نوشهري فيروز وارو مدرسو
1843ع کان پوءِ مسلمانن جو تعليمي معيار ختم ٿي ويو، جو سندن جديد تعليم ڏانهن توجهه گهٽجي ويو. سنڌ جا ماڻهو انگريزن کان فطرتي نفرت جي ڪري، انگريزي پڙهڻ کان نابري واري ويٺا. اها صورتحال هند توڙي سنڌ جي مسلمان طبقي خاص طور سان محسوس ڪئي. سر سيد عليڳڙهه ۽ خانبهادر حسن علي آفندي ڪراچي ۾ مدرسو قائم ڪري، مسلمانن لاءِ جديد تعليم جو جوڳو بندوبست ڪيو. پنهنجي هڙون وڙون 1903ع ۾ نوشهروفيروز مدرسي جو قيام عمل ۾ آندو. جتي ديني تعليم سان گڏ انگريزي تعليم جو بندوبست ڪيو ويو. هتي شاگردن کي هاسٽل ۾ رهائش ۽ کاڌو مفت مهيا ڪيو ويو. هزارن جي تعداد ۾ مسلمانن جي فڪري واڌ ٿي. مسڪين شاگردن لاءِ وظيفا ۽ مالي امداد جو اعلى بندوبست ٿيل هو.
هن تعليمي اداري، گذريل هڪ صديءَ ۾، عوام جي جيڪا تعليمي ۽ تدريسي خدمت ڪئي آهي، سنڌ جي تعليمي تاريخ ۾ سونن اکرن ۾ لکي ويندي، هن اداري ڪيترائي دانشور، فيلسوف، قانوندان، تعليمي ماهر، محقق، صحافي، مذهبي اڳواڻ ۽ سياسي ليڊر پيدا ڪيا. هن وقت تائين اسڪول هلندڙ آهي.
سيد الهندو شاهه، درٻيلي ۾ جنهن کي ڊڀرو به چوندا هئا، سال 1863ع ۾ ڄائو. شاهه صاحب جو پڙ ڏاڏو مٽياري مان لڏي هن علائقي ۾ اچي رهيو. سائين الهندي شاهه جو والد سيد يوسف شاهه هن علائقي جو اثر رسوخ رکندڙ ماڻهو هو. الهندي شاهه ابتدائي ۽ ديني تعليم درٻيلي جي مدرسي ۾ ورتي، جتي سنڌيءَ سان گڏ عربي ۽ فارسي زبان سکيو. شاهه صاحب قومي حب رکندڙ، اعلى صفتي، انسان، ڳڻن جو ڳهير، سياسي ۽ سماجي بصيرت رکندڙ، دور انديش ۽ محبتي ماڻهو هو. عوام جي بي لوث خدمتن جي مڃتا طور انگريز سرڪار 1898ع ۾ کيس اعزازي جج مقرر ڪيو. شاهه صاحب پوري ايمانداري، قابليت ۽ ڪاميابي سان اهو فرض نڀايو.
پاڻ آڪٽوبر 1919ع ۾ هن فاني دنيا مان لاڏاڻو ڪري ويو. شاهه صاحب هڪ ذهين سياستدان، بيباڪ انسان ۽ مستقل مزاج شخصيت طور صدين تائين ياد رکيو ويندو. سيد الهندي شاهه پويان ٻه پٽ ڇڏيا. سيد محمد علي شاهه ۽ سيد قرارو شاهه . سندس پوٽو سيد ظفر شاهه هن وقت سنڌ جي سياست ۾ چڱو خاص مقام رکي ٿو.