5
صبح جو رخسانه بنا حجاب جي پنهنجي ور شهمير خان کي پاڻ اٿاري هٿ منهن ڌوئاري چانهه آڻي اڳيان رکي ٿي، هن جي خوب خدمت ڪرڻ لڳي ٿي گهر ۾ وڏيري نورخاتون سان ويهي ڪچهري ڪرڻ لڳي ٿي. هوءِ به هن گهر جي ماحول ۽ حالتن بابت جڏهن هن کي ٻڌائڻ لڳي ٿي تڏهن رخسانه هن کي به اهو ٻڌائي ٿي ته امان وڏي مون کي بابا سائين ۽ شهمير خان سڀ ڪجهه ٻڌائي ڇڏيو آهي. وڏيري جڏهن رخسانه جي واتان پنهنجي پٽ جو نانءُ ٻڌي ٿي تڏهن ازخود کل ۾ وٺجي وڃي ٿي، رخسانه هن کان کل جو سبب پڇي ٿي تڏهن هوءَ ٻڌائڻ لڳي ٿي ته ڌيءَ مان شادي کانپوءِ ورهين تائين پنهنجي ور جو نالو وٺي نه سڏيو هو جو تمام گهڻو حجاب ٿيندو هو. ها امان اها ڳالهه تنهنجي صحيح آهي پر اڳي دؤر ٻيو هو ۽ هاڻي ٻيو دؤر آهي، هاڻي جديد دؤر آهي، هاڻي زمانو مٽجي چڪو آهي ۽ مون کي پنهنجي بابا ۽ انهيءَ جي شاگرد يعني منهنجي مڙس مون کي سڀ ڪجهه ٻڌائي ڇڏيو آهي ۽ هتي جي حالتن بابت آگاهه ڪري ڇڏيو آهي، امان مان ڪوشش ڪندس ته هن گهر کي مليل ڏکن جي خال ڀرڻ جي پوري ڪوشش ڪريان ۽ مان توکي پنهنجي امڙ سمجهان ٿي ۽ پنهنجي ور کي پنهنجي جان سمجهان ٿي، هتي مان ڪجهه ڏک گهٽائڻ لاءِ آئي آهيان، هن گهر ۾ مان ڪجهه مثالي ڪردار ادا ڪرڻ چاهيان ٿي جيئن توهان جو ڪردار آهي جيڪو هر ڪنهن جي زبان تي تعريف لائق بنيل آهي ۽ مان پنهنجي پاڻ سان وچن ڪري آئي آهيان ته مان هاڻي هن گهر لاءِ ئي جيئندس ۽ هن گهر ۾ مرندس اهو منهنجو توسان امڙ وچن آهي توهان مون کي ڪا عام رواجي ڇوڪري نه سمجهو مان هڪ استاد جيڪو منهنجو والد آهي انهيءَ وٽ نه رڳو پڙهي آهيان پر انهيءَ وٽان زندگي گذارڻ جا اصول سکيا اٿم، امڙ منهنجو بابا هڪ فرد نه بلڪه هڪ اداري جيان آهي ۽ مان شهمير کي هر سٺي ڪم ۾ وس آهر همٿائيندس ۽ هن کي سمجهائيندس، اسان گڏجي هن گهر ۽ ڳوٺ لاءِ ڪجهه نه ڪجهه ڪنداسين، مان شهمير خان کي مشڪل وقت ساٿ ڏيندس، توهان جو ڪردار امڙ هن ڳوٺ لاءِ هڪ مثالي بنيل آهي ۽ منهنجي به ڪوشش آهي ته مان انهيءَ توهان جي امر ڪردار کي اڳتي کڻي هلان.
جڏهن وڏيري نورخاتون رخسانه جا اهي محبت سان سرشار جذباتي جملا ٻُڌا تڏهن هوءِ ڏاڍي خوش ٿي خوشي ۾ هوءِ پنهنجي ننهن کي ڳلي سان لڳائي هن کي دعائون ڪندي رهي ايتري ۾ شهمير خان به اچي ويو جيڪو پڻ هنن سان مذاق ۾ ڪرڻ لڳو ته اڄ وري سس ۽ ننهن جو وڏو قرب ٿي پيو آهي جو هڪٻئي کي کڻي ڀاڪرن ۾ ڀريو آهه. جواب ۾ رخسانه ورائڻ لڳي ٿي ته اسان ٻئي توکي ٺيڪ ڪرڻ جي پلاننگ ڪري رهيا آهيون جيڪڏهن تون نه سڌرندين ته توکي اسان ٻئي ڄڻيون ڪٽ ڪڍنداسين ائين چئي هو ٽئي کل ۾ ويڙهجي وڃن ٿا.
***
هڪ ڏهاڙي جڏهن شهمير خان پنهنجي اڌ ۾ ڇڏيل پڙهائي بابت سوچي رهيو هو ته وري مان ٽيوشن وٺڻ شروع ڪريان پر هن کي دل ئي دل ۾ رخسانه کي گهمائڻ جو شوق جاڳي ٿو هو اها ڳالهه پنهنجي زال رخسانه سان ڪرڻ لڳي ٿو ته هو به دل ۾ خوش ٿئي ٿي، اڃان انهيءَ ڳالهه بابت هو پروگرام ٺاهي رهيا هئا ته اچانڪ وڏيرو اسحاق شهر کان ڳوٺ اچي وڃي ٿو ۽ هو پاڻ ئي هنن کي گهمائڻ جي نيت ۽ اتي نجما جي ڀاءُ جي شادي جي دعوت ۾ هلڻ جو ٻُڌائي ٿو ته اِها شادي پاڻ گڏجي اٽينڊ ڪنداسين، اهو ٻڌي نورخاتون هڪدم پريشان ٿي وڃي ٿي ڇاڪاڻ ته نجما جو نالو هن کي وري پريشان ڪري ڇڏي ٿو، هو سوچن ۾ گم ٿي وڃي ٿي.
ائين شهمير جڏهن هن ڏانهن ڏسڻ لڳي ٿو ته هن کي سوچن مان ٻاهر ڪڍندي وراڻي ٿو ته امان نجما هن گهر جي نُنهن هئي ۽ هن جو جيڪو وقت هتي نصيب هو اهو هُن هتي ڏنو، هاڻي هو پنهنجي ور سهيل سان گڏ خوش آهي تون وري نجما جي ڪري پاڻ کي پريشان ٿي ڪرين، امان تون ائين نه سوچيندين ڪر..! ڇاڪاڻ ته هي وقت وقت جي ڳالهه هوندي آهي، هاڻي جيڪڏهن هن اسان کي پنهنجي ڀاءُ جي شادي جي دعوت ڏني آهي ته اسان کي ضرور هلڻ گهرجي.
ائين هو سڀ گهر جا ڀاتي حيدرآباد لاءِ روانا ٿي پنهنجي حيدرآباد واري بنگلي پُڄن ٿا ۽ اتي موجود پنهنجي بنگلي ۾ رهندي ڪجهه ڏينهن رخسانه ۽ شهمير حيدرآباد گهمڻ ڦرڻ به ويندا رهن ٿا.
هڪ ڏهاڙي جنهن ڏينهن نجمه جي ڀاءُ جي شادي هئي ان شام جو هو تيار ٿي سڀئي گهر جا ڀاتي نجما جي ڀاءُ جي شادي ۾ وڃن ٿا. اتي شهر جون تمام وڏيون فيمليون موجود هجن ٿيون. وڏيرو اسحاق ته اتي انهن سان رلي ملي وڃي ٿو پر شهمير، رخسانه ۽ نورخاتون هڪ پاسي کان ويهي رهن ٿا ته ايتري ۾ نجما به هنن سان ملڻ لاءِ اچي ٿي جنهن سان چند ڇوڪريون ٻيون به گڏ هجن ٿيون، اهي سڀئي هنن سان اچي ملن ٿيون، جڏهن نجمه شهمير ۽ رخسانه کي گڏ ويٺل ڏسي ٿي تڏهن هن جي رويي ۾ عجيب نموني جي تلخي اچي وڃي ٿي. هوءِ ڪجهه گهڙيون هنن ٻنهي کي گهوريندي رهي ٿي ته ايتري ۾ وڏيري نورخاتون هن جي سوچن جو تسلسل ٽوڙيندي وراڻي ٿي ته نجمه ڌي هي منهنجي ننهن رخسانه آهي جيڪا شهمير خان جي گهر واريءَ آهي.
جڏهن نجما اهو ٻڌي ٿي ته هن جو موڊ اڃان به وڌيڪ خراب ٿي پوي ٿو ۽ هوءِ بغير سوچڻ جي شهمير خان کي چوڻ لڳي ٿي ته توهان هتي ڇو ويٺا آهيو؟؟.
شهمير خان جڏهن اهو ٻڌي ٿو ته سوچڻ لڳي ٿو هوءَ ڇا چوڻ چاهي ٿي!.
هوءِ وري ڳالهائڻ لڳي ٿي شهمير خان توهان هتي فيملي ۾ ويهڻ بجاءِ وڃي مردن سان گڏ ويهو ۽ توهان ڏسو هتي توهان کي ويهڻ مناسب نٿو لڳي!، هن جا تيز، ڪڙڪيدار ۽ ڪاوڙ ڀريا جملا هن سان گڏ آيل ڇوڪريون ۽ رخسانه ۽ نورخاتون ٻڌن ٿيون ته هو به تعجب ۾ پئجي وڃن ٿيون، هنن کي سمجهه ۾ نٿو اچي ته هي ڇا چئي رهي آهي؟ هوءِ وري ڳالهائڻ لڳي ٿي ته مون توهان کي چيو نه توهان هتان اٿو ۽ هُتي وڃي ويهو..! جڏهن شهمير خان اهو جملو ٻڌي ٿو ته هوءِ ڪاوڙ مان اُٿي وڃي ٿو ۽ سڌو وڃي پنهنجي گاڏي ۾ چڙهي ٿو، جڏهن ته نجمه سان بيٺل ٻيون ڇوڪريون اهو سڀ منظر ڏسن ٿيون ته اهي سڀ چُپ ڪري وڃن ٿيون، رخسانه پڻ مڙس جي پٺيان وڃڻ لاءِ اٿي بيٺي پر اتي موجود سڀني ڇوڪرين منٿون ڪري رخسانه ۽ نورخاتون ٻنهي کي ويهاري ڇڏيو ته گڏوگڏ نجمه کي ڇنڊ پٽڻ لڳيون ته هي تو ڇا ڪيو!؟ مهمانن سان ائين ڪونه ڳالهائبو آهي.....!، جيئن ادي تو ڳالهايو آهي...! هن کي پنهنجي ننڍي ڀيڻ رابيل ته تمام سخت لهجي ۾ چوڻ لڳي ٿي.
جڏهن نجما کي سڀ ورائن ٿيون ته هوءِ خاموش ٿي وڃي ٿي پر اهي سڀ ڇوڪريون وري به نورخاتون ۽ رخسانه کان معافي وٺن ٿيون پر ماني کائڻ کانپوءِ وڏيري نورخاتون ۽ رخسانه به جلد ئي اتان ٽيڪسي گهرائي واپس گهر وڃن ٿيون.
وڏيرو اسحاق پنهنجي نشن ۾ گم هو ۽ هو اتي دعوت ۾ رهجي ويو هو ۽ جڏهن ٻئي ڏهاڙي شهمير رخسانه ۽ پنهنجي امڙ سان رات واري معاملي تي بحث شروع ڪري ٿو ته هو چوي ٿو هڪ ته اسان سان نجمه ڏاڍي ڪئي مٿان توهان به رهيل ڪسر پوري ڪري ڇڏي.
ايتري ۾ نورخاتون وراڻيو ڇا ٿيو پٽ...؟، اسان توکي ڇا ڪيو؟. توهان به ته مونسان گڏ ڪو نه آيا، پٽ اسان اچڻ جي لاءِ اٿڻ جي ڪئي پر ٻين ڇوڪرين اسان کي اتان اٿڻ نه ڏنو تنهنڪري اسان مجبور ٿي وياسين، وڏيري ائين شهمير کي سمجهائيندي رهي ٿي ته پٽ ننڍڙين ڳالهين کي ائين دل ۾ نه رکبو آهي پر ڇا امان...؟ چئي شهمير وري ڪاوڙ مان ماءُ ڏانهن نهارڻ لڳو. هن جي ماءُ چوڻ لڳي پٽ اهو سڀ ڪجهه نجمه ڪيو آهي ته هوءِ توکان وڏي آهي تڏهن توکي سمجهائڻ لاءِ اهو سڀ ڪجهه ڪيو اٿس تنهنڪري تون هن جون ڳالهيون دل ۾ نه رک پر جيڪڏهن رکين ٿو ته مان توکان هٿ ٻڌي معافي ٿي گهران. هوءِ پٽ آڏو نجمه جي ڪري معافي وٺڻ لڳي ٿي پر هو هڪدم پنهنجي ماءُ جا اڳيان ٻڌل هٿ هيٺ ڪري ماءُ کان وري پاڻ معافي وٺڻ لڳي ٿو. ائين ڪچهري ڪندي شهمير کي سوچون ورائي وڃن ٿيون ته هن مونسان ائين ڇو ڪيو؟، منهنجو ڪو اهڙو خاص ڏوهه به ڪو نه هو پر الائي ڇو هن ائين ڪيو؟، هو سوچي سوچي ٿڪجي پوي ٿو ته هن سان نجمه اهڙو بدليل رويو ڇو اپنايو؟.
چند ڏينهن گذارڻ کانپوءِ شهمير وارا واپس ڳوٺ اچن ٿا پر هو اها ڳالهه وڏيري اسحاق کان لڪائي ڇڏين ٿا ته جيئن هو ڪو ٻيو رد عمل نه ڪري تنهنڪري خوشي خوشي سان واپس اچن ٿا.
***
شهمير به چند ڏينهن بخار هئڻ جي ڪري گهر ۾ موجود هو پر ڪالهه کان هي پنهنجو پاڻ کي ڪافي ٺيڪ محسوس ڪري رهيو هو تنهنڪري اڄ رخسانه هن جي ڀر ۾ ويهندي هن کي چوڻ لڳي شهمير سائين هڪ عرض آهي مڃو ته ڪريان؟.
نه نه چئو رخسانه اهڙي ڪهڙي ڳالهه آهي شهمير چوڻ لڳو. مان ڪافي ڏينهن کان بابا وارن ڏي نه وئي آهيان تنهنڪري جي اوهان موڪل ڏيو ته مان اتان چڪر ڏئي اچان ۽ ٻن ڏينهن ۾ واپس اچي ويندس. ڀلي وڃ رخسانه منهنجي طرفان به امان ۽ بابا کي سلام چئجان ائين شهمير جي اجازت ملڻ کانپوءِ هو نوڪرياڻين جي مدد سان مائٽن جي گهر هلي وئي.
انهيءَ ڏينهن شام جي ٽائيم شهمير اڪيلو ڪمري ۾ ائين ليٽيل هو ته ايتري ۾ وڏيري نورخاتون هن جي ڪمري ۾ اچي چوڻ لڳي ته پٽ تون ٻاهر اچ ڪجهه گهر ۾ مهمان آيا آهن، انهن سان مل ۽ انهن لاءِ ڪجهه سٺي کاڌي پيتي جو انتظام ڪر!
هو امڙ جي ڳالهه ٻڌي هڪدم اٿي چوڻ لڳي ٿو ته امان توهان هلو مان اچان ٿو. هو تڪڙو تڪڙو باٿ روم ۾ هليو وڃي ٿو، اتان ئي ٻاهر اچي هٿ منهن ڌوئي نڪري ورانڊي ۾ ويٺل مهمانن کي ڏسڻ لڳي ٿو. هن جي نظر جڏهن نجمه تي پوي ٿي ته هن کي ازخود ڪاوڙ اچڻ لڳي ٿي ته هيءَ هتي وري ڇو آئي آهي...!؟، دل ۾ سوچڻ لڳي ٿو جيڪڏهن امان مون کي نجمه جو ٻڌائي ها ته مان ڪمري کي ڪنڊي هڻي وري بخار جو بهانو ڪري سمهي رهان ها ۽ مور ٻاهر نه نڪران ها.
هو اڃان اهو سوچي رهيو هو ته ايتري ۾ هن جي ماءُ ڳالهائڻ لڳي پٽ اندر اچ هنن سان دعا سلام ته ڪر. هو بنا ڪنهن جواب ڏيڻ جي اندر اچي هنن سان دعا سلام ڪري ٿو. نجما ته بلڪل خاموش هجي ٿي پر نجما جي ماءُ ۽ ننڍي ڀيڻ رابيل هن کان باقاعده معافي گهرن ٿيون ته هو به ماءُ جيڏي جو مان رکندي هنن کي معاف ڪري ٿو. نجمه ۽ هن جي والده کي اڳي ئي هو سڃاڻيندو هو البته اڄ رابيل کي هن پهريون ڀيرو ڏٺو هو جنهن جو تعارف هوءَ پاڻ ڪرائي ٿي. پهرين ملاقات ۾ هو چوڻ لڳي ٿي ته توهان مون کي ڪونه سڃاڻو! پر مان توهان کي نجمه واري جهيڙي ۾ ڏسي ڇڏيو هو تنهنڪري مان پاڻ توهان کي تعارف ڪرائي ڇڏيو.!، هو سڀ انهيءَ ڳالهه تي کلڻ لڳا ۽ ائين هو ڪافي دير تائين ڪچهري ڪندا رهن ٿا.
جڏهن رات پنهنجا پر پکيڙڻ شروع ڪري ٿي ته شهمير به پنهنجي ڪمري ۾ ويهي ٽي وي کولي ڏسڻ لڳي ٿو ته اچانڪ در تي ٺڪ ٺڪ ٿئي ٿي. هو هڪدم در کولي ڏسڻ لڳي ٿو ته اها ساڳئي پدمڻي هجي ٿي جيڪا هن سان ائين فري ٿي ڳالهائي ٿي ڄڻ ڪي هن سان ورهين جا واسطا هجن. هوءِ بنا هٻڪ جي چوڻ لڳي ٿي ته شهمير سائين اندر اچڻ لاءِ نه چوندو..!، هو في الحال ته گهٻرائجي وڃي ٿو پر پوءِ پاڻ سنڀالي چوڻ لڳي ٿو ته اچو ڇو نه؟. ائين هوءِ به بنا حجاب جي ڪمري ۾ اچي ٿي ۽ اچڻ شرط ڪمري جي سيٽنگ ۽ ترتيب سان پيل سامان جي ساراهه ڪري چوڻ لڳي ٿي ته توهان جي گهر واري سگهڙ آهي؟، هوءَ پاڻ ئي پاڻ ڳالهائڻ لڳي ٿي شهمير خاموش بيٺو هجي ٿو ۽ هُوءَ هڪدم سامهون بڪ شيلف ڏانهن وڃي ڪجهه ڪتاب ڏسڻ لڳي ٿي ۽ هن کان پڇڻ لڳي ٿي ته توهان شاعري ڪندا آهيون ڇا؟. جواب ۾ شهمير وراڻي ٿو ته رابيل مان شاعري نه ڪندو آهيان البته معياري شاعري وارا سٺا ڪتاب ۽ ٻيا ادبي ۽ تاريخي ڪتاب شوق سان پڙهندو آهيان ۽ هوءِ هڪ رسالو کڻي يڪدم پنا اٿلائي هن کي پنهنجي تصوير ڏيکاري ٿي ته هي ڪير آهي....؟، هن کي سڃاڻو ٿا؟، جواب ۾ شهمير ورائڻ لڳي ٿو ته هي ته توهان جي تصوير آهي.... اڇا ته توهان شاعر آهيو...!؟، ڇاڪاڻ ته تصوير جي هيٺان رابيل جي شاعري ڇپيل هئي. هو وراڻي ٿي ها شهمير سائين هي منهنجي شاعري آهي.
رابيل جيڪڏهن مونکي خبر هجي ها ته تون شاعرا آهين ۽ تنهنجي شاعري هن ۾ ڇپيل آهي ته مان تنهنجي شاعري پڙهان ها پر مون کي ڪهڙي خبر ته توهان ڪي ايڏا سٺا شاعر به آهيو!!.
هاڻي هي ٻئي باقاعده ڪچهري ڪرڻ لڳن ٿا، شهمير ۽ رابيل ٻئي ڪرسي رکي هڪ ٻئي جي سامهون ويهن ٿا، شهمير هن کان سوال ڪري ٿو ته رابيل جيڪڏهن اسان سوچون ته اسان ڇا ڪري رهيا آهيون ۽ اسان ڪيڏانهن وڃي رهيا آهيون ۽ اسان هن معاشري کي ڪيئن بدلايون...؟، ۽ انهيءَ لاءِ ڇا ڪرڻ کپي؟؟. رابيل ڪجهه دير لاءِ سوچي ٿي ۽ جواب ۾ چوڻ لڳي ٿي ته شهمير اسان کي سوچڻ گهرجي ته زندگي جا ڏينهن کٽندا وڃن ٿا، ماڻهو ڏينهون ڏينهن مون کي ويجهو ٿيندو ٿو وڃي تڏهن اسان ٿورو غور ڪريون ته اسان ڇا ڪري رهيا آهيون؟ ۽ اسان ڪيڏانهن وڃي رهيا آهيون؟، اهڙن سوالن جا جواب اسان پنهنجي ذهنن ۾ ئي تلاش ڪري وٺنداسين ته هڪ ئي جواب ملندو ته اسان وٽ سچ يا سچائي جي کوٽ نظر اچي ٿي ڇاڪاڻ ته زندگي ۾ سچائي جا اصول کڻي جيئندڙ اسان ماڻهو ڪڏهن به پنهنجي سچائي تان پردو کڻي نه سگهيا آهيون. اسان پنهنجي مختصر زندگي ۾ ڪجهه اهڙيون غلطيون ڪندا آهيون جن تي پردي وجهڻ لاءِ اسان کي ڪافي سارا ڪوڙ هڻڻا پوندا آهن انهن ڪوڙن کي لڪائڻ لاءِ اسان اصلي منزل ڇڏي اهڙي منزل تي پهچي ويندا آهيون جتان ورڻ ناممڪن هوندو آهي ۽ جڏهن ڪنهن انسان جي اندر ۾ سچ سمائجي ويندو آهي تڏهن ماڻهو پنهنجي وجود سان پاڻ محبت ڪرڻ لڳندو آهي، ماڻهو جي اندر ۾ هڪ حقيقت سان طئه ٿيل منزل هوندي آهي اهڙين سچاين جي ڀرپور سفر ۾ حقيقي معنيٰ ۾ پنهنجي منزل ماڻي وٺندو آهي، جيئن سهڻي جي سچائي ميهار سان هئي جنهن جو سچائي واري سڪ جو سفر جيڪو پنهنجي عشق جي منزل ڏانهن ڇڪيندو رهي ٿو جنهن ڪري هو ميهار سان ملڻ لاءِ پنهنجي پاڻ کي درياءُ جي حوالي ڪري ٿي ۽ سسئي جي سچائي جنهن پنهنجي پريت جو ڀرم رکڻ خاطر ڀنڀور سان ناتا ٽوڙي اڪيلي سر پنهونءَ کي پڪاريندي پنهونءَ جا پير کڻندي جبل جهاڳي ٿي ۽ مارئي جيستائين عمر وٽ قيد هئي تيستائين هوءِ پنهنجي سچائي سان مضبوط ارادن سان اٽل رهي، پنهنجي وطن جي حب ۽ ماروئڙن جي سڪ اندر ۾ سانڍي واپس وري.
شهمير خان اهڙي ريت ڏٺو وڃي ته اسان ماڻهو دردن ڀري دل ۾ هزارين درد دل ۾ سانڍي ڪڏهن به اصلي سچائي کي ظاهر نه ڪندا آهيون ۽ سچايئ جي پيچري تي نه هلڻ سان اسان جا وجود ڪپڙن ۾ ويڙهيل خالي کوکلا نظر اچن ٿا حالانڪه دنيا جا بدلجندڙ رنگ، روپ موسمون ۽ وقت ته ماڻهو کي سيکاري ٿو ڇڏي سچائي ته وري سچائي آهي ڇاڪاڻ ته تاريخ انهيءَ حقيقت جي گواهه رهي آهي ته دنيا جي هن ڌرتي جي جن به ماڻهن سچائي سندا ڪارناما سرانجام ڏنا ۽ حقيقت واري واٽ ورتي ۽ دوکي دولاب ۽ ڪوڙ سان جنگ وڙهي تن جا نانءُ اڄ به ڀريل اوطاقن محفلن ۽ تاريخي ڪتابن ۾ انهن جي سچائي ۽ سورهيائي ٻڌڻ لاءِ ملي ٿي ۽ پڙهڻ لاءِ به ملي ٿي، اهڙين حقيقتن کان با خبر هوندي به اسان پوءِ به سچائي کان ڪوهين ڏور آهيون، حقيقتن کي لڪائي ڪوڙي سچائي بيان ڪرڻ وارا اسان ماڻهو پنهنجي عام زندگي جي معمول جي ڪچهرين کي به هڪ عجيب رنگ ڏئي ڇڏيو آهي.
شهمير رابيل جي ڳالهه کي ڪٽيندي چوڻ لڳي ٿو ته رابيل واقعي اها حقيقت آهي ته اسان پنهنجي ڳوٺاڻين ڪچهرين کي به محدود بنائي ڇڏيو آهي، هڪ دوست جي “گِلا” ٻئي دوست سان ڪرڻ تائين پاڻ کي محدود ڪري ڇڏيو آهي ۽ يا ڪنهن “نا پسند” ايندڙ پنهنجن ئي ويجهن کي اهڙين ڪچهرين جو محور بنائي ڇڏيندا آهيون ۽ ڪنهن جي بيوسين مجبورين کي نشانو بنائيندا آهيون، شهمير اهو چئي چپ ٿي وڃي ٿو ته رابيل وري ڳالهائڻ لڳي ٿي شهمير خان اسان جنهن سماج ۾ رهون ٿا اتي زندگي جا گذرندڙ لمحا اسان کي اهو سيکارين ٿا ته هتي سچ تي واقعي اوندهه آهي ڇاڪاڻ ته اسان جي پياري ڌرتي جي مٿان ظلم ۽ ستم سندا نوان داستان وقفي وقفي سان جڙي رهيا آهن، ڪافي عرصي کان سنڌ امڙ جا ڳڀرو پٽ راهه ويندي ماريا ويا آهن، ڪيترن کي ئي زنده جلايو ويو آهي ۽ ستم سندا داستان وقفي وقفي سان هلندا رهن ٿا، روڊن تي ريزه ريزه ٿيل انسانيت وکريل آهي، ٻورين ۾ ماڻهن کي اناج بدران انسانن جا لاشا ملن ٿا ۽ سچائي جي پرچارڪن کي خاص ڪري اهڙا تحفا ملن ٿا.
ايتري ۾ شهمير به هن جي ڳالهه جي ها ۾ ها ملائي چوڻ لڳي ٿو ته ها رابيل! اها ته حقيقت آهي ۽ وڏي ڳالهه اسان پاڻ به ٻين جي مجبورين جو قدر ڪرڻ بجاءِ انهن مجبورين کي پنهنجي ڪچهرين جا محور بنائي وڏا ٽهڪ ڏيندا آهيون حالانڪه اندر جو انسان اسان کي جهنجوڙي اهو ئي احساس ڏياريندو آهي ته ائين آخر هي سڀ ڪجهه ڇو؟ پر پوءِ به اسان ماڻهو پنهنجي مفاد وارن ارادن تي اٽل رهندا آهيون ۽ جن به ماڻهن هن ڌرتي تي سچ جو ساٿ ڏنو آهي اهي اڄ به زنده آهن اڃان اهي جملا ڳالهائي شهمير خاموش ٿئي ٿو ته رابيل وري ڳالهائڻ لڳي ٿي ها سائين! اهڙا سچا انسان اڄ به سچاين جيئان زنده آهن، هيمون هوشو کان وٺي سرمد ۽ اياز تائين ۽ اڄ به سچائي جيئي ٿي پئي ۽ سچائي جو ساٿ هلندو رهندو پر اڄوڪي دؤر ۾ اسان پنهنجي معاشري ۾ نظر وجهنداسين ته اسان کي سچائي وارو حساب ڪتاب اٽي ۾ لوڻ برابر نظر ايندو ڇاڪاڻ ته هر جڳهه تي اسان کي مفادن ۽ انائن سان ڀرپور چهرا نظر اچن ٿا جيڪي پنهنجن انائن ۽ مفادن سان پيار ڪندڙ چهرا پنهنجن مفادن کي اوليت ڏيندي زنده سچائين کي لڪائيندا رهن ٿا ۽ اهي ايتريقدر جو ڪنهن کي حق ڏيڻ وارو عمل به توهين سمجهن ٿا، هن دؤر ۾ ڪنهن کي سچ چوڻ به هڪ جهاد مثل لڳي ٿو ڇو ته اسان پنهنجي پياري ڌرتي جي سيني مٿان وفا، محبت ۽ پيار بدران رڳو درد ۽ دوکا ڏسون ٿا، انهن دوکن دولابن واري ماڻهو جو هت مان مٿانهون نظر اچي ٿو ۽ اڄ به ڪيترائي وجود پنهنجي ليکي سان سچ جي ڳولا ۾ نڪتل آهن، اهي زندگيون تتل صحرا کان وٺي خوبصورت وادين ۾ سچ جي تلاش ۾ آهن، انهن جي اکين ۾ اهي ئي خواب اٽڪيل آهن ته اسان سچ جي واٽ وٺون ۽ اهائي اسان جي منزل آهي بس شهمير! مان ته پهرين ملاقات ۾ الائي ڪٿان کان ڪٿي وڃي پهتس ۽ تو ته ايترو نه ڳالهايو مان ته کوڙ سارو ڳالهائي ويس.
نه رابيل تو جيڪو ڪجهه ڳالهايو آهي سو ته تمام سهڻي انداز سان حقيقت کي بيان ڪيو آهي هونئن به شاعر ته تمام گهڻو ڳالهائيندا آهن ٻئي ڪنهن جي ٻڌنڌا ٿورئي آهن. شهمير جي انهن جملن تي هو ٻئي هلڪا هلڪا ٽهڪ ڏين ٿا، شهمير کان رابيل پڇڻ لڳي ٿي ته توهان جي بيگم صاحبه ڪٿي گم آهي؟، اسان کي توهان ۽ هن کان نجمه طرفان باقائده معافي وٺڻي آهي. نه نه رابيل اهڙي ڳالهه نه آهي، رخسانه ته پنهنجي مائٽن ڏانهن هلي وئي آهي البته منهنجي دل ۾ هاڻي ڪابه اهڙي ڳالهه نه آهي ۽ اڳتي هن قصي کي وري چپن تي نه آڻجو....!. ٺيڪ آ شهمير سائين جيڪڏهن اسان کي معافي ملي وئي آهي ته اها به توهان جي مهرباني آهي.
هو اڃان وڌيڪ ڪچهري ڪن ها پر ايتري ۾ نورخاتون هنن کي ماني لاءِ سڏ ڪري ٿي، هو گڏجي ماني کائين ٿا ۽ ماني کائڻ کانپوءِ رابيل ٻين عورتن سان ڪچهري ڪرڻ ۾ لڳي وڃي ٿي ۽ صبح جو موڪلائي رابيل وارا واپس وڃڻ جي ڪن ٿا ته ان وقت رابيل شهمير کي ڳوليندي پڇا ڪري ٿي ته وڏيري نورخاتون ٻڌائي ٿي شهمير پٽ پنهنجي والد جي ڪنهن ڪم سان شهر طرف سوير ئي نڪري ويو آهي ۽ هُوءَ شهمير کان بنان موڪلائي هليا وڃن ٿا.
ٻي رات شهمير بيڊ تي ليٽي ٿو ته هن کي سوچون ورائي وڃن ٿيون رابيل ته تمام ذهين ۽ خوبصورت ۽ سلڇڻي ڇوڪري آهي، جيتري سونهن اٿس اوترو ذهين ب آ پر مان ڇا ٿو ڪري سگهان هوءِ ته منهنجي ڪڏهن به ٿي نه سگهندي ڇاڪاڻ ته مان ته شادي شده آهيان ۽ هوءِ ته منهنجي گهر جي حالتن کان به مڪمل طرح واقف آهي. اهڙين حالتن ۾ هوءِ مونسان ڪيئن نڀاءُ ڪري سگهندي؟، بهرحال هوءِ جنهن وٽ ويندي اهو ڀاڳن وارو انسان هوندو، منهنجو انهيءَ باري ۾ سوچڻ به پنهنجو اجايو وقت وڃائڻ برابر آهي. هو دل ۾ دل سوچڻ لڳي ٿو ته جيڪا شيءَ حاصل ٿيڻ ممڪن نه هجي انهيءَ جي پٺيان وقت وڃائڻ يا سوچڻ بيوقوف ماڻهو جو ڪم آهي هو به رابيل جو خيال دل مان ڪڍي پنهنجي پڙهائي ۽ ڪمن ڪارين طرف ڌيان ڏيڻ جي ڪري ٿو.
***