سڳو ٽٽو ۽ ساز رنو
توکان ٿيندي ڌار،
کلندي کلندي يار.
لڙڪ لڙي پيا لار ڪري.
پاڻيءَ تي ڄڻ ليڪا هئا ميان!
تنهنجا قول قرار.
لڙڪ لڙي پيا لار ڪري.
توکان پوءِ ڪير اسان جي،
سپرين لهندو سار،
لڙڪ لڙي پيالار ڪري.
اِها وائي صادق مٺي شهر جي هڪ محفل ۾ ڳائي جنهن تي تمام گهڻو داد ميلس بعد ۾ اها وائي 87 1986ع ڌاري ريڊيو پاڪستان حيدرآباد تي ريڪارڊ ٿي جيڪا جهر جهنگ، شهر ۽ عام ماڻهوءَ تائين پهتي، جنهن کيس شهرتن جي بلندين تائين پهچايو. صادق اها وائي يونيورسٽي جي الودائي تقريب ۾ جڏهن چوندو هو ته هر اک ۾ پاڻي اچي ويندو هو. ان بعد صادق، اياز گل جو هڪ غزل ڳايو.
دک جي نه پڄاڻي آ.
هر شخص ڪهاڻي آ.
هو ۽ مان ته اياڻا هون،
دنيا ته سياڻي آ.
صاق فقير جو ڳايل اهو غزل به تمام گهڻو مشهور ٿيو. صادق فقير شيخ اياز کي به دل سان ڳايو. شيخ اياز کي جنهن آواز جي تلاش هئي. اهو صادق فقير جوئي آواز چيو وڃي ٿو.
شيخ اياز جو غزل:
”سکي پيا کي ملين ته چئجان ته چاندني تو سوا نه ٿيندي“
ايترو ته مشهور ٿيو جو، صادق کي هر پروگرام ۾ اُهو غزل ڳائڻو پوندو هو ۽ وڏي چاهه سان ٻڌو ويندو هو. سندس آواز ۾ ايڏو ته ميٺاج هو، جو آواز ٻڌڻ سان لڱ ڪانڊارجي ويندا هئا. دل جي ڌڙڪن تيز ٿي ويندي هئي. شيخ اياز جو هڪ ٻيو غزل:
ٿي ڪو ملتاس تان ڪوڪ ڪوئل ڪري،
هو پري آ پري آ پري آ پري.
مشھور ٿيو سندس آواز ۾ ايڏو ته ميٺاج هو جٿي به ڳائيندو هو ته اتي ماڻهن جا انبوهه گڏ ٿي ويندا هئا. هو دل جو به سادو هو پارٽين، شادين، سالگرهن ۽ ٻين پروگرامن ۾ ڪو زر نه گهرندو هو. هن کي جيڪو به مليو بسم الله. عام فنڪارن کان هن جو لهجو اخلاق، منفرد ۽ مختلف هو. 87 1986ع واري دور ۾ PTV کان سواءِ ٻيو ڪو چئنل نه هيو. ان دور ۾ ريڊيو جو به عروج هو. مون سندس ڪيترائي ڪلام پهريون ڀيرو ريڊيو تي ٻڌا. صادق هڪ وائي ادل سومري جي ڳائي هيائين.
الائي ڪنهن جو هو،
هلندڙ لاري مان.
هڪڙو گُل ڪري پيو.
جا پڻ بيحد مشهور ٿي. مون هُن کي ڪيترائي ڀيرا روبرو ٻڌو. هڪ دفعي بڊي جبل جي چوٽي تي هڪ NGO طرفان مشاعرو ۽ راڳ جي محفل ڪرائي وئي ھئي، جنهن ۾ جمن دربدر، حليم باغي، شفيع فقير، علي دوست عاجز، اسحاق سميجو، صاق فقير، عباس کوسو، ناز سهتو ۽ ٻيا موجود هئا. چنڊ جي چانڊاڻ هئي، اڀ تي تارا هئا ۽ صادق جو ڇا ته آواز هو صادق اتي هڪ غزل ڳايو.
ڪو آ رام جي پاسي، ڪو آ رحمان جي پاسي،
منهنجو سجدو انهيءَ کي آ جيڪو انسان جي پاسي.
ان وقت خاموشي ڇانئجي ويئي هئي. سندس آواز ڏور تائين پئي ويو. صادق سنڌي، اردو، سرائيڪي، مارواڙي، ڍاٽڪي ۽ ٻين ٻولين ۾ پڻ ڳائيندو هو. صادق فقير غزل، وائي، نظم کي اوريجنل، ٽيڪنڪ ۾ ڳائيندو هو. صادق فقير کي ڪتابن سان وڏو چاهه هيو. ڪتابن جي لائبرري پنهنجي هوندي هيس. پاڻ پهرين پرائمري استاد هو بعد ۾ مٺي ڪاليج ۾ ليڪچرر مقرر ٿيو هو. آڪاش انصاري جو نظم.
اسين بس رهياسين اڌورا اڌورا،
نَڪي عشق، آتش فِشان ٿي اُڀاميو،
نه ئي ديپ دل مان، اوهان جو اُجهاميو،
نه سورن جي شدت کان شعلو بڻياسين،
نه سگريٽ جو ڪو ڦُلو ٿي ڇڻياسين،
دُکياسين جَلياسين اڌورا اڌورا،
اسان بس رهياسين اڌورا اڌورا.
جڏهن صادق مٿيون نظم ڳايو، ته ان کي به مڃتا ملي ان کان سواءِ صادق ٻيا ڪيترائي غزل، گيت، نظم ۽ وايون ڳايون. هي البيلو راڳي سعودي عرب عمري جي سعادت ماڻڻ لاءِ ويل هو. سندس گڏ گهرواري ۽ سالو به هيو. مڪي جي مختلف زيارتن ڪرڻ کان پوءِ جڏهن هو عرفات جي ميدان تان مڪي موٽيو پئي ته سندس گاڏي جو ٻي گاڏي سان ٽڪر ٿي پيو ۽ صادق جي ساهه جو سڳو ٽٽي پيو. سنڌ جو هي ڀلوڙ راڳي ڪروڙين مداحن کي سوڳوار ڇڏي 26 فيبروري 2015ع تي الوداع ڪري ويو. سندس لاش واپس سنڌ آندو ويو ۽ مٺي ۾ ان کي دفن ڪيو ويو.
اي سنڌ توکي الوداع.
اي هند توکي الوداع.
تو ۾ هيو سارو جڳت،
اي جند توکي الوداع.
(شيخ اياز)