لوڪ ادب، لساني ۽ ادبي تحقيق

موتي ميڙيا مون

ھن ڪتاب ۾ مير حاجن مير سنڌ جي اھم ادبي شخصيتن تي مقالا ۽ مضمون لکيا آھن جيڪي پڙھڻ وٽان آھن. شاھ لطيف، قلندر شھباز، سچل سرمست، استاد بخاري، سامي، شيخ اياز، نارائڻ شيام، محمد ابراھيم جويو، وفا ناٿنشاھي، ارجن حاسد، احمد خان مدھوش، واسديو موھي، مدد علي سنڌي، ج ع منگهاڻي، پروفيسر فتح الله صديقي، مشتاق گبول، صادق فقير ۽ مشتاق بخاري جي شخصيتن ۽ تخليقي سفر تي لکيل مضمون وڏي محنت سان لکيا ويا آھن. ليکڪ پاران ”جديد سنڌي شاعري ۽ ان جو معيار“ جي نالي سان لکيل طويل مقالو پڻ اھميت جوڳو آھي.
Title Cover of book موتي ميڙيا مون

سنڌي ٻوليءَ جي عاشق جو وڇوڙو

پروفيسر فتح الله صديقي جو جنم 1943ع تي قاضي ضياءُالدين صديقي گهر ۾ قاضي محلا سيوهڻ ۾ ٿيو. ابتائي تعليم سيوهڻ شريف مان حاصل ڪيائين. ايم اي سنڌي فرسٽ ڪلاس ۾ سنڌ يونيورسٽي مان پاس ڪيائين. سنڌي ادب جي دنيا ۾ اوهان کي کوڙ نالا اهڙا ملندا، جن ڪنهن ڪنڊ ۾ ويهي وڏا وڏا ڪم سر انجام ڏنا آهن. اهي ماڻهو شهرت جا قائل نه هوندا آهن. پنهنجي ڪم سان سچا هوندا آهن، پنهنجي ديس پنهنجي ٻوليءَ پنهنجي عوام ۽ پنهنجي عشق سان سچا هوندا آهن. اهڙن ماڻهن ۾ پروفيسر فتح الله صديقي به هڪ هيو. جنهن جي دل ۾ ڪا به لالچ نه هئي. پاڻ 1973ع ۾ ليڪچر مقرر ٿيو. پهرين ٽنڊي جان محمد ۾ پنهنجو خدمتون سر انجام ڏنائين، بعد ۾ گورنمينٽ ڊگري بوائز ڪاليج سيوهڻ سان لاڳاپيل رهيو. پروفيسر فتح الله صديقي هڪ پيار ڏيندڙ شخص هو. سندس ڇانوَ ۾ ڪيترائي شاگرد پڙهيا اُهي شاگرد وڏن وڏن عهدن تي پهتا. پاڻ ڪاپي جو سخت مخالف هو ترقي پسند لاڙي جو حمايتي ۽ رجعت پرست نظريي جو سخت مخالف هو.
1966ع ۾ ٻارڙن لاءِ پهرين اخبار (ٻارن جو خبرنامو) جاري ڪيائين 1969ع ۾ عالمي معلومات جو ڀاڱو پهريون ۽ 1970ع ۾ ساڳئي ڪتاب جو ڀاڱو ٻيو شايع ڪرايائين. اڳتي هلي سيوهڻ ۾ پنهنجو اشاعتي ادارو شهباز اڪيڊمي جي نالي سان قائم ڪيائين بعد ۾ ڪتابي سلسلو گلشن سريز جي نالي سان پڻ جاري ڪيائين. ڪيترائي سال ويهي اڪيلي سر سنڌي انسائيڪلوپيڊيا لکيائين جيڪا 2005ع تي ڇپي جيڪا لڳ لڳ 1200 پيجن تي مشتمل آهي. پروفيسر فتح الله صديقي اڪيلي سر اهو ڪم ڪري ڏيکاريو، جيڪي ادارا پڻ مشڪل ڪري سگهندا آهن. پاڻ گهر ٻاري ڏيئي ٻارڻ جي ڪوشش ڪئي. پاڻ سنڌي ادبي سنگت شاخ سيوهڻ جو ميمبر، سگا شاخ سيوهڻ جو ميمبر ۽ لطيف فائوڊيشن جو ميمبر پڻ رهيو. پاڻ گورنمينٽ ڊگري ڪاليج سيوهڻ جو پرنسپل، عائشه پبلڪ اسڪول جو پرنسپل، روشن تارا هاءِ اسڪول جو پرنسپل پڻ رهيو.
سنڌ جي نامياري ليکڪ قومي تحريڪ جي اڳواڻ عبدالواحد آريسر هڪ هنڌ لکيو آهي ته ”اديب، شاعر جڏهن هيءَ دنيا ڇڏيندا آهن ته ڪتب خانه ماتم ڪندا آهن.“ پروفيسر فتح الله صديقي جي وڃڻ کان پوءِ سندس لئبرري ۾ ماتم آهي ۽ ڪتاب ان شخص جو پچي رهيا آهن.
جو عام اجاري اهو جيئندو رهندو،
جو قوم جياري اهو جيئندو رهندو،
مون کي تاريخ ۽ تقدير ڏني پڪ آ،
جو سنڌ سنواري اهو جيئندو رهندو.
(استاد بخاري)

پروفيسر فتح الله صيقي 16 فيبروري 2016ع تي اسان کان جدا ٿي ويو. سندس ادبي ڪم سنڌي ادب جي تاريخ ۾ هميشه ياد رکيو ويندو. سنڌي ٻولي جي عاشق جي وڇوڙي تي خال محسوس ڪريون ٿا.

(پروفيسر فتح الله صديقي جي چاليهي جي تقريب ۾ پڙهيل)