال محمود شاھ
چيئر مين نظرياتي ڪميٽي
سنڌ يونائيٽيڊ پارٽي