10
اڀا ايئن چون،مڇڻ پاند پسائيين ( شاھ )
ڪجھه ڏينهن کان پوءِ منگھير ۾ هيءَ ڳالهه مشهور ٿي ويئي ته آڌيءَ رات جو قبرستان جي طرف کان ڏاڍو مٺو بين جو آواز ۽ ان سان گڏ ڪڏهين ڪڏهين هيءَ سريلي ۽ مڌر مصرع به ٻڌڻ ۾ ايندي آهي.
بهار آيو ته گل آيو، بهاري وئي ته گل ويندو،
نه گل ڌاران بهاري ٿئي، بهاريءَ ري نه گل ٿيندو.
بين وڄائڻ ۽ مصرع ڳائڻ وارو ڪير آهي ؟ ان ڳالهه معلوم ڪرڻ لاءِ ماڻهن ڏاڍا مٿا مونا هنيا، پر ڪوبه اهو عجيب راز سمجھي ڪونه سگھيو .
ان کان وٺي منگھير جي هندن ۽ وهمي مسلمانن جنن ۽ ڀوتن جي ڊپ کان قبرستان ڏي اچڻ بند ڪري ڇڏيو. انگريزي پهريدار جو رات وقت ان طرف پهري تي بيٺل هوندو هو سو به ڊپ سبب پيو ڪنبندو هو. اهو ڊپ ايتري قدر وڌي ويو جو ماڻهن قلعي مان لڏڻ جو پڪو خيال ڪيو.
ڳالهه جو ڳالهه ۾ سمورو بيان ڪلائيو جي ڪنن تائين پهتو. ان کي خيال ٿيو ته ان خبر جو انت لهان. آخر رات جاڳي پهريدار سان گڏ بيهڻ لاءِ تيار ٿيو.
ڪلائيو جنگي پوشاڪ پهريل، رائيفل سان تيار ٿيل، پهريدار کان ٿورو پرڀرو بيٺو هو. هو رات راڻيءَ جي انڌيري سڀني کي پنهنجيءَ ڪاريءَ چادريءَ ۾ لڪائي ڇڏيو هو. نوائي ۽ ماٺ مٺوڙو اهڙو هو، جو پن ڪرڻ جو آواز به ٻڌڻ ۾ پئي آيو. آڌيءَ مهل سرنگھه وٽان مٺي وهاڳ راڳڻيءَ جو من موهيندڙ آواز بين جي سوراخن مان نڪري فضا ۾ آهسته آهسته پکڙجڻ لڳو ۽ ان سان گڏ ڪنهن عجيب سريلي گلي جو آواز به ٻڌڻ ۾ آيو.
تون ٿو سال سنڀرين دنيا خواب آهي
لڏي ويا ڇڏي ويا مٽي آب آهي
سڪندر ۽ دارا هليا ويا هزارا
پورس پرس پارن کنيو ڇا ته ناهي.
تنهن جا پيءُ ۽ ڏاڏا، هليا ويا و آڏا،
ڪٿي يار جيڏا تو احباب آهي
ڇڏي بدشاھ تخت تختي تي آيا
چکيوموت جو تن تکو تاب آهي.
چڙهي باد صر صر تي جن ڪئي سواري
ڪٿي اڄ انهن جو به اسباب آهي.
خدا جن سڏايو بهشت جن بنايو
نه تن جو دنيا ۾ بقا باب آهي.
گذر ٿيو زمانو رهيو بس فسانو
قاروني خزانو به غرقاب آهي.
نبي امتي سڀ مري ٿيا مٽي سڀ
ڪٿي تن جو منبر ۽ محراب آهي.
چڙهي بور اباق تي راڻا هليا جي
انهن جو ڪٿي سرخو سجاب آهي.
“ سپاهي ” صبر ڪر فنا جو فڪر ڪر
نه اڳتي ذڪر ڪر پورهيو ساب آهي.
بين ۽ راڳ جو آواز ٻڌي پاڻ کي بهادر سڏائيندڙ ڪلائيو جو ڪليجو به ڪنبڻ لڳو پر نيٺ پنهن جي بزدلي وڃائڻ لاءِ دل کي لعن و طعن ڪري پاڻ کي بي ڊپو ظاهر ڪيائين. ٿوري دير بعد سچ پچ ڪنهن جي قدمن جي آهٽ محسوس ٿيڻ لڳي. جھٽ پٽ ڪلائيو انڌيريءَ ۾ ئي رخ تي بندوق ڇوڙي ڏني، رات جي سناٽي کي چيريندي گولي فرڙاٽ ڪندي آسمان ۾ گم ٿي ويئي ۽ ان سان گڏ پيرن جي آهٽ ۽ بين جو آواز به سناٽي ۾ گم ٿي ويو. ترت لالٽين کڻي چوطرف جاچ ڪئي ويئي پر ڪجھه به ڏسڻ ۾ نه آيو اها حالت ڏسي ڪلائيو جي اچرج جي حد نه رهي پر وري ٻيءَ رات هن عجيب اسرار جي پتي ڪڍڻ جو خيال ڪري وڃي سمهي پيو.
ٻيءَ رات آسمان ڪڪرن سان ڍڪيو پيو هو. هر هر بجلي پئي چمڪي بادلن جي گجگوڙ کان پهلوانن جي دل في الحال ڏڪيو ٿي ويئي. مگر مغرور ڪلائيو انهيءَ ڌن ۾ لڳل هو ته ڪيئن به ڪري انهيءَ راز کان واقف ٿيان.
اهو خيال ڪري وري به بندوق ۽ بارود سان ليس ٿي ساڳئي هنڌ وڃي بيٺو. آڌيءَ رات ٿيڻ سان وري به بين جو سريلو آواز سڻڻ ۾ آيو ۽ ان سان گڏ پيرن جي آواز تي ڪن ڏيندو قلعي جي ڏکڻ طرف آهسته وڌڻ لڳو، پر پيرن جو آواز قبرستان وٽ وڃي بند ٿي ويو. ڪلائيو به اکيون ڦاڙي چوطرف چڱيءَ طرح جانچڻ لڳو پر ڪوبه نشان ڏسڻ ۾ نه آيس. جنهن ڪري گھڙي کن واسطي وري به سندس دل زورسان دڪ دڪ ڪرڻ لڳي. سرنگھه جي اندر وڃڻ جي به ڪيترائي ڀيرا ڪوشش ڪيائين پر وڃي نه سگھيو. آخر خيال پچائيندو واپس پنهن جي جاءِ طرف هلڻ لڳو.اڃا اڌ رستي ۾ مس پهتو ته هن اهو ساڳيو آواز پنهنجي پوئتان ٻڌو. اول ته ڏڪي ويو پر وري به منهن ورائي چوطرف ڏسڻ ۽ لالٽين گھرائي ڳولڻ تي به ڪجھه به ڏسڻ ۾ نه آيس ان ڪري آسرو لاهي سيٽيون وڄائيندو پنهن جي جاءِ ڏي هلڻ لڳو. ته ايتري ۾ بجليءَ جي چمڪاٽ تي ڪلائيو پاڻ کان چند قدمن تي هڪ شينهن کي ڏسي ورتو. هڪدم نشان ٻڌي فائر ڪيائين. وري به بجليءَ جي چمڪي تي ڏٺائين ته شينهن زمين تي ڪري ڦٿڪي رهيو آهي. بس! پوءِ بگل وڄايائين ته ڪيترائي يورپي هٿن ۾ لالٽين ۽ مشعل کڻي اتي پهچي ويا. اتي پهچي هنن جيڪي ڏٺو تنهن کين تعجب ۾ وجھي ڇڏيو ۽ سڀني جي زبان مان اچانڪ نڪتو ؛
اڙي هاءِ هي ڇا ؟! هيءُ ڪهڙو اسرار آهي ! ڪلائيو پنهن جي سامهون ڌرتيءَ تي هڪ تمام سهڻو سورهن سترهن جو ٻالڪ رت ۾ ٻڏل ڏٺو.جنهن جي ڇاتيءَ ۾ گولي لڳي هئي ۽ گولي لڳڻ سان وات مان برابر رت جو ڦوهارو نڪري رهيو هوس. ۽ پاسي ۾ هڪ وڏي شينهن جي کل پيئي هيس. ڦٿڪندڙ سندر ٻالڪ جو چهرو ڏسي ڪلائيو جھڙي پٿر دل کي به سخت چوٽ لڳي ۽ هو چپ چاپ اتي بيٺو رهيو. پر پوءِ جلدئي ان معصوم کي گود ۾ کڻي علاج لاءِ پنهن جي جاءِ تي آيو. ڊاڪٽر مرشن صاحب کي آندو ويو. پر هن جي پهچڻ کان اڳيئي هن ٻار معصوم روح عنصري پڃري مان پرواز ڪري ويو. انا لله و انا اليه راجعون
ناظرين هن ٻالڪ کي سڃاتو هوندو اهو هن ناول جو هيرو “ بهار ” هو. جو دنيا جي سڀني بهارن کي ساڻ وٺي هن طرح بي موت مري ويو. سچ آهي ته “ لکيو منجھه نراڙ قلم ڪياڙيءَ نه وهي ” ڪنهن کي طاقت نه آهي جو ازل جي انگ کي مٽائي سگھي. مگر اهڙن معصوم مکڙين جي کلڻ کان اڳ موت تي ضرور ارمان ٿئي ٿو.
باغ دنيا ۾ سدائين گل ڪيئن آيا ويا
آهه ارمان تن مٿي جي بن کلئي ڪومائيا.
ڪين ورتو واس جن جو بلبلن ۽ باغبان
موت تي انهن سندي ٿو رت روئر آسمان.