3
جڏهن وڏيري نورخاتون دلاور جي گهر واري کي دوا کارائڻ جو چوندي هئي ته امان هو مون کي نهارڻ لاءِ تيار ڪونهي. گڏجي ويهي ڪچهري ڪرڻ ته تمام پري جي ڳالهه آهي. سو مون سان ڪٿي دوا يا گوري وٺندو امان وڏي هو رات جو پنهنجي حساب سان چورن جيان خاموشي سان ٿڙندو ٿاٻڙندو ايندو آهي، ماني به الائي ڪٿان کائي ايندو آهي، جيڪڏهن ڪڏهن بک لڳندي اٿس ته پاڻ کڻي کائيندو آهي، مون کي سڏ به نه ڪندو آهي، نه ته اڪثر اچي خاموشي سان بيڊ تي ليٽي پوندو آهي، اهڙي انسان کي جيڪڏهن مان سمجهائڻ جي ٻه ٽي ڀيرا ڪوشش ڪئي پر هو ڪابه ڳالهه مڃڻ لاءِ ئي تيار نه آهي امان وڏي ايتريقدر نجما جذباتي انداز ۾ ڳالهائڻ لڳي ٿي ته مان جڏهن به دل سان سمجهائڻ جي ڪئي آهي. تڏهن هن مونسان جهيڙو شروع ڪري ڇڏيو آهي. مان به هن جون خبرون پئي ٻڌندي آهيان. ڪري ڪجهه به نه سگهندي آهيان. تنهنڪري توهان پاڻ هن کي سمجهايو مونکان هن وارو قصو زور آهي. امان وڏي توهان ڄاڻو توهان جو ڪم ڄاڻي اهو چئي هوءَ اتان اٿي پنهنجي بيڊ روم ڏانهن هلي وڃي ٿي جيئن جيئن ڏينهن گذرندا رهن ٿا تيئن تيئن دلاور جي حالت خراب ٿيندي وڃي ٿي. سڄي رات هن جي هاڻي کنگهندي گذرندي هئي. هن کان هاڻي اٿڻ گهمڻ به وسري ويو. هن جا حال هيڻا ٿيندا ويا، سڄو ڏينهن ۽ رات ڪمري ۾ پيو هوندو هو. هن جي گهر واري هاڻي هن کان نفرت ڪرڻ لڳي هئي بجاءِ هن سان پيار ڪرڻ جي، ڇاڪاڻ ته هن ڪڏهن به نجمه ڏانهن پيار ڀري اک سان نه نهاريو هو. تنهنڪري هن جي اندر ۾ انتقام جي باهه ڀڙڪي رهي هئي. دلاور جي اهڙي حالت ڏسي هن جي ماءُ هن کي وري به اسپتال کڻائي وڃي ٿي. جتي هو ڪجهه ڏينهن اسپتال ۾ رهي ٿو ته ڪجهه ڏسڻ جهڙو ٿي وڃي ٿو.
جڏهن گهر موٽي اچي ٿو ته ڪجهه هفتا هو بلڪل ٺيڪ نظر اچي ٿو. ڪجهه ٺيڪ ٿيڻ بعد هو وري به پنهنجون پراڻين عادتن ڏي موٽي پوي ٿو جيڪي کيس گهيري وڃن ٿيون ۽ هوءَ اهي نشا ڇڏي نٿو سگهي ۽ پنهنجا عمل ساڳي طرح برقرار رکي ٿو.
جيئن جيئن ڏينهن گذرندا رهن ٿا تيئن تيئن وري به هن جي حالت خراب ٿيڻ لڳي ٿي. هڪ دفعو وري به اسپتال ۾ داخل ڪيو وڃي ٿو. اتي ڪجهه هفتا رهڻ کانپوءِ ڊاڪٽرن هن کي ڪابه نشي آور شيءَ کي استعمال ڪرڻ سختي سان منع ڪن ٿا ۽ پوءِ وري دلاور جڏهن گهر موٽي اچي ٿو تڏهن هو ڪجهه هفتا ته ڊاڪٽرن جي مشوري تي عمل ڪندو رهي ٿو پر پوءِ وقت گذرڻ سان گڏ وري به هو ساڳئي حالت تي اچي وڃي ٿو. هن جي ماءُ، پيءُ هن کي تمام گهڻو سمجهائين ٿا پر هو ڪابه ڳالهه مڃڻ بجاءِ پنهنجي حساب سان زندگي گذاريندو رهي ٿو.
هڪ ڏينهن اچانڪ هن کي رت جي الٽي اچي ٿي ۽ هو بيهوش ٿي وڃي ٿو. هن جا والدين هن کي ڪراچي کڻائي وڃن ٿا پر اتي هن جي طبعيت ۾ سڌارو اچڻ بجاءِ ڏينهون ڏينهن خراب ٿيندي وڃي ٿي. وڏيري نورخاتون پُٽ جي اها حالت ڏسي ٿي ته هن جي طبعيت به خراب ٿي وڃي ٿي پوي ٿي، سڀئي هن کي حوصلو ڏين ٿا ۽ دلاور هڪ مهينو اسپتال ۾ رهڻ بعد رات جي ٽائيم هي جهان ڇڏي وڃي ٿو. اها خبر جڏهن ڳوٺ ۾ پهچي ٿي ته سڄي ڳوٺ توڙي علائقي جو ماحول سوڳوار ٿي وڃي ٿو. هن جي ماءُ دلاور جي لاش مٿان رڙيون ڪندي چنبڙي بيهوش ٿي وڃي ٿي. ڳوٺ جون ٻيون عورتون هن کي سمجهائين ٿيون ۽ هوش ۾ آڻين ٿيون پر هوءِ هڪ ماءُ هئڻ جي ناتي تمام گهڻي ڏک ۾ وٺجي وڃي ٿي.
جڏهن دلاور جون آخري رسمون ادا ڪيون وڃن ٿيون. تڏهن وڏيري وري به بيهوش ٿي وڃي ٿي، هن لاءِ سٺا ڊاڪٽر گهرايا وڃن ٿا. تڏهن وڃي هوءَ اٿي ٿي ۽ وڃي اهو درد سنڀالي سگهي ٿي. دلاور جي وڃڻ کانپوءِ وڏيري نورخاتون اڪثر اداس رهندي نظر اچي ٿي.
***
اهڙي ريت نجمه اهي ڏينهن باقي غم ۾ ڳڻيندي گذاري ٿي ته ڪڏهن هوءِ هاڻي هن قيد مان آزاد ٿيندي ۽ وڃي ڪو سک جو ساهه کڻندي. هن کي ڪجهه ڏينهن ته پنهنجي ورجو معمولي ڏک ٿئي ٿو پر جيئن ئي وقت گذرندو رهي ٿو تيئن تيئن هن جي دل به هن گهر مان ڀرجندي وڃي ٿي. هن کي صرف وڏيري نورخاتون جيڪا هن جي سس هجي ٿي تنهن جي خلوص پيار ۽ پاٻوهه جي جڏهن هن کي ياد اچي ٿي ته هن کي پنهنجي سڳي ماءُ جهڙو پيار جو هڳُاءُ محسوس ٿيندي نظر اچي ٿو. هن کي وڏيري جي حالت ڏسي هن جي اکين ۾ ازخود لڙڪ اچي وڃن ٿا ڇاڪاڻ ته وڏيري دلاور سان تمام گهڻو پيار ڪندي هئي. هڪ طرف نجمه کي پنهنجي مستقبل جو فڪر کائي رهيو هو ته ٻئي طرف دلاور جي ماءُ جو پيار عزت ڀريو احساس به هن کي تمام گهڻو ياد اچي رهيو هو ۽ هن کان اها محبت به نه وسري هئي جيڪا هن سهيل سان ڪئي هئي. سهيل جو اچانڪ گم ٿيڻ هن کي اڃان پر اسرار راز لڳي رهيو هو. سهيل ۽ هن تمام سٺو وقت گذاريو هو. هن جي دل ۾ وري اها جستجو جاڳي پئي ته مان ڪيئن به ڪري سهيل کي ڳوليان. هوءُ رات جو لڪ ڇپ ۾ دلاور جو موبائل کڻي ٿي ۽ پنهنجي ٽي سال اڳ کڻي آيل موبائل جي سم ڳولڻ لڳي ٿي پر هن کي اها سم هٿ ڪانه ٿي اچي جنهن ۾ سهيل جو نمبر سيو ٿيل هو. هو اڪثر راتين جو جاڳي اها سم ڳولڻ ۾ رڌل رهي ٿي. هڪ رات ڳوليندي ڳوليندي هن کي اها سم پنهنجي پراڻي پرس مان هٿ اچي ٿي. هوءَ دلاور جي موبائل مان اها سم ڪڍي سندي لڳائي ٿي. هڪدم سهيل جو نمبر ڊائل ڪري ٿي پر سهيل جو نمبر وري به بند اچي ٿو. هن کي وري سوچون وڪوڙي وڃن ٿيون. هاڻي منهنجو ڇا ٿيندو مان ڪيڏانهن ويندس. هڪ اڻڄاتل خوف هن کي ورائي وڃي ٿو. هن جي سس، رات جو دير تائين هر روز ڪچهري ڪرڻ اچي ٿي ته ڌي تون منهنجي ننهن نه بلڪه منهنجي ڌي آهين. مان توسان هڪ ڳالهه ڪريان اگر ناراض نه ٿئين! ها امان تون چئه مان تنهنجي ڪابه ڳالهه دل ۾ نه ڪندس. ڌيءَ تون تمام گهڻي سلڇڻي آهين، مون کي خبر آهي، سڀ غلطيون منهنجي پٽ جون هُيون پوءِ به تو هن جي گهر جي عزت رکي ۽ وڏي ڳالهه توکي اولاد به ڪونهي جيڪڏهن توکي اولاد هجي ها ته مان توکي هتان ڪڏهن به وڃڻ نه ڏيان ها پر هاڻي تنهنجي عدت وارا ڏينهن پورا ٿي چڪا آهن، ٻه ٽي ڏينهن ۾ تنهنجا مائٽ به هتي اچڻ وارا آهن جيڪي توکي وٺڻ لاءِ ايندا. اها ڳالهه ڪندي وڏيري جي اکين ۾ لڙڪ اچي وڃن ٿا، نجما به هن جي اکين ۾ لڙڪ ڏسي پنهنجي لڙڪ به روڪي نٿي سگهي. ٻئي ڄڻيون روئينديون رهن ٿيون وڏيري اهڙي غمگين ماحول ۾ وري ڳالهه کي وڌائيندي ورائڻ لڳي ٿي ته ڌيءَ مان توکي زور بار ڪانه ٿي ڪريان جيڪڏهن تون منهنجي ڳالهه مڃين ته تون هتي رهي پئه تون جيئن چاهيندين تيئن ٿيندو. مان توسان واعدو ٿي ڪريان ته ڪجهه ورهين اندر جڏهن شهمير وڏو ٿيندو مان شهمير کي تنهنجو هٿ ۾ هٿ ڏيندس. نجما جڏهن شهمير جو نالو ٻڌي ٿي ته هن کي وري به هڪ خوف ورائي وڃي ٿو. هو سوچڻ لڳي ٿي ته شهمير ته مونکان ڏهن سالن کان به مٿي ننڍو آهي. مان هن سان ڪيئن نڀاءُ ڪندس ۽ اڃان ڪيترو انتظار ڪندس ڌيءَ ڇاٿي سوچين..! وڏيري هن جي سوچڻ جي تسلسل کي ٽوڙي ڇڏي ٿي نه امان ڪجهه به نه ائين خاموش آهيان. وڏيري هن جي خاموشي جي انداز کي سمجهي وڃي ٿي ۽ هوريان هوريان ڪمري مان ٻاهر نڪري وڃي ٿي. نجما کي وري سوچون ورائي وڃن ٿيون ته ڪٿي شهمير ۽ ڪٿي مان آهيان. هو جڏهن باقاعده سمجهدار ٿئي مون کي قبول به نه ڪري ته مان ڪٿي جي به نه رهندس ۽ جيڪڏهن مون کي قبول ڪري ٿو ۽ هي منهنجي مٿان ٻي ڪا پهاج آڻي ٿو ڇڏي ته به مونسان ڇا گذرندو! ۽ اڃان انتظار به ڪرڻو آهي ائين سوچيندي سوچيندي بيڊ تي ليٽي پوي ٿي ته وري به حسب معمول سهيل جو نمبر ڊائل ڪندي رهي ٿي ۽ وري به نمبر بند اچي ٿو.
چند ڏينهن گذرڻ کانپوءِ هڪ ڏينهن اچانڪ سهيل جو نمبر کليل اچي ٿو. جيئن ئي هن جي ڪال وڃي ٿي ته دل ئي دل هو ڏاڍي خوش نظر اچي ٿي، هو هڪدم وري هڪ ٻئي کان حال احوال وٺن ٿا، نجما گذريل ٽن ورهين جا حال احوال هن کي ٻڌائي ٿي. سهيل به هن کي ٻڌائي ٿو ته مان اڃان شادي ڪانه ڪئي آهي، مون کي تمام سٺي نوڪري ملي وئي آهي، اسلام آباد ۾ هڪ ڪمپني ۾ آفيسر آهيان.
اهي سڀ ڳالهيون ڪرڻ کانپوءِ نجما جي روح کي راحت ملي ٿي ۽ سوچيندي سوچيندي سمهي رهي ٿي. هن جي دل ۾ هاڻي اها ئي خواهش هجي ٿي ته چاهي ڪجهه به ٿي پوي پر هاڻي پنهنجي مرضي سان زندگي گذاريندس. ائين ئي سهيل ۽ نجما وري مستقبل جي رٿابندي ڪرڻ لڳن ٿا.
ڏينهن پنهنجي حساب سان گذرندا رهن ٿا تڏهن اهي گهڙيون نجما لاءِ ته خوشي جو باعث بڻجي اچن ٿيون پر وڏيري نور خاتون لاءِ اهي گهڙيون ڪنهن تمام دل ڏکوئيندڙ منظر جهڙيون هجن ٿيون. هوءِ هڪ ڀيرو وري به دل ۾ آس سانڍي نجما کي هت رهڻ لاءِ منٿون ڪندي رهي ٿي پر نجما آخر چپ کولي ورائڻ لڳي ٿي ته امان مون کي هاڻي تون مجبور نه ڪر جيڪي ڏينهن هتي منهنجا لکيل هئا سي مون اتي گذاريا آهن، هاڻي مون کي وڃڻ ڏي. هن کي وري به نورخاتون منٿون ڪندي رهي ٿي پر نجما هن کي جواب ڏئي پنهنجي مائٽن سان گڏ هلي وڃي ٿي.
وڏي ڳالهه ته نجمه ڪو به سامان به نه کڻي وڃي ٿي، صرف نورخاتون کي ايترو چوي ٿي ته امان مان تنهنجو ڏنل قرب ڪڏهن به وساري نٿي سگهان، تنهنڪري منهنجي دل به نٿي چوي ته هتان مان ڪو سامان کڻي وڃان تنهن ڪري تون هاڻ مون کي مرڪي موڪل ڏي. وري به وڏيري هن کي ڀاڪرن ۾ ڀري روئيندي موڪلائي ٿي. ائين ئي نجما هي گهر هميشه لاءِ ڇڏي وڃي ٿي.
چند مهينا گذارڻ کانپوءِ سهيل لاءِ مائٽن کي راضي ڪري ٿي، پهرين ته هن جا مائٽ انڪار ڪرڻ لڳن ٿا پر جڏهن هوءَ اها ڳالهه ڪري ٿي ته مان پهرين توهان جي عزت رکي توهان جي مرضي مطابق شاي ڪئي ۽ هاڻي پنهنجي مرضي سان شادي ڪريان ٿي. ائين ئي نجما کي سهيل سان شادي ڪرڻ جي اجازت ملي وڃي ٿي ۽ هو ٻئي شادي ڪري اسلام آباد شفٽ ٿي وڃن ٿا.
***
ائين ئي نجما جي وڃڻ کانپوءِ وڏيري نورخاتون بلڪل اداس رهجي وڃي ٿي. هن کي ڳڻتيون ڳاري ڇڏين ٿيون، هوءِ صرف شهمير کي جڏهن ڀر ۾ ويهندي ڏسندي هئي ته هن سان ڪچهري ڪندي هئي ۽ هن سان مسڪرائي ڪچهري به ڪندي هئي نه ته اڪثر اداس رهندي هئي. هن کي دلاور جي وڇوڙي صفا ڳاري ڇڏيو ۽ مٿان وري نجما جڏهن هي گهر ڇڏي وڃي ٿي ته اهو فڪر به هن کي تڙپائيندو رهي ٿو.
وڏيرو اسحاق وقت به وقت جڏهن ڳوٺ ايندو هو ته هن کي ڀر ۾ ويهاري سمجهائيندو هو ته وڏيري وڃڻ واري جي پٺيان ڪڏهن به ڪير نه ويو آهي. مون کي خبر آهي هو اسان جو اولاد هو، انهيءَ کي سنڀالڻ ۾ اسانجون به ڪوتاهيون ٿيون آهن. مون کي دلاور تمام گهڻو وڻندو هو تڏهن ته مون هن جي مٿان ڪڏهن به هٿ نه کنيو هو. مان اهو به سمجهان ٿو ته ماءُ کي اولاد جو وڇوڙو هڪ پل به نه وسرندو آهي تنهنڪري توکان دلاور ڪڏهن به وسري نه سگهندو پر پوءِ به مان توکي اهو چوندس ته توهان هن کي ايترو گهڻو ياد نه ڪريو ڇاڪاڻ ته رڳو سوچي سوچي توهان به بيمار ٿي پوندؤ تنهنڪري ڪوشش ڪري پنهنجي پاڻ کي مصروف رکو ته اهي سڀ ڳالهيون ڪجهه دير لاءِ دل کان لهي وينديون ۽ ذهن جو بار ڪجهه گهٽجي ويندو.
وڏيرو جڏهن اهو چئي چپ ٿو ڪري ته وڏيري نورخاتون ڳالهائڻ لڳي ٿي ته شهمير جا پيءُ توکي ڪهڙي خبر ماءُ جي درد جي...!
اها ته مون کي خبر آهي ته اولاد جو وڇوڙو ڇا هوندو آهي. هن ويچاري نه ڪڏهن پنهنجي پيءُ جو پيار پاتو نه وري هن سان پنهنجي گهر واري سان دل لڳي، نه ويچاري ڪجهه دنيا ۾ ڏٺو نه وري ڪٿي گهميو...! ائين چئي هوءَ وري سڏڪن ۾ پئجي وڃي ٿي. ٿوري دير کانپوءِ وري ڳالهائڻ لڳي ٿي. توکي ڪهڙي خبر اڙي اهي وڍ ته اهڙا هوندا آهن جيڪي زندگي ۾ ڪڏهن به ڀرجي نه سگهندا آهن. مون کي به اهو درد تڏهن وسري سگهندو جڏهن منهنجي مٿان مٽي ايندي تڏهن اهو درد مونکان دور ٿي ويندو.
وڏيرو وڏيري جي ڳالهه ڪٽيندي چوڻ لڳي ٿو. چري اهڙي ڳالهه نه ڪندي ڪر. اڳتي جو خير گهر...!
وڏيري وري ڳالهائڻ لڳي ٿي ته شهمير جا پيءُ مون کي دلاور کان وڌيڪ نجما جي وڃڻ جو ڏک آهي. هوءِ به اسان جو گهر ڇڏي هلي وئي. اهو چئي وري هوءَ روئڻ لڳي ٿي.
وڏيرو اسحاق هن کي روئيندو ڇڏي ڪمري مان ٻاهر نڪري وڃي ٿو. هن کي وري به سوچون ورائي وڃن ٿيون ڪيڏو نه هي خوبصورت گهر هو جيڪو ڪنهن باغيچي مثل هيو. اهو هوريان هوريان اجڙي رهيو آهي. الائي ڪنهن جي هن گهر کي نظر لڳي وئي آهي. اهو سڀ ڪجهه سوچيندي سوچيندي هن کي ننڊ اچي وڃي ٿي. ايتري ۾ شهمير خان ٽيوشن پڙهي واپس اچي پنهنجي امڙ جي ڀر ۾ ويهي رهي ٿو. نورخاتون جون اکيون کڙڪي تي کلي وڃن ٿيون. هو پيار مان ماءُ کي ڀاڪر پائي اها خوشخبري ٻڌائي ٿو ته امان مون ڏي هڪ دوست ايس ايم ايس ڪيو آهي ته مان نائين ڪلاس ۾ تمام زبردست مارڪون کنيون آهن. اهو ٻڌي هن جي ماءُ هن کي ڏسي مسڪرائي ٿي پٽ ائين ئي محنت ڪندو رهجان. هڪ ڏينهن اها تنهنجي محنت ضرور رنگ لائيندي. تون هڪ ڏينهن تمام سٺو انسان بنجي ويندين.
امان مان جيڪو ڪجهه آهيان پنهنجي استاد رمضان جي ڪري آهيان. هو مون کي تمام سٺي نموني سان پڙهائيندو آهي. هن جي محنت هڪ ڏينهن ضرور رنگ لائيندي. ها پٽ ڇو نه...؟ جيڪڏهن توتي ايتري محنت ڪري ٿو ۽ تون جواب ۾ سٺي نموني سان پڙهي وڃين ٿو. اها ئي اسان جي گهر جي وڏي ڪاميابي آهي. هونءَ به پٽ شهمير ماستر رمضان جا اسان جي مٿان وڏا احسان آهن. هڪ ته هو تمام سٺو انسان آهي ٻيو ته هن هميشه تنهنجي ڏاڏي کي ۽ تنهنجي پيءُ کي تمام سٺيون صلاحون ڏنيون آهن. نه رڳو ڏنيون اٿس. پر انهن تي عمل به ڪرايو اٿس. اها ئي ته هن ۾ وڏي خوبي آهي، هن هميشه هن ڳوٺ واسين لاءِ خاص ڪري پنهنجي گهر لاءِ تمام گهڻو ڪجهه ڪيو آهي. هو اڄ به سڄي علائقي ۾ تعليم جي حوالي سان سڀني کي گهر گهر وڃي سمجهائيندو آهي پر ماڻهو هن جي ڳالهه ٻڌڻ بجاءِ هن تي ٺٺولون ڪن ٿا پر پوءِ به هي پنهنجي طريقي سان انهيءَ حساب سان پڙهائيندو ٿو اچي تنهنڪري پٽ تون هن کي هڪ استاد جي نگاهه سان ڏسجان، ڪڏهن اٻهرائي نه ڪجان، هو جيئن توکي سمجهائي تيئن ڪجان.
جڏهن وڏيري شهمير سان وڏيري اها ڪچهري ڪري ٿي ته هن جي دل جو بار هلڪو ٿئي ٿو ۽ ائين شهمير راند ڪرڻ جي بهاني گهر کان ٻاهر نڪري وڃي ٿو.
***
اڃان سج ئي مس اڀريو هو. معمول موجب وري گهر ۾ موجود نوڪرياڻيون ٿورو گهر جو ڪم ڪار لاهي پاڻ ۾ ڪچهري ڪرڻ لڳن ٿيون. سڀني نوڪرياڻن جي اڳواڻ ماسي سفوران سڀني کي اڪثر ڪم نه ڪرڻ تي هميشه داٻا ڏيندي هئي پر الائي ڇو اڄ ٻين ٽنهي نوڪرياڻين کي هن پاڻ وٽ گهرائي انهن سان ڪچهري ڪرڻ لڳي هئي ته ادي مون محسوس ڪيو آهي ته جڏهن کان هن گهر مان نجما هلي وئي آهي تڏهن کان هن گهر مان خوشيون موڪلائي الائي ڪيڏانهن هليون ويون آهن، رڳو اداسي ئي اداسي ڇانيل آهي. وڏيري به بلڪل تنها ئي تنها محسوس ٿي رهي آهي.
ٻي نوڪرياڻي ماسي سفوران جي ڳالهه کي اڳتي وڌائيندي چوڻ لڳي ٿي ته هائو ادي چوين سچ ٿي ڇاڪاڻ ته اڳي ته وڏيري ڏينهن لڙڻ کانپوءِ اسان سان ۽ ڳوٺ جي ٻين عورتن سان ملڻ ويندي هئي ۽ انهن جي گهرن ۾ سج لاهي ايندي هئي پر هاڻي ته ماڳهين پاڻ کي ڪمري ۾ بند ڪري ويٺي آهي، سڄو ڏينهن نه ڪنهن سان ڳالهائڻ نه وري ڳوٺ ۾ گهمڻ ڦرڻ بس سارو وقت صرف ڪمري ۾ گذاري ٿي.
ايتري ۾ وري ٽئين نوڪرياڻي ڳالهائڻ لڳي ٿي ته هائو ادي بس ويچاري جي دلاور کانپوءِ دل ڀورا ڀورا ٿي وئي آهي، ٿيندي به ڇو نه؟ هوءِ به هڪ ماءُ آهي، ڀلي ڪيترو به مال ملڪيت ڇو نه هجي پر هوءِ پنهنجي اولاد کي ڪيئن وساري سگهندي، ادي پيٽ ڄاوا ڪنهن کان وسرندا آهن، جيڪي وسارڻ ڏاڍا ڏکيا هوندا آهن. وڇوڙي جو درد اها امڙ ئي ڄاڻي سگهي ٿي جيڪا جوان اولاد جو موت اکين سان ڏسندي آهي. انهيءَ کان هن جهان جون سڀ خوشيون وسري وينديون آهن، هونئن به اولاد جي جدائي ٿيندي آهي امڙ جي جهولي ڀل ڪيترن ئي ٻچڙن سان ڀريل هجي ڀل اهي به هن جا پيٽ ڄاوا هجن پر هوءِ وري به پنهنجي انهيءَ ٻچڙي جي يادگيرون سانڍي پاڻ ئي پاڻ ساريندي رهندي آهي.
انهيءَ وچ ۾ وري سڀني نوڪرياڻين جي ليڊر ماسي سفوران جيڪا هاڻي پاڻ تي ڪم ڪرڻ کان چڙهيل هئي جو هوءَ تمام ٿلهي هئي ته هوءَ کٽ تي ٺيڪ نموني سان ويهي به ڪانه سگهندي هئي ۽ سيارو هجي تمام گهڻو پر هوءَ جڏهن به واندي هوندي هئي ته پنهنجي مٿي جي پوتي جي پلاند سان هر وقت منهن کي هوا هڻندي رهندي هئي. گهر ۾ موجود ٻيون نوڪرياڻيون اڪثر انهيءَ عادت تي هن کي ٽوڪينديون رهنديون هيون پر مجال جو هي اها پنهنجي عادت ڇڏي هوءِ هميشه جيان پاڻ به ڳالهيون ڪري رهي هئي ته ٻين جون ڳالهيون به ٻڌي رهي هئي. اڳ ۾ ته مجال ڪا نوڪرياڻي هن سان ويهي ائين ڪچهري ڪري ڇاڪاڻ ته هن جي طبعيت تمام گهڻي سخت مزاج هئي. جڏهن گهر جي ڪا نوڪرياڻي ڪم ڪار اڌ ۾ ڇڏي ڏيندي هئي ته هوءَ تپي باهه ٿي ويندي هئي. ڳالهائيندي هئي ته تمام تيز انداز ۾ ڳالهائيندي هئي. هن جي ڪنڌ ۽ نرڙ واريون نسون به ڪاوڙ ۾ ظاهر ٿي وينديون هيون. هوءِ وڏيري کانپوءِ هن گهر جي ڄڻ مالڪياڻي هئي. سڀئي نوڪرياڻيون توڙي نوڪر هن کان ڊڄندا هئا پر اڄ هن کي وڏيري جي پر اسرار خاموشي ماري ڇڏيو هو. اها ڳالهه وري وري پنهنجي ساٿياڻين سان ورجائي رهي هئي پر هاڻي ڇا ڪجي جو هن جو من وندري وڃي. اهڙا ڪيترائي خوشين سندا پلان جوڙين ٿيون پر وڏيري اڳيان اهي پلان ڪير بيان ڪري ڇاڪاڻ ته دلاور جي وڃڻ کي اڃان سال به مس گذريو آهي.
ائين ئي وڏيري نور خاتون جي اڳيان ڪا خوشي سندي ڳالهه، بجاءِ هن کي خوشي ڏيڻ جي هن جي دل آزاري جو سبب نه بنجي پوي سو هنن سڀني جي ذهنن ۾ مختلف ترڪبيون تيار ٿين ٿيون پر وري اهي پاڻمرادو ختم ٿي وڃن ٿيون. ننڍي نوڪرياڻي انهيءَ ڳالهين کي ٽوڙيندي ڳالهائڻ لڳي ٿي ته ماسي توهان اسان سڀني جون وڏيون آهيو، جيڪڏهن توهان يا اسان گڏجي ويهي وڏيري کي سمجهايون ته شهمير به تنهنجو پٽ آهي ۽ هن سان ويهي ڪچهري ڪندي ڪر هو به هاڻي جوان ٿي ويو آهي ۽ جيڪڏهن هو ڪجهه دير ويهي پٽ سان ڪچهري ڪندي ته هن جي دل جو بار هلڪو ٿي ويندو ۽ پاڻ به گڏجي سڀ شهمير خان کي سمجهايون ته هوءِ به پنهنجي امڙ سان ڪجهه دير ويهي ڪچهري ڪري ته ائين وڏيري نورخاتون جي دل بهلجي ويندي.
اهي سڀ انهيءَ ڳالهه اتفاق ڪن ٿيون ته پهرين شهمير خان کي سمجهايون ۽ هڪ ڏهاڙي شهمير ٽيوشن پڙهي واپس گهر اچي ٿو ته سڀ نوڪرياڻيون هن کي پنهنجي ماءُ جي حالت بابت آگاهي ڏين ٿيون. هوءِ به هنن جي ڳالهه سمجهي وڃي ٿو ۽ هو به چند ڏينهن جي انتظار کانپوءِ ماءُ کي زوري گهمائڻ جي بهاني ڪراچي وٺي وڃڻ لاءِ راضي ڪري ٿو. هن جي ماءُ پٽ جي التجا اڳيان مجبور ٿي وڃي ٿي ۽ وڃڻ لاءِ راضي ٿي وڃي ٿي.
***