اڻ کٽ چميءَ جو انت
ٻه ستارا ۽ چنڊ ظاهر ٿي پيا،
تنهنجو چهرو ٺهي پيو.
تنهنجي چهري ۾
هڪ چپ تنهنجو هو
هڪ چپ منهنجو
تنهنجيءَ مرڪ ۾
چميءَ جيان هيس.
مان جنهن کي ڪو ظاهر وجود نه آهي. جيڪو پاڇي جيان به نه آهيان، جنهن ۾ ڪاراڻ به ڀريل نه آهي، ڪو نظر ايندڙ مادو يا نهري خاصيت وارو به نه آهيان مان آواز آهيان جيڪو تنهنجي چپن کان ٻاهر تنهنجي وات جي چانٺ تي بيٺل آهي.
”درٻان“ مون چيو ”ڪيترو عرصو ٿي ويو آهي، ڪيتريون لکها صديون گذري ويون آهن، تون هن قلعي جي دروازي تي نيزي بدران چهنبدار قلم هٿ ۾ بلند ڪيو بيٺو آهين، هن قلعي جو دروازو کولي ڇڏي ته جيئن ان ۾ داخل ٿي اوندهه ۾ ڪجهه گوڙ مچائي ستل زبان کي جاڳائي سگهان“.
درٻان جيڪو هٿ ۾ چهنبدار قلم کنيو اتي بيٺو ننڊ جا جهوٽا کائي رهيو هيو ان گوجندڙ آواز تي اکيون کولي ڪنايو، هن نهارڻ چاهيو ته هن کي ڪجهه نظر نه آيو.
”تون ڪير آهين؟“ هن پڇيو. ”مان آواز آهيان جيڪو زبان کان الڳ ڪري ٻاهر ڦٽو ڪيو ويو آهيان“. مون چيو ”آءُ جيڪو هن قلعي جي ٻاهران بند چپن جي مرڪ ۾ چميءَ جيان سمايل آهيان، مان جيڪو هن جو هيٺيون چپ آهيان ۽ هن جي مٿين چپ سان مليو چمي جي صورت ۾ صدين کان ستو پيو آهيان.
درٻان پنهنجين ٻنهي اکين کي مهٽي چڻ گهري ننڊ مان سجاڳ ٿيڻ جي ڪوشش ڪئي.
”ها مان توکي سڃاڻان ٿو“ هن چيو ”گهڻن ڏينهن کان پوءِ ٻڌڻ ۾ آيو آهين، تنهنجي ڀلائي ان ۾ آهي ته بند چپن ۾ موجود رهه، ان مرڪ کي برقرار رهڻ ڏي، جيئن چپ چپن سان جڙيا پيا هجن ته تنهنجو وجود هڪ چميءَ جي صورت ۾ خوشيون ماڻي سگهي“.
اهو ناممڪن آهي مون چيو، مان ان اوندهه جي انبوهه، ۾ گهڙي زبان کي ضرور ڳولهي لهندس، جيڪڏهن ستل آهي ته جاڳائيندس ۽ مئل آهي ته جيئرو ڪندس.
درٻان هڪ ٽهڪ ڏئي کليو.
”تون بيوقوف آهين“ هن چيو ”اها سوچ ڇڏي ڏئي، هيءُ قلم جنهن کي آءُ نيزي جيان ڪتب آڻيندو آهيان تون پنهنجي هٿ ۾ وٺ هن ۾ مس بدران رئندڙ ستارن جا ڳوڙها ڀريل آهن، تون هن کي ڪاغذ تي وهاءِ خودبخود شاعري لکجي ويندي، دنيا جا شاهڪار افسانا لکجي ويندا. هن جي چنهنب پني تي گساءِ موسيقيءَ جون عظيم ڌنيون نروار ٿي وينديون، وٺ هن کي پنهنجي هٿ ۾ سنڀال“.
”مان تنهنجين ڳالهين ۾ اچڻ وارو نه آهيان.“ مون درٻان کي چيو ”قلعي جو دروازو کولي ڇڏ“.
”تون دنيا جي ان نالائق روح جيان ڀٽڪندڙ آهين جنهن کي لڪڻ لاءِ ڪا به جاءِ نه ملندي“ درٻان ڳالهائيندو ويو ”بيوقوفي جون ڳالهيون نه ڪر، ٿورو سوچ اکيون بند ڪر هڪڙا ٻه چپ آهن جيڪي مرڪ جي صورت ۾ بند چمي جيان هڪ ٻئي سان چهٽيا پيا آهن، انهن پويان هڪ بلند ۽ انتهائي مضبوط ڏندن جيان وڏن سخت پٿرن جي ديوار آهي، جنهن اندر لکها صدين جي گڏ ٿيل اوندهه آهي. ان ۾ هڪ زبان آهي جيڪا ظاهر به آهي الاءِ نه، اوندهه مٽي جي صورت ۾ ان کي دفن ڪري چڪي آهي. اتي ستارا نه آهن، اتي ڪڏهن چنڊ نه اڀريو آهي، هڪ گهاٽي اوندهه آهي جنهن جا تهه صدين جي دٻاءَ کان هڪ ٻئي سان چهٽي ڪنهن سخت صورت ۾ تبديل ٿي چڪا آهن. ان دهشتناڪ اوندهه ۾ ظلم جا چمڙا آهن جيڪي هيٺ مٿي اڏامندا وڃي ڳلي جي تنگ رستي ڏانهن ڪٿي لڪي پون ٿا، اتي ڪا ئي چڻنگ نه آهي، اتي اکين وارا به انڌا ٿي پون ٿا، تون موٽي وڃ ۽ چپن کان ٻاهر ويهي ڪو درديلو گيت ڳاءِ“ درٻان ڳالهايو ۽ ان جي اکين مان ڳوڙهن بدران خون وهڻ لڳو.
”پر مان هڪ آواز آهيان“، مون چيو ”آواز جو رستو ڪو ئي به روڪي نه سگهيو آهي. آواز جيڪو ڀتين جي پار هليو ويندو آهي جيڪو فنا ٿيڻ بدران پولار ۾ ڪبوترن جيان اڏامندو رهيو آهي، آواز جيڪو دنيا جو آزاد پکي آهي جنهن کي ڪو به ڀڃري ۾ قيد نه ڪري سگهيو آهي، آواز جيڪو هوائن ۾ شامل ٿي هر قلعي ۽ قيد جي ڀت اورانگي اندر وڃي سگهي ٿو“.
آءُ چيو ۽ هڪ زوڪٽ سان درٻان جي اڳيان مضبوط قلعي جي بند ديوار مان اندر گهڙي ويس، ٻه چپ ٻاهر هڪ ٻئي سان جڪڙجي مرڪ جي صورت ۾ چميءَ جيان بند رهيا.
مان اندر پهتس ته انڌو ٿي ويس، عقل جي لٺ سهاري ٿاڦوڙا هڻي اوندهه ۾ هلندو رهيس، ٿيڙ کائيندو ٺوس اوندهه جا تهه چيريندو اڳتي وڌندو رهيس، اتي ڪو به چنڊ نه هيو، ستارا ۽ آسمان جي نيراڻ نه هئي، روشني جو ڪو به ترورو يا چڻنگ نه هئي. ظلم جا چمڙا هيا جيڪي پر هڻندا رڙيون ڪندا ٿي لنگهيا ته اوندهه جي آنڌي ٿي اٿي، جنهن کان ڪاراڻ ۾ اضافو ٿئي ٿي ويو. آءُ ٿاڦوڙا هڻندو زبان جي ڳولا ۾ اڳتي وڌندو گهڻو پري نڪري ويس، پر اها نه ملي آءُ نيٺ مايوس ٿي عقل جي عصا کي روئي مٿي ڪري هيٺ اوندهه ۾ ٺڪاءُ ڪرايو، اها اونهائي ۾ اندر وڃي ڪنهن نرم شيءِ سان ٽڪرائي ”آهه“ ذريعي گهٽ رڙ ۾ تبديل ٿي ويس ”تون اتي دفن آهين..... منهنجي زبان منهنجي تخليقڪار.....منهنجي ديوي“ آءُ بي خودي ۾ ڳالهائيندو اوندهه کي کوٽيندو ويس، ان کي پري اڇلائي زبان کي نروار ڪندو ويس، جڏهن اوندهه مٿي صاف ٿي ته زبان جيئري دفن ٿيل مردي جيان اٿي مٿي ٿي بيهي رهي. اوندهه ۾ ڄڻ روشني جا ڪرڻا ڦٽي پيا، ڳلي ۾ ڄڻ نئون ساهه پئجي ويو. پوءِ ڪو طوفان اٿيو ۽ اوندهه تيزي سان گهلڻ لڳي. آءُ زبان ۾ سمائجي ويس ته اها ڏڪڻ لڳي، قلعي جي ديوار وٽ ڏندن جيان مضبوط اڇي رنگ جا پٿر سردي ۾ ڪنهن ٻار جي ڄاڙين جيان کڙڪڻ لڳا، آءُ ڪنهن جيئري دفن ٿيل مردي جي رڙ جيان زبان مان نڪري بند قلعي جي کلندڙ ڀتين کان تيزي سان ٻاهر نڪري ويس. زبان جاڳي پئي، مرڪ دانهن ۾ تبديل ٿي وئي، ٻه چپ کلي ويا، هن جي چهري ۾ چميءَ جو انت اچي ويو.
چهرو جنهن ۾
ٻه چپ هيا.
مٿيون چپ تنهنجو هيو.
هيٺيون چپ منهنجو هيو.