شخصيتون ۽ خاڪا

لاکو ڦلاڻي (سنڌ جو سورهيه سردار)

هي ڪتاب سنڌ جي سورهيه ڪردار لاکي فلاڻي تي تحقيق تي مشتمل آهي جنهن جو مرتب قاضي مقصود احمد آهي.
سنڌي لوڪ ادب ۾ لاکي ڦلاڻيءَ جو ڪردار سورهيه سردار ۽ ڄام ڏاتار جي ٻٽي شناخت سان ڄاتو سڃاتو وڃي ٿو. سندس ڪردار جي انهن اتساهيندڙ پهلوئن کي اسانجن تاريخدانن، شاعرن ۽ محققن سنڌي سماج جي مثبت اڏاوت لاءِ پئي استعمال ڪيو آهي. سنڌي لوڪ داستانن جي لحاظ کان لاکي ڦلاڻيءَ جو قصو، وڌ ۾ وڌ بيان ڪيل قصو ليکي سگهجي ٿو. هن ڪردار تي 1928ع ۾ فلم به ٺهي چڪي آهي.
Title Cover of book لاکو ڦلاڻي (سنڌ جو سورهيه سردار)

لاکا لک سـُـڄن : شاهه عبداللطيف ڀٽائي رح

راءِ سـيـن رٺـا جـي، تــن جـاڙيجن جاڙ ڪئي،
ڪيئن ماڻيندا سي، چوڏهن چارو ڪڇڙو.

جاڳو جاڙيجا، سمان سک مَ سمهــو،
پسيو آن پارا، لاکو ٿو لوڙيون ڪري.

ڀڄئان ڀلي پيـــر، وڌو راءَ رڪــاب ۾،
ڪڇ رهندو ڪير، لاکو لوڙائن سين.

ڀڄئان ڀلي نڱيو، ڏيئـي پاڳوڙي پيـر،
جسي ۽ جسراج جو، مٿي وانڍين وير،
ڪڇ رهندو ڪير، لاکـو لوڙائو ٿيو.

ٽــــاٽـــو ڪـــيـــن پـــلاڻ، ســـدا هــڻـن کرکرا،
لاکـي لـــــوڙائــن جـــا، اهــــڙا ئـــي اهــــڃــــاڻ،
ڏيئي تنگن تاڻ، ڪوڪ ڪاريندا ڪڇڙي.

لاکــو لــوڙائــن سـيــن، چـوڏس ٿـو چڙهـي،
وڙهــيـــو وريـــامــن جــا، ڌڻيو ڌڻ هــڻـــي،
پـيـس جـو پـري، سـو واهـر ڪنهـن نه واريــو.
اڏيــو جــو اوڏن، سـو ڍنـگـهـر ڍلــو مَ ٿـــئــي،
جنهن ڀر ويهي ڪن، ليکو لاکي ڄام سيـــن.

لاکـــي لــــڄ کنئــي، اســان اوڏڙيــن جــي،
ڪندو ڪانه ٻئي، اڳ وسوڙل آهيون.

لاکا لـڄ سنديـاءَ، اوڏ اگـلـي آهــيــان،
پکا سي پرتاءَ، جي اجهي تنهنجي اڏيا.

اڏيندي اوڏن، لڏڻ جي ڪانه ڪئي،
لاکـو مـٿــان تــن، اوچــتــو ئــي آئـيــو.

لـکـي ۽ لاکـو، ٻـــئـي مـئـا ٻـاجــهـه ٿــي،
قادر لاٿو ڪڇ تــان، اديــــون اولاڪو،
وانـڍيــن ۾ واڪــو، ريــٻــاري رهي ويا.

ڇنل ڇڄ هٿن ۾، ڪلهن ڪوڏارا،
پـورهـي خـاطـر پـانـهنجي، اٺين سوارا،
اوڏ بـــه ويـچـــارا، لاکــا! وڃــــن لـڏيو.

نـيئي نهاريم نار، تان پــرت پــراڻـــي نــه ٿــئـي،
ويـچـارا سنگهار، ڪنهن سائي جي سانگ ويا.
ڪيڏانهن ويا سنگهار، جي هئا هنين ڀيڻئين،
ڏور ته ڏوريون يار، ٻيلي ٻـنهيـن ڪـــنــڌئين.

رڙي ريــٻــارڻ روءِ، واڙي پـــايــو وڇـڙا،
کرا ويڻ کنگهار کـي، چنچل اڀي چوءِ،
واڙي وڇ نه ڪوءِ، لاکو لوڙائن سين.

ريـــــٻــــارڻ روئـــي، واڙي وڌا وڇـــڙا،
سمورا سوئي، هڻي هتان ساٿ ويو.

ريـٻـارڻ ريـجـهــاءِ، لاکــو لـولاٽين سين،
سائو مان سندياءِ، ٺٺ مٽائي ٺاڪرو.

لاکــا لــک سـڄــن، پــر ڦــلاڻيءَ ڦيــر ٻيو،
جنهن ڀر راڻا راڄيا، ڪوٽن ڌڻي ڪنبن،
جنهن جو جاڙيجن، ستي سنڪو نه لهي.

جتن جـاڙيجــن ســان، صـلــح ڪــر سـنـگــهــار،
تون وڳ ڇڏين ٿو ويسرا، هوءِ چمڪيا چوڌار،
تـــو جـيـــڏا تــو يــار، لاکــي ڪـئـيــن لــڏائـيـا.

ونهين سنگهارن جي، سونهاري سانڄاڻ،
پوءِ ٿـا پين پـاڻ، پـهـــرين پيارين پيــڙا.
اڏي اڏي اوڏ، ڇــــڏي ويــا ڀيڻيون،
ٽـڪـاڻـا ۽ ٽـول، پـيــا آهـيــن پـٽ ۾.

ڪڏهن ڳاڙهو گهوٽ، ڪڏهن مڙهه مقام ۾،
سـنــدو واريءَ ڪــوٽ، اڏيــو اڏبـــو ڪيــتــرو.

[b](رسالو شاهه عبداللطيف جو، علامه امداد علي امام علي قاضي،
سنڌي ادبي بورڊ 1986ع)[/b]