انور ساگر ڪانڌڙو
(مير حاجن مير)
05 مئي 2015ع
مٺڙا دوست مير حاجن مير
اميد ته شل سکيو هوندين!
ڪالهه توهان کان موڪلائي اڄ حيدرآباد ڇا پهتو آهيان، سيوهڻ جا منظر اکين ۾ لهي ويا آهن، اڄ سوچيم ته اوهان سان هن خطَ ذريعي حال احوالي ٿيان ۽ مهمان نوازي جو شڪريو ادا ڪيان، اوهان سيوهڻ جهڙي تاريخي شهر جي سفر ۾ هم سفر رهيا ۽ تمام گهڻي معلومات مهيا ڪئي، اهو ان ڪري به جو سيوهڻ تي اوهان جو تازَو ڪتاب ”سيوهڻ جو ادبي شخصيتون“ پڻ شايع ٿيو آهي، ان کان علاوه سيوهڻ تي جنهن کي تحقيق ڪرڻي هوندي آهي اَهي توهان سانَ ۽ سائين نظير حيات سيوهاڻي سان ضرور ملندا آهن، جنهن جو ذڪر اوهان هن سفر ۾ ڪيو هو، توهان کان علاوه سائين نظير حيات سَيوهاڻي جو تهه دل ٿورائتو آهيان جنهن قلندر جي ڪافين جو احوال تفصيل سان ٻڌايو، سبزواري سادات جي مقبرن جي باري نئون ڳالهيون ٻڌي مان ته اچرج ۾ اچي وس، ڇٽي آمراڻي مزار جو رنگ بيحد پسند آيو، اتي جي قبرن جي قدامت جي باري ۾ پڻ قيمتي ڪتاب پڙهياسين، ڪربلا تي پڻ اوهان سان گڏ وڃڻ ٿيو ۽ سيد ثابت علي جي مزار تي حاضر ڀريسين، اوهان خاص طور تي تذڪره مشَائخ سيوستان جي ڪردارن جو مزارون پَڻ ڏيکاريون نه رڳو گهمايو اٿو، پر مهمان نواز خاطر تواظع جو ڪو ڇيهه نه هو، لجپال هوٽل جا مزيدار کاڌا پڻ مهيا ڪيا.مهربانيون قرب، سيوهڻ جي گھٽي گهٽي گهمائي ان مان معلوم ٿيو ته سيوهڻ کي هر گهٽي ۾ ڪانه ڪا يادگار ڪا نه ڪا ڪافي، ڪا نه ڪا درگاهه موجود هئي.
هاڻي ته مون ڪنهن آرٽيڪل ۾ اهو پڙهيو آهي ته سيوَهڻ جي گهٽي گهٽي ڪهاڻي آهي، اَن کان علاوه منهنجو خواب به پورو ٿيو جو چاهيو پئي ته مغرب جي وقت جيڪا نوبت لڳندي آهي ان جي زيارت ڪيان، جنهن جي باري ۾ اها روايت موجود آهي ته ان وقت قلندر سائين پاڻ درگاهه تي شربت کڻي ايندا آهن ۽ پوءِ توهان ڏٺو ته ڌمال کي ڏسندي مون تي ايڏو وجد طاري ٿي ويو جو مون به حسن دَرس وانگر ڌمال هڻڻ شروع ڪئي ان ڌمال منهنجي طبيعت تي وڏو اثر ڪيو آهي ۽ مون هتي اچي هڪ غزل چيو آهي ته:
مئڪدي مان ته مون کي وٺي ٿا وڃون پر ٻڌايو ڪٿي اهڙو منظر به آ،
۽ هتي ٿو جو دل ۾ ڌمالون هڻي سو دنيا ۾ ٻيو قلندر به آ،
ڇا ته تاريخ ۾ جاڳيو آهي سيوهڻ قلعي مان هي ٽاپون ڪنائجن پيو،
ها هتان کان ڊنل ڪو بطوطا هيو ۽ هتان جو ڌڪيل ڪو سڪندر به آ،
(انور ساگر)
ان کان علاوه چوٿنڀي وارو منظر مون کان وسري ئي نٿو ساڄي پاسي منڇر جو دلڪش نظارو، کاٻي پاسي سنڌو درياءُ ڏکڻ ۾ جبل ۽ اتر اوڀر طرف قلندر لعل شهباز جي روضي جو درشن ڇا ته وڻندڙ نظارو هو، چوٿنڀي تي ويهي ميرڪ يوسف جو ڪتاب ”تاريخ مظهر شاهجهاني“ ياد ته ان وقت جا حڪمران ڪيئن هئا، فوري لاءِ ان چوٿنڀي واري ٿلهي تي اچي ويهندا هئا، اهو سج لهڻ وارو منظر تاقيامت نه ٿو وساري سگهان، تنهنجا ٿورا جو تو پنهنجو قيمتي وقت مون کي ڏنو، هڪ شاعر جي ذهن کي الائي ڪاٿي پهچائڻ ۾ اهم ڪردار ادا ڪيئي، سگا واري دوست نور محمد سيال جو ٿورائتو آهيان ان پڻ هن شهر جي اهم جاين جي نشاندهي ڪئي، ان کان علاوه سندس پٽ پاران ميهڙ مان آندل پتي مان ٺهيل ڪڙڪ پتي واري چانهه ۽ تيل ڀينڊين جو ذائقو اڃا تائين پنهنجي چپن تي محسوس ڪندو آهيان، پروفيسر اڪبر ميمڻ ۽ نور محمد سيال جو تهه دل شڪر گذار آهيان جو مهرباني ڪري مون کي خدا آباد ۾ نظير ڀنڊ جو درشن ڪرايائين، جيڪو نه رڳو منهنجي والد جو دوست پر منهنجو پراڻو شفيق ۽ همدرد رهيو آهي، منهنجي وڃڻ جي کين ايتري خوشي ٿي جو پنهنجن دوستن کي منهنجي اچڻ جي خبر ڏنائين پنهنجي ڪوششن سان اڏايل اسپتال جو درشن ڪرايائين، سائين امداد سروري، سائين نظير حياتي سوهاڻي ۽ اڪبر ميمڻ کي منهنجا گهڻا گهڻا سلام چئج تذڪره مشائخ سيوستان جا باقي ٻه چار رهيل ڪردار به ڳولي هٿ ڪيو ته ان ڪم کي اڳتي واڌايون.
سنگت کي سلام چئجو
والسلام
فقط پيار ۽ اڪير/اوهان جو پنهنجو
انور ساگر ڪانڌڙو
ليڪچرار گورنمينٽ ڪاليج قاسم آباد حيدرآباد
0300-3091683