12
***
اڃان ڳوٺ ۾ توڙي علائقي ۾ شهمير خان وارا اليڪشن کٽڻ جون خوشيون ملهائي رهيا هئا ته چند ڏينهن کانپوءِ اچانڪ صبح سوير اها خبر باهه وانگر پکڙجي وڃي ٿي ته سڄڻ مارجي ويو، سڄڻ مارجي ويو. اها خبر شهمير توڙي ڳوٺ وارن کي سڪتي ۾ آڻي ڇڏي ٿي، سڄو ڳوٺ سڄڻ جي بي وقتائتي موت تي سوڳ ۾ وٺجي وڃي ٿو، جڏهن شهمير خان وارا جاءِ واردات تي وڃن ٿا ته سڄڻ جو لاش وڻ ۾ ٽنگيل حالت ۾ ملي ٿو. ڪجهه دير پهرين قتل واري خبر هاڻي ماڻهن جي ذهنن مان مٽجي خودڪشي طرف وڃي ٿي، هر ماڻهو پنهنجي پنهنجي راءِ ڏيڻ لڳي ٿو، ڪي خودڪشي چوڻ لڳن ٿا ته ڪي وري قتل چوڻ لڳن ٿا پر شهمير دل ئي دل ۾ سوچڻ لڳي ٿو ته سڄڻ ڪڏهن به خودڪشي نٿو ڪري سگهي، هن کي ته سڌو سنئون ماريو ويو آهي.
هو پوليس سان گڏ لاش کڻائي پوسٽ مارٽم ڪرائي ٿو ۽ گڏوگڏ پيرين کي گهرائي ٿو پر ڪٿي به پيرن جا نشان ملن نٿا ڇاڪاڻ ته واهه جي ڪپرن تي بيٺل ڇٻر ۽ ٻين گاهن ۾ ڪابه نشاني نٿي ملي تنهن هوندي به هُو همت نٿو هاري ۽ پوليس سان گڏجي اڳتي وڌندو رهي ٿو. جڏهن سڄڻ جي لاش جي پوسٽ مارٽم رپورٽ اچي ٿي ته اها به ٺيڪ طرح سان نٿي اچي، شهمير کي انهيءَ پوسٽ مارٽم رپورٽ تي به ڳڻتي ٿي پوي ٿي ڇاڪاڻ ته اها به ڏاڍي منجهيل هجي ٿي، شهمير سوچي سوچي ساڻو ٿي پوي ٿو پر هن کي ڪجهه به سمجهه ۾ نٿو اچي. هو دوستن سان انهيءَ معاملي تي ڏاڍو صلاح مشورو ڪري ٿو پر ڪجهه به هن کي خبر نٿي پوي ته هي قتل هو ته ايتري منصوبابندي سان ڪيئن ٿيو آهي. هو رات جو رابيل سان سڄڻ جون ڳالهيون ساريندي ساريندي لڙڪ هاري ٿو ڇڏي، رابيل به هن سان گڏ روئيدي رهي ٿي ۽ شهمير کي آٿت به ڏيندي رهي ٿي.
هو رابيل کي چوڻ لڳي ٿو ته رابيل سڄڻ جهڙا ماڻهو ورهين کانپوءِ پيدا ٿيندا آهن هو صرف چند ڪلاس پڙهيل هو پر پوءِ به هن جي همت ۽ حوصلو تمام سٺو ذهن رکندڙ ماڻهن کان مٿي هو. هن جون سوچون وسيع هيون، هو هميشه ظلم ۽ جبر خلاف وڏي واڪي وڙهندو رهيو، ذاتي طرح هن جي دشمني ڪنهن سان به ڪانه هئي پوءِ به هن سان اهڙو ظلم ڪنهن ۽ ڇو ڪيو...؟ رابيل مان سوچي سوچي ٿڪجي پيو آهيان پر مون کي ڪابه ڳالهه سمجهه ۾ نٿي اچي، هو اڃان ڳالهائي رهيو هو ته رابيل ڳالهائڻ لڳي ها جاني تون ته مون کان به وڌيڪ ذهين آهين پر هن وقت تنهنجون ذهني صلاحيتون ڪيڏانهن ويون آهن؟ رابيل جي انهي سوال تي هو ڇرڪي پوي ٿو ۽ يڪدم چوڻ لڳي ٿو ڇو ڇا ٿيو؟. رابيل هن جي آڏي پڇا ڪرڻ واري سوال جو جواب ڏيڻ بدران پنهنجي ڳالهه جاري رکي ٿي شهمير خان درحقيقت ۾ هي جيڪو سڄڻ جي خودڪشي جو ڊرامو رچايو ويو آهي اها خودڪشي نه بلڪه سڌو سنئون قتل آهي ڇاڪاڻ ته سڄڻ سچو ۽ کرو ماڻهو هو، هن وٽ صرف ۽ صرف سچائي هئي ۽ هن کي هڪ سوچيل سمجهيل سازش تحت قتل ڪيو ويو آهي تنهن ڪري توکي هن جي قاتلن کي ڳولڻو پوندو، اهو توهان چئلنج سمجهي اڳتي اچو. اهڙي ريت شهمير خان به سوچڻ لڳي ٿو ته واقعي هن جي قتل جي پٺيان ڪي مضبوط هٿ آهن جيڪي ڪٿي به پنهنجا نشان نٿا ڇڏين ۽ رابيل جون ڳالهيون به بلڪل سؤ فيصد ٺيڪ آهن مان به في الحال ٻيون مصروفيتون ڇڏي هن جي قاتلن کي ڳوليان ٿو رب پاڪ مون کي انهيءَ ۾ ضرور ڪاميابي ڏيندو. شهمير به شام جو اوطاق تي دوستن سان صلاح ڪرڻ لڳي ٿو ته نيٺ ڇا ڪجي؟. سڀئي دوست هڪ ئي صلاح تي اتفاق ڪن ٿا ته مختلف رخن کان اسان مان هڪ هڪ فرد ٿي ڪري الڳ الڳ نموني سان جانچ ڪندو، جهڙي ريت اسان صلاح ڪري رهيا آهيون تهڙي ريت اسان پنهنجي ڪم سان سچائي ڪنداسين ته هڪ ڏينهن سڄڻ جي قاتل تائين پهچي وينداسين نه ته اهو قتل نه بلڪه خودڪشي ليکي ويندي. سڀ اها صلاح ڪري اٿي وڃن ٿا. هفتو گذري وڃي ٿو ته تڏهن وري اهي اچي هڪ هنڌ گڏ ٿين ٿا پر ڪير به ڪجهه نٿو ٻڌائي ته سڀ مايوس ٿي وڃن ٿا. خاموش ٿي ويهي وري اڳتي جي حڪمت عملي جوڙڻ جون تياريون ڪن ٿا ته ايتري ۾ مشتاق ڳالهائڻ لڳي ٿو ته رئيس شهمير خان هڪ ڳالهه ڪنهن جي واتان مون ٻڌي آهي ۽ توهان سڀني کي خبر آهي ته ڪمدار ڪڏهن به سڄڻ سان نه ٺهيو، مون کي به شڪ آهي ته اهو ڪمدار جو ڪم ٿي سگهي ٿو. ايتري ۾ شهمير خان ڳالهائڻ لڳي ٿو يار! مشتاق واهه جي ڳالهه ڪئي اٿئي، واقعي ڪمدار ڪڏهن سڄڻ سان نه ٺهيو ۽ اڳ ۾ به هڪ سازش تحت چوري جي ڪوڙي ڪيس ۾ سڄڻ کي ڦاسايو ويو هو جنهن کي مون ڇڏايو هو. يار مشتاق واهه جي ڳالهه ڪئي آهي هاڻي پاڻ مشتاق تي رکون ٿا ته هو وڃي عارب خان وٽ چند ڏينهن لاءِ پگهاردار بيهي ۽ ڪمدار سان ويجهڙائي رکي ته پاڻهي ڪمدار وٽان هن کي حقيقت جي خبر پئجي ويندي، انهيءَ ڪم ۾ توهان کي اتي منهنجي سخت مخالفت ڪرڻي پوندي. تڏهن وڃي توهان ڪو لاڀ حاصل ڪري سگهندؤ. ائين هو اهو سڀ ڪجهه طئه ڪري گڏجاڻي ختم ڪن ٿا.
***
هڪڙي شام جو جڏهن هو پنهنجي بيڊروم ۾ ويٺو هو ته هن کي رخسانه سڏڻ آئي ۽ چوڻ لڳي ته شهمير رابيل جي طبعيت ٺيڪ نه آهي تون هلي هن کي ڏس. شهمير يڪدم اٿي رابيل ڏي وڃڻ لڳي ٿو ڇا ٿيو آهي رابيل؟. ڪجهه نه شهمير مون کي ننڍي هوندي کان ساهه جي ٿوري تڪليف رهندي آئي آهي ۽ اڄ صبح ماڪ جي ڪري وڌيڪ ٿي آهي باقي الائي ڇو مٿي ۽ بلڪه سڄي بدن ۾ ڏاڍو سور آهي. هو يڪدم رابيل کي وٺي حيدرآباد وڃي ٿو جتي رابيل جا والدين به پهچي وڃن ٿا، اهي هڪدم شهر جي تمام سٺي ڊاڪٽرياڻي کان رابيل جو چيڪ اپ ڪرائين ٿا، چيڪ اپ کانپوءِ ٻاهر اچي شهمير کي مبارڪباد ڏين ٿا ته توکي هڪ نه بلڪه جاڙا ٻار تنهنجي جهولي ۾ اچي رهيا آهن اهو ٻڌي رابيل ڏاڍي خوش ٿئي ٿي. اتان اسپتال مان رابيل سڌو مائٽن ڏانهن هلي وڃي ٿي، شهمير به اتي رهي ٿو. ٻي ڏهاڙي صبح سوير ناشتي جي ٽيبل تي جڏهن سڀ گڏ ٿين ٿا تڏهن اتي سڀ ويهي گڏجي فيصلو ڪن ٿا ۽ شهمير کي ٻڌائين ٿا ته پٽ شهمير اسان وٽ رابيل ايستائين رهندي جيستائين هو ٺيڪ ٿي وڃي توکي ڪو اعتراض ته نه آهي؟. شهمير چوڻ لڳو ته چاچا سائين مون کي ڪو به اعتراض نه آهي، مان پاڻ چاهيان ٿو ته رابيل هتي ايستائين رهي جيستائين هتي چاهي. اهو ڇو پيو چوين! ايتري ۾ رابيل جي امڙ چوڻ لڳي ٿي مان هن کي سڃاڻان ٿي ته هو ڇا پيو چوڻ چاهي، هوءِ پنهنجي ڳالهه جاري رکي ٿي ته شهمير مذاق ڪري رهيو آهي، رابيل جيستائين اولاد کي جنم ڏيندي تيستائين هتي رهندي هاڻي ته شهمير جي ڳالهه کي سمجهي ويو هوندين. هو سڀ انهيءَ ڳالهه تي مسڪرائڻ لڳن ٿا ته وري شهمير ڳالهائڻ لڳي ٿو ته ها آنٽي مان توهان کي رات به چيو هو ۽ هاڻي به چوان ٿو ته رابيل اتي رهي اها منهنجي مرضي آهي ڇاڪاڻ ته مان ڪنهن ٽائيم ڪٿي هجان ٿو ته ڪنهن ٽائيم ڪٿي هجان ٿو ۽ هن کي اچانڪ تڪليف ٿئي ته پوءِ ڪيڏانهن وينداسين اتان ڳوٺ مان ايندي سفر ۾ به ٽي ڪلاڪ لڳي وڃن ٿا تنهنڪري اتي ڪابه سهوليت نه آهي انهيءَ جي ڪري رابيل هتي رهي ته بهتر آهي....! ٺيڪ آهي جيڪا توهان جي مرضي...! جڏهن ناشتي کانپوءِ شهمير رابيل کان موڪلائي ڳوٺ هلڻ لڳي ٿو ته رابيل هن جا هٿ پنهنجي هٿن ۾ مضبوطي سان پڪڙي ٿي ۽ اکيون اکين ۾ ملائيندي چوڻ لڳي ٿي جاني....! مون کي ڪجهه سمجهه نٿو اچي شايد مان مري ويندس. جڏهن هوءِ اهو جملو چوڻ لڳي ٿي تڏهن شهمير يڪدم پنهنجو هٿ هن جي وات مٿان رکي ٿو ۽ چوڻ لڳي ٿو ته نه رابيل نه ائين نه چئه نه ته مان توکان سواءِ رهي نٿو سگهان. ٻنهي جون اکيون پرچي ويون، ڪجهه دير کانپوءِ هو پاڻ سنڀالين ٿا ۽ ٻئي هڪ ٻئي کان مرڪندي موڪلائين ٿا ته شهمير واپس ڳوٺ اچي وڃي ٿو.
***
چند ڏينهن گذرڻ کانپوءِ شهمير وري دوستن سان گڏجاڻي ڪري ٿو، جيڪي پنهنجي پنهنجي حساب سان سڄڻ جا قاتل ڳولڻ ۾ نڪتل هئا، سڄڻ جو قتل هڪ صدمو بڻجي ويو هو، وري به جيڪي به ميمبر ڳولا لاءِ نڪتل هئا سي مايوس هئا، هنن سڀني کي هاڻي بس مشتاق جي اچڻ جو انتظار هو ، هڪ شام جڏهن رات پنهنجا پر پکيڙڻ شروع ڪيا ته مشتاق به الائي ڪٿان ڊڪندو ڊڪندو اچي رسيو، سلام ورائڻ کان پوءِ سڀني کان دير سان اچڻ جي معافي وٺڻ لڳو ته سڀئي چوڻ لڳا ڪابه ڳالهه ڪانهي تون رڳو اسان کي ڪجهه ٻڌاءِ ته تو ڪجهه ڪيو يا نه....؟. هو چوڻ لڳي ٿو ته ها...! دوستو مون کي وڌيڪ يا کڻي ائين چئجي ته ثبوت واري ڄاڻ ته ڪانه ملي سگهي البته اها ضرور خبر پئجي وئي ته اها سازش ڪمدار جي آهي ۽ جنهن ۾ رئيس عارب خان به ملوث آهي ڇاڪاڻ ته ڪمدار سان جڏهن شهمير خان جي گلا ڪيم ۽ هن کي شهمير جا ڪوڙا قصا ٻڌائي پنهنجو ڪيم ته ڪمدار جو مون مٿان مڪمل اعتبار ٿي ويو ۽ هن ٻڌايو ته سڄڻ اسان لاءِ هميشه اک جو ڪنڊو ٿي رهيو هو، هن کي سمجهائڻ لاءِ اسان مختلف طريقا استعمال ڪيا آهن پر هو ڪابه ڳالهه مڃڻ لاءِ تيار نه هو جو پوءِ اهڙي ٿيس جو اوهان سڀني حشر ڏٺو، وڏيرا هجن ته اهڙا هجن جيڪي عارب خان جهڙا ڪنڌار مڙس...!!، اهڙا ڪنڌار مُڙس ڪٿان لڀن، جيڪو چوندو آهي سو ڪري به ڏيکاريندو آهي، اسان ته صرف هن کي سڄڻ جو ڪردار ٻڌايو پر همراهه اهڙي ڪري ڏيکاري جيئن چوندا آهن ته نانگ به مري ۽ لٺ به نه ڀڄي سو جڏهن دوستو مون ڪمدار جي واتان اهڙيون خبرون ٻڌيون ته منهنجا ته حواس ئي خطا ٿي ويا تنهنڪري مون کي پوري پڪ ٿي وئي ته هي سڄو ڪم عارب خان ۽ ڪمدار جو آهي. اهو ٻڌي هي سڀ خاموش ٿي وڃن ٿا. شهمير خان ٿوري دير سوچڻ کانپوءِ ڳالهائڻ لڳو ته اسان کي هاڻي ڪجهه نه ڪجهه ڪرڻ گهرجي ڇاڪاڻ ته سڄڻ سچو ماڻهو هو، اسان کي انهيءَ سچي ماڻهو جا قاتل ضرور پڪڙڻا آهن ۽ مان ٻن ٽن ڏينهن اندر ڪنهن هوشيار ۽ ڳالهه جو ڀرم رکندڙ آفيسر سان صلاح ڪريان ٿو پوءِ انهن ٻنهي کي جيل جي هوا ته کارايون ته پاڻهين اتي اهي سڀ سچيون ڪندا.
***
ڏينهن گذرندا رهيا، هڪ ڏينهن شهمير اڃان صبح جو اٿيو مس هو ته رابيل هن ڏي ڪال ڪئي، دعا سلام کانپوءِ چوڻ لڳي ته شهمير مان ٺيڪ ناهيان بابا وارا مون کي اسپتال وٺي وڃي رهيا آهن ۽ تون اتي اچ شهمير چوڻ لڳو ٺيڪ آ جاني...! مان تون وٽ اچان ٿو. شهمير باقي سڀ ڪم ڇڏي حيدرآباد وڃڻ لاءِ تيار ٿئي ٿو، هو جلدي جلدي ۾ حيدرآباد پهچڻ جي ڪري ٿو ۽ سڌو اسپتال وڃي ٿو. اسپتال ۾ پهچڻ شرط ئي هن کي سس سهرو ٻڌائين ٿا ته پٽ دعا ڪجان خير ٿي وڃي. هو يڪدم وراڻي ٿو چاچا خير ته آهي....! ۽ رابيل ڪٿي اهي؟. پٽ خير آهي ۽ رابيل اندر آهي تون ڀلي ملي اچ. هو جڏهن رابيل سان ملڻ لاءِ قدم کڻي ٿو ته رابيل جو پيءُ ۽ ماءُ وري هن کي سڏ ڪن ٿا ته پٽ! هڪ منٽ هيڏانهن اچ. هو واپس هنن ڏانهن وڃي ٿو ته هن کي رابيل جا والدين سمجهائڻ لڳن ٿا ته پٽ ڊاڪٽرياڻين جي چوڻ موجب جاڙن ٻارڙن جي ڪري ڪجهه به ٿي سگهي ٿو....!. ڇا مطلب چاچا سائين...؟. هو منجهائيندڙ سوال سمجهي نه سگهيو. ٺيڪ آهي پٽ رب سائين آساني ڪندو تون اهڙي ڪابه ڳالهه رابيل سان نه ڪجان شام جو ست بجي هن جو آپريشن آهي، بس رڳو هن کي آٿت ڏجان ٺيڪ آهي...؟. هو خاموش ٿي رابيل سان ملڻ وڃي ٿو ۽ مسڪرائيندو رابيل سان ملي ٿو. رابيل ڪابه پريشاني جي ڳالهه نه آهي، تون پريشان نه ٿي مان گڏ آهيان، رب سائين بهتر ڪندو...!. رابيل چوڻ لڳي شهمير جاني مان پنهنجي پاڻ کي سڃاڻان ٿي ته تنهنجون دعائون مون سان گڏ آهن پر جيڪڏهن مون کي ڪجهه ٿي به پوي ته رخسانه جي توکي پارت آهي ۽ منهنجي ٻچڙن جي به توکي پارت آهي باقي جي حياتي هوندي ته گڏ هونداسين. شهمير هن جي ڳالهه ڪٽيندي وراڻي ٿو ته رابيل ائين نه چئه! مايوسي واريون ڳالهيون نه ڪر حوصلو ڪر....!، اسان توسان گڏ آهيون. شهمير هن کي جام سمجهائڻ لڳي ٿو پر هو چوڻ لڳي ٿي ته هٿ ڏي، شهمير هٿ هن جي اڳيان جهلي ٿو. هوءِ پنهنجا هٿ هن جي هٿن ۾ ملائي چوڻ لڳي ٿي ته شهمير خان پنهنجا هٿ جيئن اڳ مضبوط رکيا اٿئي اڳتي به ائين رکجان ڇاڪاڻ ته مون توکي هميشه مضبوط ڏسڻ جي دل ۾ آس رکي آهي. هنن ٻنهي جي اکين ۾ لڙڪ اچي وڃن ٿا ۽ هو ٻئي هڪ ٻئي جا لڙڪ اگهن ٿا ته ٿوري دير کان پوءِ شهمير دل وندرائڻ خاطر مختلف ڳالهيون ڪرڻ لڳي ٿو. هو ٻئي ڪجهه دير لاءِ کلندا رهن ٿا ۽ جڏهن شام جو ست ٿين ٿا تڏهن رابيل کي آپريشن لاءِ ڊيوٽي ڊاڪٽرز وٺڻ اچن ٿا پر هوءِ ٻين سان وڃڻ بجاءِ شهمير کي هٿ مان جهلي هن کي پنهنجو سهارو بنائي آپريشن ٿيٽر تائين پهچي ٿي. آپريشن ٿيٽر جي در بند ٿيڻ کان اڳ مسڪرائيندي شهمير کان ۽ والدين کان موڪلائي ٿي ۽ هن جون اکيون آليون ٿي وڃن ٿيون. شهمير جو والد به اچي وڃي ٿو ۽ ٻيا به فيملي ميمبر به اچي گڏ ٿين ٿا جيڪي سڀ ٻاهر ويهي دعائون گهرڻ لڳن ٿا. وقت گذرندو رهي ٿو لڳ ڀڳ اڍائي ڪلاڪن کان پوءِ وڏي ڊاڪٽر صاحبه پاڻ ٻاهر اچي ٿي ته سڀ گهر جا ڀاتي هن کان رابيل جي خيريت پڇن ٿا ۽ جواب ۾ هو ڪجهه دير لاءِ خاموش ٿي وڃي ٿي. هو وري به پڇڻ لڳن ٿا ته ايتري ۾ هو چوڻ لڳي ٿي ته مان ڏاڍي ڪوشش ڪئي ته رابيل بچي وڃي پر قدرت کي اهو منظور نه هو سو رابيل ٻن ٻارڙن کي جنم ڏئي هي دنيا ڇڏي هلي وئي آهي ۽ تنهن مان به هڪڙو ننڍڙو هو پاڻ گڏ وٺي وئي آهي. اها خبر سڀني گهر ڀاتين مٿان وڄ جيئان ڪري ٿي ۽ شهمير ته اهو ٻڌي بيهوش ٿي وڃي ٿو. انهيءَ سان گڏ رابيل جي امڙ به بيهوش ٿي وڃي ٿي، ڪافي دير کانپوءِ شهمير پاڻ کي سنڀالي ٿو، ايتري ۾ رخسانه ۽ هن جي امڙ به اسپتال پهچي وڃن ٿيون، رخسانه به اهو ٻڌي ٿي ته اها جدا ڪري پوي ٿي، ڪافي دير کانپوءِ هو هڪ ٻئي کي آٿتون ڏئي سنڀاليندا رهن ٿا جڏهن رابيل جي امڙ کي ننڍڙو ملڻ لڳي ٿو ته هوءِ يڪدم اهو ننڍڙو رخسانه جي حوالي ڪري ٿي. رخسانه لڙڪ هاڻين اکين سان اهو ننڍڙو پنهنجي هنج ۾ کڻي ٿي. جڏهن ته رابيل جي موت جي خبر ڳوٺ ۾ باهه جيئان پکڙجي وڃي ٿي.
رابيل جي لاش کي پهرين رابيل جي مائٽن جي گهر آندو وڃي ٿو، جتي رات گذارڻ کانپوءِ صبح جو سوير ئي شهمير جي گهر آندو وڃي ٿو جتي هن جون آخري رسمون ادا ڪيون وڃن ٿيون ۽ هن کي شهمير پنهنجي اوطاق جي باغيچي جي ڪنڊ ۾ دفنائڻ جي خواهش ڏيکاري ٿو. جتي سڀ وڏا هن جي خواهش جو احترام ڪن ٿا ۽ هن کي اتي دفنايو وڃي ٿو. جيئن جيئن ڏينهن گذرندا رهن ٿا تيئن تيئن شهمير جون ننڊون اڏامي وڃن ٿيون، رخسانه به ننڍڙي کي ٽائيم ڏيڻ جي ڪري هن کي ٽائيم نٿي سگهي. هن کي سوچون پاڻ سان سلهاڙي ڇڏين ٿيون، اڪيلائي ۾ اکين مان لڙڪ ڪرندا رهن ٿا پر جڏهن هن کي رابيل جون اهي ڳالهيون ياد اچن ٿيون ته شهمير جاني! ڪڏهن ٿڪجان نه وڌنڌو رهجان نيٺ هڪ ڏينهن ضرور پنهنجي مقصد ۾ ڪامياب ٿيندي، اهي ذهن ۾ ڳالهيون ساري هو وري به سوچي ٿو ته رابيل مون سان هيتري سچائي ۽ وفا ڏيکاري امر ٿي وئي، مان به هن جي ڪيل ڳالهين تي اڳتي وڌي سگهان....!
***