پنھنجي پاران
ڪيتريون بادشاهون خطن ذريعي ٺهيون آهن ته خطن ذريعي تباهه برباد ٿيون آهن. خط زندگي جي اهم حصو رهيا آهن. خطن تي ڪھاڻيڪار ڪهاڻي لنکدا هئا. ته شاعر خطن تي شاعري ڪندا هئا.
خط میں نے تیرے نام لکھا،
چاہت کا یہ پھلا پیغام لکھا۔
پهريون خط ايندو هو ته ماڻهو گهڻو خوش ٿيندو هو، خط ورائي ورائي پيو پڙهندو هيو، عاشق ته محبوب خط وهاڻي هيٺان رکي سمهندا هئا. هر هر پڙهندا هئا لڪائي به رکندا هئا. خط کي چمندا به هئا.
مہرباں لکھوں حسینا لکھوں یا دلربا لکھوں،
حیران ہوں میں آپ کو اس خط میں کیا لکھوں۔
(نامعلوم)
روئي روئي لکيو هي خط هوندئين
ڳوڙهو ڳوڙهو اکر اکر ۾ آ
(امين ڀٽو)
ورنديءَ جي آسري تي لکيا مون خط گهڻا
آيو نه ڪو جواب لکڻ مون ڇڏي ڏنو
(ڪرم ٽالپر)
تنهنجا نياپا چمان چپن وانگي
تنهنجي خوشبو پڙهان خطن وانگي
(استاد بخاري)
خط توڏانهن لکيم، سوين سور سليم
وري سوچيان پيو، ڄڻ ڪجهه نه لکيم
(مير عبدالرسول مير)
ڏيهاڙي ٿا ڪيترا، مون ڏي خط اچن
اکيون پر ڳولن، تنهنجي ئي تحرير کي
(ادل سومرو)
خط ريڊيو تي تمام گهڻا لکيا ويندا هئا. پوري دنيا جي ريڊيو اسٽيشن تي خط ويندا هئا. سنڌ جا ماڻهون جنهن اسٽيشن جو آواز سنڌ تائين پهچندو هيو، ان ڏانهن خط لکندا هئا، انڊيا ،ايران عراق، بي بي سي لنڊن تي سنڌ مان خط جام ويندا هئا، ڪيترن ڪتابن جا نالا خطن جي مناسبت سان رکيا ويندا هئا، ڪو وقت هو ڪبوتر به خط پهچائيندا هئا. ريڊيو اسٽيشن تي پروگرامن جا نالا خطن جي مناسبت سان رکيا ويندا هئا. ڪنهن دؤر ۾ هڪ سنڌ جي ريڊيو اسٽيشن تان پروگرام هلندو هيو.
”تنهنجو خط پهتو تنهنجي مهرباني“
ٽيليويزن چئنلن تي به خط لکيا ويندا هئا. هر شاعر پنهنجي شاعر ۾ خط جو ذڪر ضرور ڪندو هيو، ڀٽائي کان وٺي اياز ۽ استاد تائين شاعرن خط جو ذڪر محبت سان ڪيو آهي. اردو شاعرن به خط جو ذڪر ڪندا رهيا آهن.
ڪوفين ڪا ڪاغذ لکيو وجهي وچ الله
اسان تابع تنهنجي تون اسان جو شاهه
هيڪر هيڏي آءُ ته تخت تاج توکي ڏيون.
(شاهه)
اهو به ڪو دور هيو وزير وري خط بادشاهه کي پڙهي ٻڌائيندا هئا خطن جي پنهنجي تاريخ آهي، عاشق پنهنجن محبوبن ڏانهن خط رت سان به لکندا هئا.
”خون پنهنجي مان ٻوڙي قلم مون لکيو هي خط آ
تون ٿو سمجهين مس هي آهي، مس نه پر هي رت آ“
مون وٽ به سنڌ جي ناميارن اديبن، شاعرن سماجي اڳواڻن جا خط پيل هئا. محترم تاج جويي سان صلاح ڪيم مون وٽ ڪجهه خط پيل آهن ڇا انهن کي ڇپائڻ گهرجي ته يڪدم چيائين خط تاريخ آهن انهن کي جلدي ڇپاءِ انهن خطن کي کڻي اوهان دوستن اڳيان حاضر ٿيو آهيان. ڪجهه خط سيوهڻ سماچار جي حوالي سان آهن. سيوهڻ سماچار آءُ سيوهڻ مان هڪ سلسلي وار ادبي سماجي ثقافتي اخبار 2005ع کان 2008 تائين ڪڍندو هئس. وقتي حالتن جي ڪري اها اخبار بند ڪيم، سيوهڻ ۾ ڪابه پرٽينگ پريس نه هوندي هئي سڄو اخبار جو ڪم حيدرآباد مان ڪرائڻوپوندو . هن ڪتاب ۾ ڪجهه خطن جا عڪس (اصل هٿ اکر به ڏنا اٿم.)
ڪتاب ۾ سڀن دوستن جا خط احترام لائق آهن. منٺار سولنگي جو پيار ڪٿي ٿو وساري سگهجي، جيڪو سدائين محبتون ڏيندو هيو، سيد نور محمد شاهه جو خط ته پڙحندي اکين ۾ پاڻي آڻي ٿو ڇڏي. تاج جويو، يوسف سنڌي، مشتاق بخاري ۽ انور ساگر ڪانڌڙو ويجها دوست آهن جن سان مذاقون به ڪندو آهيان ته ڏک سک ۾ به انهن سان گڏ هوندو آهيان. خط 20 سالن جي واسطي جا آهن گهڻا خط سنڌي ادبي سنگت سنڌ جا آهن، سنڌي ادبي سنگت ۾ ڪارڪن جي حيثيت ۾ گهڻو ڪم ڪيو آهي. مان پروفيسر اعجاز قريشي جو ٿورائتو آهيان جنهن هن ڪتاب جو مهاڳ لکيو ٻه اکر ايوب عمراڻي به لکيا، يوسف سنڌي جو به ٿورائتو، جنهن هن ڪتاب آڻڻ ۾ مدد ڪئي.
مير حاجن مير
2016-10-2