نالن جو تڪرار
“حڪومت طرفان مسلمانن لاءِ جيڪي نالا نه رکڻ جي فهرست ٺاهي ويئي آهي ان ۾ اهي نالا پڻ آهن جن جي اڳيان يا پويان Nurul نورل يا Wati واتي لفظ اچي ٿو. يا اهي نالا جيڪي جانورن، ڀاڄين ۽ ميون جا آهن يا مزاحيه آهن ... يا شين جا نالا آهن (جهڙوڪ: ڪپڙن،ڳهن وغيره جا.) ۽ خاص ڪري سيد ۽ شريفان جهڙا نالا جيڪي هر هڪ کي رکڻ کان منع ڪئي ويئي آهي.
(ملائيشيا ۾ نورل سان شروع ٿيندڙ ڪيترائي نالا آهن. جهڙوڪ نورل هدا، نور عابده ۽ Wati لفظ پڻ هتي ملائيشيا ۽ انڊونيشي جي مڙني ٻيٽن تي ائين مشهور آهن جيئين پاڻ وٽ بيگم يا بانو.)
عوام کي حڪومت طرفان آگاهه ڪيو ويو آهي تهNurul نورل معنيٰ “دوزخ” آهي ۽ Wati جي معنيٰ “زنا” يا لاڳاپو رکڻ آهي. واسطيدار عملدارن جو چوڻ آهي ته هنن کي ان ڳالهه جو اختيار آهي ته هو ان قسم جا منع ڪيل نالا ڄم جي وقت رجسٽر ڪرڻ کان انڪار ڪن. جيتوڻيڪ ان جي وضاحت نه ڪئي آهي ته اها “اختياري” آيا کين قدرت طرفان ڏني ويئي آهي يا حڪومت طرفان.
ننڍي کنڊ جي مشهور فيلسوف ۽ شاعر علامه اقبال پنهنجي شعر ۾ نوري ۽ ناريءَ جا لفظ “سوجھرو” ۽ “اونداهه” لاءِ استعمال ڪيا آهن. ٽين ملائيشين آرٽلري ريجيمينٽ جي مذهبي استاد محمد تراويس جو چوڻ آهي ته نورل (Nurul) معنيٰ روشني ۽ نارل (Narul) معنيٰ دوزخ. جنهن جي، شهر جي قاضيءَ پڻ تصديق ڪئي آهي.
قرآن ۾ پڻ “النور” (روشني) عنوان سان هڪ ڊگھي سوره (نمبر چوويهون) آهي. پر سرڪاري کاتي ۾ ڪم ڪندڙ اسان جي يارن جو ارشاد آهي ته نورل (Nurul) معنيٰ دوزخ. ۽ هي اهي ماڻهو آهن جيڪي دعويٰ ڪن ٿا ته کين مسلمانن جي رهنمائي ڪرڻ جواختيار مليل آهي.
نور مان ٺهيل لفظ مسلمان دنيا ۾ تمام گھڻو مشهور آهن. آرام پسند مغل شهنشاهه جھانگير پاران جيڪا راڻي صاحبه ٽان ٽان ڪندي هئي اها نورجهان جي نالي سان سڏي ويئي. يعني “دنيا جي روشني” ۽ ڪوالالمپور ۾ تنڪو عبدالرحمان روڊ تي هڪ دڪاندارياڻيءَ جو نالو پڻ نور جهان آهي.
جانورن جا نالا: فخر محسوس ڪندڙ پيءُ، سعودي عرب جي بادشاهه عبدالعزيز، پنهنجي پٽ ٻار کي واگھه (ٽائيگر) چوڻ چاهيو ٿي، ان ڪري هن جو نالو رکيائين فهد. اسين لحاظ خاطر نٿا چئون، پر اها حقيقت آهي ته بادشاهه فهد هڪ نيڪ ۽ سچو مسلمان آهي. ان سان گڏ هو عرب آهي ۽ کيس سندس نالي جي ضرور ڄاڻ هوندي ته اهو جانور جو نالو آهي. اهو نالو جيڪڏهن غير اسلامي هجي ها ته ڪعبته الله جو نگھبان پڪ ٻيو نالو اختيار ڪري ها. پر هن ته ائين نه ڪيو. اهڙي طرح ٻيا به ڪيترائي مسلمان آهن جن جا نالا جانورن جا آهن.
اسلام جو پنجون خليفو معاويا (لومڙ) سڏجي ٿو. اسلامي دنيا جو زنده عالم جنهن جو قرآن جو ترجمو ۽ تفسير اڄ جو بهترين سمجھيو وڃي ٿو، محمد اسد جي نالي سان ڄاتو سڃاتو وڃي ٿو ۽ “اسد” جي معنيٰ “شينهن” آهي.
اسلام جو ٻيو خليفو، چڙ جو تکو حضرت عمر رضه کي ڌيءَ ڄمڻ وقت شايد قدرتي طور دل ۾ آيو ته سندس ٻار به هن وانگر تکي طبيعت جو ٿيندو جو هن جو نالو حفصه رکيائين- جنهن جي معنيٰ آهي شينهڻ. هوءَ اڳتي هلي اسان جي نبي ڪريم ﷺ جي گھر واري ٿي، جيڪو کيس مرڪندي ان نالي سان سڏيندو هو.
پر هاڻ اسان کي آگاهه ڪيو پيو وڃي ته جانورن جا نالا مسلمانن کي رکڻ نه گھرجن.
ڪپڙن جا نالا: دنيا جي دولت کان لاپرواهه صوفي ازم جو پرچار ڪندڙ اسان جا مذهبي رهنما پنهنجي جسم کي رڳو کڌر جي ڪپڙي سان ڍڪيندا هئا. عربي لفظ صوفي جي معنيٰ اُن آهي جنهن مان اهو ڪپڙو ٺهيل هوندو هو. ان مان لفظ صوفي ٿيو. هاڻ انهن صوفين کي پڪ اسان کان وڌيڪ اسلام جي ڄاڻ هوندي، پر هنن ته ڪڏهن به پنهنجو پاڻ کي “ڪپڙي” جي نالي سان سڏائيندي عيب يا عار محسوس نه ڪيو ته پوءِ اڄ اسان کي ڇو هئڻ کپي.
ان کان علاوه ٻيا به ڪيترائي عربي نالا آهن جيڪي جانورن تان کنيا ويا آهن. جهڙوڪ نون (مڇي)، جلل (هڪ گاهه جو قسم)، قلم (لکڻ جي ڪلڪ)، ويندي اٺ، ڍڳي ۽ ٻڪري- جن جي قرباني ڪئي وڃي ٿي. اسلامي دنيا ۾ ڪيترا ئي نالا پکين جا آهن. ڪبوتر کان باز يا گلن ۽ وڻن جا نالا آهن. سامونڊي سپن ۽ تارن جا نالا آهن .... ۽ جڏهن اهي نالا سڀني اسلامي ملڪن ۾ عام آهن ته پوءِ هتي ملايئشيا ۾ اهڙن نالن تي ڇو هاءِ گھوڙا ڪئي پئي وڃي.
مزاحيه نالا: خدا جو هڪ بندو جنهن جو اصل نالو محمد بن اسماعيل هو. بعد ۾ اسلامي دنيا ۾ امام بخاريءَ جي نالي سان مشهور ٿيو ڇو جو هو بخارا شهر ۾ ڄائو هو. منهنجو هڪ ڀائيٽو جيڪو ڄائو ته هتي ملائيشيا ۾ آهي پر هو پڻ بخاري سڏائي ٿو. اهڙن نالن تي ڀلي ڪي ماڻهو کلن پر ائين سڏائڻ نه غير اسلامي ڳالهه آهي ۽ نه اهو ڪنهن کي نقصان رسائي ٿو.
اٽڪل هزار سال کن اڳ، ايران ۾ ابراهيم نالي هڪ بزرگ پيٽ قوت لاءِ تمبو ٺاهي وڪڻندو هو. ان ڪري ماڻهو کيس ابراهيم خيام يعني ابراهيم خيما ٺاهيندڙ سڏيو. سندس پٽ عمر به پاڻ کي خيام سڏائڻ لڳو، جيڪو دنيا ۾ شاعريءَ ۽ حساب ڪتاب ۾ مشهور ٿيو.
اسلامي دنيا ۾ ڪيترائي عمر خيام آهن جن کي تنبو ٺاهڻ جي بنيادي طريقن جي به ڄاڻ ناهي پر ته به هو ان نالي مان خوش آهن. ماڻهو کڻي اهڙي نالي کي مسخري سمجھن پر جيستائين اهڙن نالن مان ڪا گار يا گناهه مقصود ناهي ته ڪنهن کي ڇو اعتراض هجڻ کپي.
زيور جواهر: ٻڌڻ ۾ آيو آهي ته ملائيشيا جي مذهبي کاتي هيرن جواهرن جي نالن تي پڻ بندش وڌي آهي. مثال طور لعل، جواهر، جوهر، جوهري وغيره. رحمدل خالد جي ماءُ ۽ بادشاهه فيصل جي زال جو نالو جواهره هو. مون کي حڪومت جي ان اوچتي ايجاد تي تعجب لڳي ٿو ته اهي نالا غير اسلامي آهن.
گاريالا نالا: ملائيشيا ۾ جيڪي نالا بليڪ لسٽ ڪياويا آهن انهن ۾ واتي (Wati) پڻ آهي. اها حيرت جي ڳالهه آهي ته اسان جا غير عرب اختياريءَ وارا حاڪم “واتي” لفظ عربيءَ جو تصور ڪري منجھانئس گندو مفهوم ڪڍن ٿا. ان ڪري ملئي مسلمانن کي پنهنجي ڌيءُ جو نالو واتي رکڻ کان جھلين ٿا.
ملئي زبان ڳالهائيندڙ دنيا ۾- جنهن ۾ ملائيشيا، برونائي ۽ انڊونيشيا جا سمورا ٻيٽ اچي وڃن ٿا، سنسڪرت جو تمام اونهو اثر آهي. اڄ جو ڪو مسلمان ان حقيقت کان ڀلي انڪاري ٿئي پر هيءَ سنسڪرت ئي ته آهي: پتالنگ جايا کان ڪوٽا بارو (ملائيشيا جا مشهور شهر) ۽ مڌرا (انڊونيشيا جe شهر) تائين. پرڌان منتري (وزيراعظم) کان لڪسامانا (نيول چيف) تائين. ان کان علاوه بومي پترا، بنگسا، ڀاشا جيوا وغيره سنسڪرت جا ئي thلفظ آهن جيڪي ملئي زبان جو حصو بڻجي ويا آهن. واتي لفظ پڻ انهن مان هڪ آهي جيڪو هتي جي سڀني ٻيٽن ۽ پَٽن تي نالي طور استعمال ٿئي ٿو. رتنا واتي، نور واتي، ثريا واتي، ارينا واتي، سوارگا واتي نالن جو ڪو به اسان جي ملئي دنيا ۾ زنا يا ميلاپ (Intercourse) سان واسطو ناهي- سماجي توڙي جنسي طور. هن پاسي جا ڪيترا مسلمان سلطان ۽ بادشاهه آهن جن جي مقبري تي هيءَ لکڻي عام نظرايندي: Swarga Wati “سرگ جو رهواسي” -جنتي، يعني جنت ۾ جاءِ هجيس.
ڪيترا لفظ مختلف زبانن ۾ مختلف معنائون رکن ٿا. يا ٿوري ڦير ڦار سان اچارڻ سان ساڳي ٻوليءَ ۾ مختلف معنائون رکي سگھن ٿا.
عربيءَ جي لفظ “غائب” ( اڻ ڏٺل)، جي معنيٰ سٺي به آهي ته مختلف حالتن ۾ قبيح پڻ. “علي” عربي زبان ۾ ڀلو، اشراف، اعليٰ آهي پر تامل زبان ۾ ان جي معنيٰ ٻي آهي، ڪويتي فٽبال رانديگر جو صلاح (Salah) هن لاءِ کڻي صحيح هجي پر ملائيشين لاءِ غلط آهي. (ملئي زبان ۾ Salah معنيٰ غلط.)
جڏهن توهان HAI چئو ٿا ته ڪجھه ماڻهو ته ان کي کيڪار سمجھن ٿا، پر ڪيتريون ئي چيني عورتون اهو ٻڌي شرمائجي وڃن ٿيون جو چيني زبان ۾ اها گار آهي. اهڙي طرح ڀٽو پاڪستان جي باعزت خاندان جو نالو آهي پر ملائيشيا ۾ اهو نالو شايد ڪو به نه رکي.
اهڙي طرح واتي اسان وٽ ملائيشيا ۾ سٺو نالو سمجھيو وڃي ٿو جو ان جي هتي سٺي معنيٰ آهي. عربيءَ ۾ پڻ اهڙو لفظ آهي ۽ ان جي معنيٰ ڇا آهي ان سان اسان جو ڪهڙو واسطو. اسان ڪي عرب ته نه آهيون. اسان جو ته اهو حال آهي جو ڪيترائي عربيءَ جا آسان ۽ روزمره جي زبان ۾ استعمال ٿيندڙ لفظ به چڱيءَ طرح ڳالهائي نٿا سگھون. علي، عليم، عالم جهڙا لفظ به صحيح طرح اچاري نٿا سگھون. انهن جي معنيٰ ڄاڻڻ ته ٿي ڏورانهين ڳالهه.
نيوز رپورٽ ۾ اهو پڻ ڄاڻايو ويو آهي ته جن جو سيد يا شريفان لقب (ذات) ناهي اهي پنهنجن ٻارن جو نالو يا ذات اها نٿا رکي سگھن. يعني جيڪي حضور صلعم جن جو اولاد آهن اهي ئي پاڻ کي سيد سڏائين. حضور صلعم جن کي ڪو به پوٽو پڙپوٽو نه ٿيو. ڌيءُ بيبي فاطمه جيڪا اڄ کان چوڏهه سؤ سال اڳ گذاري ويئي ان جو اولاد سيد سڏائي سگھي ٿو. هاڻ ڪنهن لاءِ ڪيئن خاطريءَ سان چئي سگھجي ٿو ته هن جو شجرو واقعي حضور صلعم جن سان ملي ٿو. ڪنهن وٽ ان جو تفصيلي رڪارڊ آهي.
دنيا ۾ انيڪ ماڻهو آهن- مسلمان به ته غير مسلمان به جن جو نالو لقب يا ذات سيد، سعيد، سيدنا، شريفان، شريفاح آهي. ڪيترا ماڻهو آهن جن جي ماءُ، ناني يا ڏاڏي چيني يا جپاني هئي. ويندي انهن جي پيءُ جي به! ته به هو ڇوڪرو پاڻ کي بيبي فاطمه جو اولاد سڏائي ٿو ان ڪري جو هن جي پيءُ يا ڏاڏي جو نالو يا ذات سيد هئي.
ٻي دلچسپ ڳالهه اها ته ڪيترا غير مسلمان پاڻ کي سيد جو لقب يا ذات سان سڏرائي، ماڻهن کي اهو ٻڌائڻ چاهين ٿا ته هو ته حضور صلعم جن جو اولاد آهن، وتن غير اسلامي ڪم ڪندا.
سيد علي محمد اها ئي دعويٰ ڪئي ٿي ته هن جو پيءُ توڙي ماءُ جو شجرو حضور صلعم جن سان ملي ٿو. سادي عقل وارا ماڻهو حضور صلعم جن جي ڪري کين ايڏي عزت ڏيڻ لڳا جو هو ماڳهين مٿي تي چڙهي ويو. پهرين پير درويش ۽ پوءِ ماڳهين “نبي” (توبهه نعوذ بالله) سڏائڻ لڳو ۽ پوءِ پنهنجو پاڻ کي اسلام کان ڌار ڪري هن هڪ نئون مذهب “بهائي (Bahaism) شروع ڪيو. هن جو اولاد ۽ پوئلڳ به پاڻ کي سيد ۽ شريفان سڏائين ٿا.
اهڙيءَ طرح ٻيا به ڪيترا سيد آهن جن جو شجرو واقعي حضور صلعم جن سان ملي ٿو يا نه پر اسان ماڻهو پنهنجي ڀلاري نبيءَ صلعم جن جي ڪري هنن کي جڏهن عزت ۽ اهميت ڏيون ٿا ته هو ماڳهين ايڏو ٽانءَ ۾ اچيو وڃن جو نماز ۽ روزي جهڙو اهم ڪم به وساريو ڇڏين- جنهن لاءِ اسان جو نبي سڳورو آخر تائين تلقين ڪندو رهيو ته قائم رکو. هو پنهنجن وڏن جي قبرن کي روزگار جو ذريعو بڻائي ماڳهين شرڪ ۽ بِدعتون پکيِڙيو ويٺا آهن.
ملائيشيا هاڻ اهڙن نت نون ۽ Instant مذهبن، ڪوڙن پيغمبرن، پيرن ولين کان پاڪ آهي. حڪومت کي سيد وغيره جي چڪر ۾ وري پراڻا باب نئينءَ سئينءَ اٿلائڻ نه گھرجن.
هونءَ ته ڪنهن به مسلمان لاءِ ڏوهه يا گناهه ناهي جيڪڏهن پنهنجن ٻارن جو نالو يا ذات سيد يا شريفان رکي. اسان جي نبي سڳوري ته مسلمانن جي ايتري قدر همت افزائي ڪئي ته هو ڀلي پنهنجن ٻارن جو نالو محمد رکن. ۽ محمد جي ڀيٽ ۾ سيد يا سيدنا لفظ ڇا حيثيت رکن ٿا.
در اصل اسلام ۾ ته نالن ۽ ذاتين، ريتن ۽ رسمن، رتبن ۽ درجن کان هرهڪ جون پنهنجون نيتون ۽ اعمال وڌيڪ اهميت رکن ٿا. اسلام ۾ اهو حڪم ٿيل ناهي ته پنهنجن ٻارن جا نالا عربي يا ڪنهن ٻي خاص زبان ۾ رکو. اسلام ۾انسان جي عبادت ۽ اعمال اهميت رکن ٿا ۽ اهو انسان الله جي وڌيڪ ويجھو آهي جيڪو چڱا ڪم ڪري ٿو، جيڪو نيڪ ٿي هلي ٿو– جيڪو متقي آهي يعني جنهن جي دل ۾ خدا جو خوف آهي.