وهري وارو مدرسو
تاريخي طور وهري جو پٽ اصل ۾ وهاريءَ جو پٽ آهي، جتي موريا گهراڻي جي حاڪمن جي دور ۾ ”وهار“ قائم هو. جنهن جا نشان وهري جي موجوده ڳوٺ کان اُتر اولهه طرف ميل کن جي پنڌ تي موجود آهن.
هيءُ مدرسو ميان نورمحمد ڪلهوڙي جي دور ۾ مبين جان محمد ڪيرئي ( 1685 – 1752 ع ) عمر ڪوٽ کان اٽڪل ٽي ميل ڏکڻ ڏانهن ڳوٺ وهري ۾ قائم ڪيو. هن کان پوءِ ميرن نور محمد مدرس ٿيو.
ميون نور محمد پنهنجي دور جو هڪ تمام وڏو عالم هو، جو ڪيترائي عالم فاضل ساڻس ملڻ ايندا هئا. هڪ ڀيري شاهه عبداللطيف ڀٽائي رح به ٿر جو سير ڪندي مهراڻي جي مشهور شاعر ۽ بزرگ رحيم ڏني پليءَ سان کيجراڙي کان ٿيندو، مبين نور محمد ڪيرئي وٽ پهتو. ڳچ وقت ساڻس محبت ونڊيائين ۽ پوءِ عمرڪوٽ ويو.
مبين نور محمد ڪيرئي جي ٻين شاگردن جو پتو ته ڪونه ٿو پوي، مگر سندس فرزند ميون سليمان (1725 – 1790 ع) ۽ ابن فقير دهلوڙيءَ وارو مشهور عالم ٿي گذريا آهن. جيڪي هن مدرسي ۾ پڙهيا.
مبين نورمحمد ڪيرئي جي فرزند ميون سليمان والد جي حياتيءَ ۾ ئي عمرڪوٽ کان 6 – 7 ميل اولهه طرف ”هاڙهه“ جي ڳوٺ ۾ معلم جي حيثيت سان تعليم ڏني. والد جي وفات کان پوءِ وهري واري مدرسي جو مدرس ٿيو. هتي ڪيئي ديسي پرديسي شاگرد تعليم وٺڻ لاءِ ايندا هئا، جتي عربي و فارسي جي مروج نصاب موجب تعليم ڏني ويندي هئي. ميون سليمان کان پوءِ ميئن خر محمد مدرسو سنڀاليو پر جيئن ته هو درويش صفت انسان هو، ان لاءِ مدرسو ڪجهه پوئتي پئجي ويو. مبين خير محمد کان پوءِ ميون جان محمد ( ٻيو ) مدرسو سنڀاليو. ميون جان محمد هڪ وڏو عالم ۽ مجذوب ٿي گذريو آهي. سندس ولادت 1875ع ۾ٿي. ميون جان محمد پنهنجي جوانيءَ ۾ ئي مجذوب ٿي ويو ۽ مدرسي ڏانهن توجهه ڏئي ڪونه سگهيو. ان ريت هيءُ مدرسو ختم ٿي ويو.