مهان ڪوي شيخ اياز
[/b](1923ع کان 1997ع)
نالو مبارڪ علي، ادبي نالو شيخ اياز پيءُ جو نالو شيخ غلام حسين شاديون (1) 1948ع ۽ 1955ع شاعريءَ جي شروعات ڏهن يارهن سالن جي عمر کان، ڪهاڻيءَ جي شروعات، سورنهن، سترن سالن کان، ڄاڻندڙ ٻوليون، سنڌي، اردو، هندي، فارسي، پنجابي، انگريزي. رهائشون، شڪارپور جيڪا جنم ڀومي هئس ۽ پوءِ سکر ۽ ڪراچي ۾ رهيو.
شيخ اياز کي 3 دفعا گرفتار ڪيو ويو ۽ 3 ڪتاب ضبط ڪيا ويا. ڀؤنر ڀري آڪاس ٻيو ڪلهي پاتم ڪينرو ٽيون جي ڪاڪ ڪڪوريا ڪاپڙي . جيل ۾ لکيل ڪتاب، ساهيوال جيل جي ڊائري ڪپر ٿو ڪن ڪري. وڻندڙ سنڌي ڪتاب، قديم سنڌ ڀيرومل نثر، شاهه جو رسالو. نظم.
فارسي استاد – مولوي عبدالغفور
ادبي استاد – کيئل داس فاني
تدريسي استاد – هاسانند پرسواڻي
زندگيءَ تي گهرو اثر – حشو ڪيو لراماڻي.
شاعريءَ جي تخليق وقت – محويت ۽ جذب ڪيفيت شاعريءَ ۾ ترجيح – نظم کي وڻندڙ صنف بيت ۽ نظم وڪالت جي پيشيءَ کان ڪنهن حد تائين مطمعن هيو. شاعري جن ٻولين ۾ ترجمو ٿيس – انگريزي، اردو، سرائڪي، جرمن گريڪ، روسي، پنجابي.
[b]مهمان ڪوي شيخ اياز
[/b]
• تون ڪائنات کي سمجهڻ ڇوٿو چاهين ڪٿي اهو توکي ٻه اڌ ڪري نه ڇڏي.
• رڳو سوئر کي وڄ ٿيندا آهن ڇا؟ ماڻهوءَ جا وڄ ان کان به تکا آهن رڳو توکي نظر نه ٿا اچن.
• ڀائپي، دوستي سڀ ٺيڪ، گستاخي چڱي نه آهي.
• عورت جي وڏي ۾ وڏي خوبصورتي هن جي سچائي آهي.
• ايتريءَ حد تائين ڪنهن سان گستاخ نه ٿيءُ جو اها حد اورانگي نه سگهين.
• ساڙ جون اکيون پيليون آهن. انهيءَ ڪامڻ جو ڪو علاج نه آهي.
• ماڻهن کي عقل هوڙ ويهارو ورهين کان پوءِ نڪرندو آهي، ڪنهن ڪنهن قوم کي پنهنجيءَ تباهيءَ کان اڳ عقل هوڙ نه نڪرندي آهي.
• موت ته هر ڪنهن کي ماري ٿو ڇڏي، افسوس آهي انهن تي جن کي زندگي ماري ٿي ڇڏي.
• هر مرض جو آخري علاج موت آهي.
• ڇت تي ڪرڙي پاڻ کي سڀ کان اوچو ٿي سمجهي!
• چوندا آهن ته گڏهه هينگ ڪندو آهي ته شينهن کان ڇرڪ نڪري ويندو آهي.
• هن قوم جو پٽڪو نه ٿي، جتي ٿيءُ، پٽڪو لاهيندي اها ويرم نه ڪندي.
• تون جيترو موت کان ڊڄين ٿو ان کان وڌيڪ مان زندگيءَ کان ڊڄان ٿو.
• جي سنڌ ڪڏهن اٿي ته توکان ساري تاريخ جو بدلو وٺندي.
• سڀ دشمن حرامي نه ٿيندا آهن، سڀ دوست حلالي نه ٿيندا آهن.
• تون سمجهين ٿو ته هر ڪنهن کي ٺگي سگهندين موت کي نه!
• مجاز هر حقيقت کان وڌيڪ خوبصورت آهي.
• لفظ ڪنهن جو وجود به ثابت نه ٿا ڪري سگهن هو نيٺ “ڪجهه به نه” ۾ شامل ئي ٿي وڃي ٿو. انهيءَ اپار مايا ۾ جا اسان جي سمجهه کان مٿي آهي.
• چنڊ ڀلي سمجهي ته هو آسمان تي آهي. چشمي ۾ هو ڪارونجهر جي پيرن ۾ هوندو آهي.
• افسوس انهيءَ موتيءَ تي، جنهن کي هنس نه چڳيو آهي.
• ڇا مجاز حقيقت جي پل آهي. مجاز ته اهو درياهه آهي. جنهن ڪيئي پليون لوڙهي ڇڏيون آهن.
• اي ازلي حقيقت! جي تون هن عورت جيتري خوبصورت آهين ته تون مون کان جدا ڇو ٿي هئينءَ؟
• تنهنجو شڪر آهي منهنجا رب! اڄ مون کي اڌ ماني ۽ پورو ڪتاب نصيب ٿيو آهي.
• يا خدا مون کي نانگ کان ڏنگاءِ، ڪنهن همعصر سان نه ملاءِ.
• جي تو ماڻهو اکين مان نه سڃاتو ته هن کي ڪڏهن به سڃاڻي نه سگهندين.
• تون تقدير کان بچي ويندين، تون ايڏو ڏاهو آهين.
• اندر جا ڪارا انسان! تنهنجا اڇا وار مون کي ٺڳي نه ٿا سگهن.
• منهنجيءَ دل ۾ ايترو پيار آهي جو ان ۾ ساڙ جي لاءِ ڪائي جاءِ نه آهي.
• مون کي تولاءِ نفرت ڪٿي آهي؟ رڳو جيئرن جي فهرست مان تنهنجو نالو ڪٽي ڇڏيو اٿم.
• تون سمجهيو آهي ته خدا جي رسيءَ کي مظبوطيءَ سان جهليو آهي! تنهنجو هٿ ته ڦاسيءَ جي ڦندي ۾ آهي جو تنهنجي ڳچيءَ ۾ پيو آهي.
• محبت اهو گل آهي، جو ڇڻي ٻيهر نه ڦٽندو آهي.
• ڇا ڪتو ايترو برو آهي؟ ماڻهوءَ کان ويو!
• موت هڪ اونداهي سرنگهه آهي. جنهن جي ٻئي پاسي روشني ئي روشني آهي.
• تون سنڌ ۾ ڀٽائيءَ کان وڏو شاعر ڏسڻ چاهين ٿو؟ توکي اکيون آهن؟
• تون چاهين ٿو ته مان اهو ڪجهه لکان جو تنهنجي سمجهه ۾ اچي سگهي، پهريون پاڻ کان پڇ ته توکي سمجهه آهي سهي!
• سياست ۽ سچ ٻه متضاد شيون آهن.
• سچا ماڻهو سياست ۾ ورلي ايندا آهن. سياسي ماڻهو سچا ورلي ٿيندا آهن.
• سچ سراڻ وانگر آهي، تون ڪيستائين زندگيءَ کي مڏي چاقونءَ وانگر بند ڪري رکندين؟
• ڇا تون پنهنجي ڪفن ۾ ڪيڙا ڏٺا آهن؟ توکي چڪ وجهي ڪيڏو نه ڇرڪي رهيا آهن؟
• مان ڄاريءَ ۾ ٻيهر اچان! تو پنهنجو ڄار ڏٺو آهي؟ هنڌان هنڌان ڦاٽو پيو آهي.
• موت اهو ڌاڙيل آهي جو توکي ڌاڙ ڌاڙ ڪرڻ جو وجهه به نه ڏيندو.
• تون پهرين پنهنجي پاڙيسريءَ سان ته چڱو هل! انسان ذات ته وڏي ڳالهه آهي.
• ماڻهوءَ جي پِٽَ گوليءَ وانگر آهي جا بندوق ۾ واپس اچي نه سگهندي.
• ٻين کي ماڻهپو سيکارڻ وارا! ڇا تون پاڻ کي ماڻهو ڪري سگهيو آهين؟
• هو توکي ڏسي سڙي رهيو آهي. ڀلي سڙي آخر باهه تنهنجي ته نه آهي، هن جي پنهنجي آهي!
• ڏينهن ۽ رات ٻه پکي آهن. جي سج ۽ چنڊ جا آنا لاهي اڏامي ويندا آهن.
• هي دونهين جا بادل آهن يا گهٽائون آهن. انسان! فطرت سان ڪيڏو نه کوئنسي رهيو آهين!
• سنڌ جا سپوت! ڇا تو انهيءَ جو تعين ڪيو آهي ته سنڌي ڪنهن کي ٿو ڪوٺين؟