نيڻن ۾ سجايل خواب
”ڪريم.....! خوش ته آهين نه .....!“
”ها فاطي....! خوش آهيان.“ مختصر ورندي ڏنم.
هوريان هوريان ڪري ڀينرون، ڀاڄايون، ڪم ڪار جي سانگي ڪمري مان ايئن نڪري ويون، جيئن گهوٽ ڪنوار کي لانئون ڏيڻ کانپوءِ، سيج تي گڏ ويهاري، عورتون کسڪي وينديون آهن. امان به اهو چئي ٻاهر هلي وئي ته، ”ابا...! تون فاطيءَ سان ڪچھري ڪر، ته آءٌ ماني ٽڪيءَ جو بندوبست ڪري وٺان.“
ڪمري ۾ آءٌ ۽ فاطي اڪيلا رهجي وياسين. هوءَ ڪمري ۾ فريم ٿيل تصورن کي غور سان ڏسي رهي هئي ۽ مون ٽِڪَ ٻڌي کيس ڏٺو پئي. هوءَ شاديءَ کان پوءِ ڳوٺ ڇڏي شھر ۾ رهڻ کان پوءِ ڪيڏي نه بدلجي وئي هئي. ڄامشوري جي ٿڌين ۽ ڪومل هوائن سندس ڪڻڪائين رنگ کي نکاري ڳورو ڪري ڇڏيو هو. چھرو سيور بلب جيان ٻريس پيو. هوءَ اڳ کان به وڌيڪ خوبصورت پئي لڳي. مون کي لاڳيتو گهوريندو ڏسي، چپن تي مـُرڪ وکري ويس. هن پنھنجائپ واري نگاهه سان مون ڏانھن ڏٺو ۽ پوءِ ڪتابن جي شيلف ڏانھن ڏسڻ لڳي. اوچتو شيلف تي رکيل تصورن جي البم تي نظر پيس، ته ڦڙتائيءَ سان ائين کٽ تان اُٿي پئي، ڄڻ گهڻي ڳولا کان پوءِ ڪا وڃائجي ويل شئي ملي وئي هجيس. اهو هن جو فطري رد عمل هيو. يادن جا ڪيئي گم ٿيل لمحا ئي ته بند هئس ان البم ۾. اهو البم منھنجي جيون جي ڪل ڪائنات هو. ان البم کي هڪ لمحي لاءِ به پاڻ کان پري نه ڪندو هئس. زندگيءَ جي حسين ۽ اڻ وسرندڙ يادن جا ساهه سيباڻا منظر محفوظ هئا. ان البم ۾ جڏهن به من جي ماندڪائي ۽ اُٻاڻڪائي محسوس ڪندو هئس، ته البم کولي ڏسندو هئس. البم جي هر تصوير مون سان ڳالهائيندي هئي. گذري ويل لمحن جا منظر ورجائيندي هئي. مَن جي مونجهه لهي ويندي هئم. هوءِ البم کڻي کٽ تي اچي ويٺي ۽ البم جي تصورن ۾ ڄڻ وڃائجي وئي ۽ مان سندس سُندر مُک ۾ اکيون اٽڪائي، يادن جي ڪوهه قاف ۾ هليو ويس.
فاطي ۽ مان ڳوٺ جي پرائمري اسڪول ۾ گڏ پڙهندا هئاسين. ويھندا به هڪ ئي بينچ تي هئاسين. هُن جو گهر اسان جي گهر جي ڀرسان ئي هو. ذات قبيلو ته ساڳيو هو، پر ساڻن ناناڻي يا ڏاڏاڻي لِڇَ واري ويجهي مائٽي نه هئي. ذات ساڳي هئي، پر پاڙو الڳ هو. ان ڪري مٽن مائٽن وارو قرب جو تعلق ته هيو، پر سنگـتن پرتين، اڏيل گڏيل نه هئاسين، ٻئين درجي کان گڏ پڙهندا هئاسين. هوءَ ننڍي هوندي کان ئي ڏاڍي سادي، معصوم ۽ خوبصورت هئي. ان جي ابتڙ مان وري ضرورت کان وڌيڪ ضدي، حرڪتي هئس. باهه ۽ پاڻيءَ وانگر طبيعتن ۾ هڪ ٻئي جو ضد هئاسين. مان کيس گهڻو چيڙائي تنگ ڪندو هئس.
ڪڏهن ڪڏهن ته ڀڄي نه سگهندي هئي، ته روئي پوندي هئي ۽ مان کيس پرچائيندو هئس. ان هوندي به ٻين ٻارن جي ڀيٽ ۾ مون سان گهڻي لڳندي هئس. هوءَ جڏهن چڙي پوندي هئي، ته وڌيڪ خوبصورت لڳندي هئي. وڏيون ڪجليون اکيون ڦوٽارجي وينديون هئس. ناسون ٽڙي پونديون هئس ۽ ڳٽن ۾ گُهٻَ پئجي ويندا هئس. مان کيس چيڙائڻ جا وجهه پيو ڳوليندو هئس. ماستر جڏهن ڪلاس روم مان ٻاهر وڃڻ لڳندو هئو، ته مان اُٿي بيھي چوندو هئس.
”سائين...! فاطيءَ جا کوڙا ڪچا آهن. کيس کوڙا پڪا ڪرايان؟“ ۽ ماستر ڪنڌ هاڪار ۾ ڌوڻي ٻاهر نڪري ويندو هو، ته مان فاطيءَ لاءِ ڄڻ ماستر بڻجي ويندو هئس. چوندو هئس،”ايڪ ڏُون، ڏون...!“ مان يڪدم وراڻيندو هئس، ”فاطي چاڏي ڀڃ تون، مکڻ کاوان مان، لسي پيءُ تون.“
هوءَ مون ڏانھن ڪاوڙ مان ڏسندي هئي، پر ڪڇي نه سگهندي هئي. مان کيس چوندو هئس، ”ها، فاطي....! اڳتي کوڙو ٻڌاءِ.“ هوءَ هٻڪندي چوندي هئي،”ٻه ڏون چار....!“ ان کان اڳ جو هوءَ کوڙو اڳتي ٻڌائي، مان تڙ تڪڙ ۾ چوندو هئس، ”فاطي...! مان تنھنجو يارُ.“ هوءَ ڪاوڙ ۾ تپي ڳاڙهي ٿي ويندي هئي ۽ پُٺيءَ تي مُڪون هڻي ڪاوڙ مان چوندي هئي، ”تون ڪِنو آهين. ڪِنو ٿو ڳالهائين. مان اڳتي توسان کوڙا پڪا نه ڪنديس.“ مان کيس پرچائيندي چوندو هئس، نه فاطي...! ائين نه چئُه.“
”پوءِ ائين ڇو ٿو چوين؟“ مان ڪو ڇوڪرو ته ناهيان جو ....“ هوءِ روئڻهارڪي ٿي ويندي هئي.
”چڱو اڳتي ائين ڪونه چوندس.“
هڪ ڀيري هن نائين جو کوڙو پئي ٻڌايو؛ جڏهن چيو،”ناءِ نا ايڪاسي“ تهمون جهٽ پٽ چيو، ”فاطي... ٻلي تنھنجي ماسي.“ هوءَ يڪدم ڪتاب ٺپي، رُسي ويهي رهي. چيو مانس،”فاطي...! مون بس ڪئي. ڀلا هاڻي پندرهين جو کوڙو ٻڌاءِ.“ هوءَ انڪار ڪري ڇڏيندي هئي ۽ مان ڪوڙ مان چوندو هئس. ”سائين ....ا و، سائين....! فاطي، کوڙا نٿي ٻڌائي“ ۽ هوءِ سائينءَ جي ڊپ کان منھنجي وات تي هٿ رکي چوندي هئي. ”ٻڌايان ٿي، پر تون مشڪري نه ڪر مون سان.“، ”نٿو ڪريان، ٻڌاءِ.“
هوءَ اکيون بند ڪري ٻڌائيندي هئي، ”ايڪ پندرهو، ...!“ مان ترت وراڻيندو هئس، ”فاطي...! ڏاڏو تنھنجو ڏندرو.“ مان کوڙن جا شاعريءَ وانگر قافيا ملائي کيس چيڙائيندو هئس. اڄ مان شاعر آهيان. شاعريءَ ۾ قافيا، رديف ملائي گيت، غزل ۽ وايون لکان ٿو. پر منھنجي شاعري سان قافيا ملائي چيڙائڻ وارو ڪوبه نه آهي. سوچيان ٿو ڪاش! ننڍپڻ جا اهي ڏينھن وري موٽي اچن. مان ڇرڪ ڀري فاطيءَ جي يادن جي ڪوهيڙي مان نڪري، ڪمري ۾ موٽي آيس، هن ڳالهايو پئي.
”ڪريم...! تصويرن کي ڪيڏي نه پيار ۽ پاٻوهه مان سانڍي رکيو اٿئي. هيءَ تصوير ڏي، جيڪا پاڻ اسڪول جي ڪلاس روم ۾ ڇڪرائي هئي، مان کوڙن جو ڪتابُ اڳيان جهلي بيٺي آهيان ۽ تون ....!“
”ها، فاطي....! اهي تصويرون ئي ته منھنجي ڪُل پُونجي آهن. هنن سان ئي ته ماضيءَ جي خوشگوار يادن سان جڙيل رهندو آهيان.
مون ڏانھنس ڏٺو. هن رُنو پئي ۽ رَئي جي پلاند سان اکين مان ٽِمي پيل لڙڪن کي اُگهيو پئي. مون ڪوبه رد عمل ظاهر نه ڪيو ۽ کيس روئي هانءَ جو بار هلڪو ڪرڻ ڏنم ۽ ماضيءَ جي يادن ۾ ٻيھر گم ٿي ويس.
پنجون درجو پاس ڪرڻ کانپوءِ فاطيءَ جي مائٽن کيس وڌيڪ پڙهائڻ بدران گهر ۾ ويھاري ڇڏيو هو ۽ مون شھر جي هاءِ اسڪول ۾ داخلا ورتي هئي. توڙي جو ملڻ جلڻ گهڻو گهٽجي ويو هو. پر اسان جي دلين ۾ پيار جون وليون سدائين سايون رهيون. ڪڏهن ڪڏهن هوءَ اسان جي گهر ايندي هئي ته مَن جي مونجهه لھي ويندي هئي. مون انٽر پاس ڪئي ته فاطيءَ جي چوڻ تي امان ۽ بابا کي سندس سڱ جي گهر ڪرڻ لاءِ سندن گهر موڪليم. سندس پيءُ امان ۽ بابا کي اهو چئي مھلت گهري ته، ”ادا...! توهان لاءِ لک عزتون آهن، پر ٻئي اڃان ننڍا آهن. اسان به دل من جاچي پوءِ ورندي ڏينداسين.“
ان ڳالهه کي به ٻه ٽي سال گذري ويا هئا. مون گريجوئيشن ڪري ڇڏي هئي ۽ نوڪري لاءِ هٿ پير پئي هنيم. هڪ ڏينھن فاطي اسان جي گهر آئي، ”ڏاڍي خوش پئي لڳي. مرڪندي چيم،
”فاطي....! اڄ ته ڏاڍي خوش پئي لڳين.“
”ها، ڪريم...! ڳالهه آهي به ته خوش ٿيڻ جھڙي.“ هن وراڻيو.
”ٻڌائيندينءَ ڪونه؟“ مون اتاولائيءَ مان چيو.
”ڳالهه ئي اهڙي آهي جو تنھنجا سمورا ٿڪ لھي ويندا ۽ جهول خوشين سان ڀرجي ويندئي.“ هن تجسس وڌائي ڇڏيو هو.
”پوءِ ٻڌاءِ نه، تڙپائين ڇو پئي؟“ مون منـٿ واري لھجي ۾ چيو.
”نه، بابا...! ائين ڪيئن ٻڌائبي؟“هن جي لھجي ۾ شرارت هئي.
”پوءِ ڀلا ڪيئن ٻڌائبي؟“
”ان لاءِ توکي مٺائي کارائـڻي پوندي.“
”بس، ڳالهه به ايتري؟ تون ڪيتري مٺائي کائيندينءَ؟“
”ٻه ٽي ڪلو مٺائي ته هجي.“ هن ٽھڪ ڏنو.
”ڇو ايتري مٺائي، ڀَتَ مٿان ٻُرڪي، گهروارن کي کارائيندينءَ ڇا؟“ مون به جوابي ٽھڪ سان وراڻيو.
”ڳڙ واري مٺائيءَ تي، تو به ڳالهه نه ٻُڌي.“
”ٺيڪ آهي، بابا.....! تون جيتري مٺائي چوندينءَ، توکي ملندي. هاڻي ته ٻڌاءِ کڻي.“ مون هار مڃيندي چيو. هن اونهو ساهه کڻي مون ڏانھن وراڻيو، ته ”ڪريم ...! تو لاءِ سٺي خبر آهي، ته بابا جنھن هن وقت تائين منھنجو سڱ ڏيڻ کان نٽايو پئي، سو مَسَ مَسَ راضي ٿيو آهي.“
”واقعي به .... فاطي ....!“ مون کان خوشيءَ مان ڇرڪ نڪري ويو.
”ها، ڪريم....! پر ....!“ هن جملو اڌ ۾ ڇڏي ڏنو.
”پر، ڇا... فاطي....!“ مون حيرت مان چيو.
”ان لاءِ بابا هڪ شرط به رکيو آهي.“
”شرط....!“
”ها، ڪريم....! شرط اهو آهي ته، جيستائين توکي ڪا نوڪري نه ملندي، تيستائين پنھنجي شادي نه ٿي سگهندي.“
مان سوچ ۾ پئجي ويس. هن ٻيھر ڳالهايو.
”ڪريم.....! تون گريجوئيٽ آهين. ٻيا سڀ خفا ڇڏي، جلدي نوڪري وٺڻ جي ڪوشش ڪر.“
اهو ڏينھن اڄوڪو ڏينھن، ڪيئي سال گذري ويا آهن. فاطي، ته پڻس جي ٽٽل واعدي جي ٽياس تي ٽنگجي، ٽن ٻارن جي ماءُ بڻجي ويئي آهي، پر مان اڄ به نوڪريءَ جي پٺيان ايئن پيو ڊُڪان ڄڻ....!!“
**