1857ع جي جنگ آزايءَ کان پوءِ انگريزن جي پاليسي مسلمانن جي خلاف ٿي پيئي. ان ڪري جو ڏينهون ڏينهن سياسي، معاشي ۽ تعليمي لحاظ کان پستيءَ طرف وڃڻ لڳا. ذلت ۽ گُمراهي جي احساس کي ماري هو وقت جي تقاضائن کان به منهن موڙي بيٺا. انهيءَ دور ۾ سنڌ جا مسلمان به تعليم ۾ بنهه پوئتي هئا. هت نئين تعليم جو پهريون اسڪول 1858ع ۾ حيدرآباد جي ڪليڪٽر مسٽر گولڊ سمڊ جي ڪوششن سان حيدآباد ۾ قائم ٿيو. اهو اسڪول زميندارن ۽ آبادگارن کان ورتل لوڪل فنڊ جي آمدني مان هلايو ٿي ويو. پر ان مان مسلمان فائدو وٺي نه ٿي سگهيا. ڇاڪاڻ ته اهي شهر کان پري هئا ۽ مقامي وڏيرن ۽ جاگيردارن جي تسلط هيٺ هئا ۽ خاص ڳالهه ته کين شهر ۾ رهڻ جي سهولت ميسر ڪين هئي. ان ڪري اهي سڀ پيسا مقامي هندن جي اسڪولن تي خرچ پئي ٿيا. ان کان سواءِ 1861ع ۾ سنڌ اسڪالرشپ فنڊ ڪٺو ڪيو ويو، جيئن سنڌي شاگرد بمبئي مان مئٽرڪ پاس ڪري اتي جي ايلفنسٽن ڪاليج ۾ داخلا وٺي سگهن. پر ڏٺو ويو ته ان مان به صرف هندو علامن فائدو ورتو ۽ ڪنهن به مسلمان کي ڪاليج ۾ داخلا وٺڻ جو وجهه نه مليو. ان وقت جو هڪ انگريز ڪمشنر مسلمانن جي تعليمي پستيءَ بابت لکي ٿو ته ”افسوس آهي جو سنڌ جا مسلمان، تعليم ۾ پوئتي پيل آهن. هن وقت ڊي جي سنڌ ڪاليج ڪراچيءَ ۾ فقط ٽي مسلمان شاگرد آهن ۽ گورنمينٽ جا هاءِ اسڪول، مسلمانن کي تعليم مُهيا ڪرڻ ۾ بري طرح ناڪام رهيا آهن. اهي حالتون ڏسي سنڌي جي مسلمانن ۾ ڪجهه سجاڳي آئي ۽ سنڌ جي ڪجهه گهڻ گهرن سنڌي ڀائرن کي جديد تعليم سان روشناس ڪرائڻ لاءِ ڪوششون پڻ ورتيون. انهن سنڌ جي مختلف شهرن ۾ جديد تعليمي مرڪز کولي، سنڌ جي مسلمانن ۾ نئون شعور ۽ جذبو پيدا ڪيو. اهڙن بزرگن مان نورمحمد هاءِ اسڪول جو باني ”مرحوم نور محمد وڪيل“ به هڪ هو.

نورمحمد لاکير : نورمحمد لاکير ڳوٺ جمع لاکير تعلقي خيرپور ناٿن شاهه ۾ پيدا ٿيو. سندس والد بزرگوار استاد هو. پنج درجا مقامي اسڪول ۾ پاس ڪري، ميٽرڪ سنڌ مدرسي مان پاس ڪيائين ۽ ايل ايل بي جي سند عليڳڙهه يونيورسٽيءَ مان ورتائين. پهريائين وڪالت، محمود بيگ سان گڏ حيدرآباد دکن ( ڏکڻ هندستان ) ۾ شروع ڪيائين. جتان هن صاحب شادي به ڪئي. جلد سنڌ وريو ۽ سندس مقرري ريزيڊنٽ مئجسٽريٽ طور ٿي پر ٻه سال پوءِ نوڪري ڇڏي ڏنائين ۽ غلام محمد ڀرڳڙي جي وڪيلن سان ڪم ڪرڻ شروع ڪيائين. سنه 1933ع ۾ بمبئي اسيمبلي جو ميمبر پڻ چونڊيو. سنه 1924ع ۾ هڪ ڪاميٽي جوڙيائين ته ڪنهن به نموني مسلمانن جي تعليم جو جوڳو بندوبست ڪجي ۽ ” مسلم ايجيوڪيشنل سوسائٽي “ جوڙي ان جو سيڪريٽري ٿيو. ان ڪاميٽي اهو فيصلو ڪيو ته مسلمانن لاءِ هڪ هاسٽل ۽ اسڪول ٺهڻ گهرجي. وڪالت جو ڪم ڇڏي، ڏينهن رات اسڪول ۽ هاسٽل جي ڪمن تي زور ڏنائين. نيٺ وڏي جاکوڙ ۽ محنت کان پوءِ ڪامياب ٿيو. اسڪول جي عمارت جنهن شاندار نموني سان جڙي. اها سندس محنت ۽ ڪشالي جو يادگار آهي. ان اسڪول لاءِ پاڻ پنهنجو ذاتي بنگلو به گروي رکيائين. روزاني الوحديد 27 آگسٽ 1937ع واري اشاعت ۾ لکيو آهي ته ”نور محمد وڪيل کي مسلمانن ۾ تعليم عام ڪرڻ لاءِ جنون جي حد تائين نه رڳو دلچسپي هئي پر عشق هو.“ سندس جوڙايل هاسٽل ۾ شاگردن جي رهائڻ جو بندوبست سهڻو ۽ سٺو ٿيل هو. هر ضلعي لاءِ سيٽون رکيل هيون. نورمحمد وڪيل مرحوم خود ڳوٺن ۾ وڃي پوزيشن کڻندڙ شاگردن جي مائٽن کي منٿ ڪري شاگرد داخل ڪندو هو، جيڪي شاگرد خرچ ڀري نه سگهندا هئا، انن جو خرچ پاڻ برداشت ڪندو هو. اسڪول جي لاءِ هندستان جي ڪنڊ ڪڙڇ مان اعلى قابليت رکندڙ استادن جون خدمتون حاصل ڪيون ويون.