سومو پهلوان کان انوڪي تائين
اسان جي ديسي ملهه وڙهندڙ يا دنيا جي ٻين ريسلرن Wrestlers کان جپان جا هي سومو پهلوان بلڪل نرالا ٿين ٿا. دنيا جي ملهن، باڪسرن يا رانديگرن جو وڌ ۾ وڌ ڪسرتي جسم ٿئي ٿو. سندن ڇاتي ويڪري ۽ ٻانهن جا ڏونئرا ٿلها ۽ سخت ٿين ٿا پر هي جپاني سُومو پهلوان ايڏا ته ٿلها آهن جو واقعي گوشت جا جبل لڳن ٿا. سمجھه ۾ نٿو اچي ته هي پاڻ کي کنهندا ڪيئن هوندا يا هنگڻ مٽڻ بعد جسم جي صفائي ڪيئن ڪندا هوندا ۽ ڪهڙي نڀاڳي ڇوڪري ههڙن سان عشق ڪندي هوندي؟ پر يارو! اهڙي به ڳالهه ناهي. تاڪا هانادا نالي هڪ سومو پهلوان تي نه فقط عام ڇوڪري پر مياوازا جهڙي حسين ماڊل ڇوڪري دل و جان سان اڪن ڇڪن ٿي پئي. سندن مڱڻو به ٿيو پر شادي نه ٿي سگھي ۽ ماڻهو هن سپر اسٽار ملهه تاڪاهانادا جي واتان پنهنجي مڱينديءَ لاءِ اهو ٻڌي وائڙا ٿي ويا ته “مون کي مياواز لاءِ ڪا دلچسپي نه رهي آهي.”
هي جپاني پهلوان ڀولو پهلوانن وانگر پڪ گوشت جا ٻڪرا کائيندا هوندا ۽ هي سرڪاري يا نيم سرڪاري آستانن تي پنهنجن چيلن ۽ نون اڀرندڙ سومو پهلوانن سان گڏ رهن جيڪي هنن جي خذمت ۽ ٽهل ٽڪور ڪن. ويندي نرس وانگر هنن کي وهنجارين ۽ منهن کان سواءِ باقي جسم جي صفائي ڪن. فقط منهن ئي اهڙو جسم جو حصو آهي جنهن تائين سندن ٿلهين ٻانهن وارا ٿلها هٿ پهچي سگھن ۽ ٽٿ برش به پاڻهي ڪري سگھن، باقي ٻيا ڪم هنن لاءِ محال آهن. ويندي بوٽ به پاڻهي پائڻ ته پري جي ڳالهه آهي، پر جهڪي پيرن ڏي ڏسڻ به هنن لاءِ ناممڪن آهي. اڀاميل پيٽ ۽ ايڏي ٿولهه ڌارڻ ڪو سولو ڪم آهي؟
ڪمري جيتري ايراضي جي گول دائري ۾ ٻه سومو پهلوان نالي ماتر ڪڇو ٻڌي (جيڪو ڪڇو گھٽ سٽ جو پورو وڌيڪ هوندو آهي) داخل ٿيندا آهن. مئچ اهو کٽيندو آهي جيڪو ٻئي کي ڇڪي يا ڌڪي دائري مان ٻاهر ڪڍي يا دائري ۾ ئي پَٽَ تي ڪيرائي .... ۽ هن عمل ۾ ڪا گھڻي دير نه ٿيندي آهي. بس منٽن جا فيصلا هوندا آهن. ڪڏهن ته منٽ به گھڻو آهي. آفت جيڏا پهلوان Ring ۾ ايندا آهن جيڪا سورهن کن چانورن جون ڳوڻيون رکي ٺاهي ويندي آهي. هر هڪ پهلوان ٻئي کي ٿيلهو ڏئي چَڪري مان ٻاهر ڪڍڻ جي يا انگوڙو هڻي ڪيرائڻ جي، ڪوشش ڪندو آهي ۽ ٻيو ان کي گسائي اڳلي کي منجھائيندو آهي. ڪڏهن ته ٿيلهو ڏيڻ وارو پنهنجي ڳري جسم ۽ رفتار (Momentum) کي ڪنٽرول ۾ نه رکڻ ڪري پاڻ ئي ڪري پوندو آهي، يا چڪري کان ٻاهر نڪري ويندو آهي. بس سمجھو ته ملهه شروع ٿي نه آهي ته ختم ٿي نه آهي. عجيب چرين وارو ملاکڙو محسوس ٿيندو هو - يعني شروع جي ڏينهن ۾. خاص ڪري شروع وارن سالن ۾ جڏهن اڃا سئٽلائيٽ (ڊش ۽ ڪئبل) نڪتا نه هئا ۽ نه VCR مشهور ٿيا هئا. هڪ يا ٻه لوڪل جپاني چئنل هوندا هئا ۽ جڏهن به جپان اچڻ ٿيندو هو ته ڏاهن ٻارن وانگر صوفي تي يا پٽ تي وڇايل تاتاميءَ (توريءَ) تي پٿل ڀڃي ويهي اهي ئي چئنل ڏسبا هئا جيڪي تبديل ٿيڻ بدران هلندا رهندا هئا ۽ پوءِ ڪبوڪي يا نوحي (جپاني غزلن) جهڙو بور پروگرام هجي يا Sumo جهڙي ڪشتي، صبر ۽ شڪر کان ڪم وٺندا هئاسين ته اهو به سٺو، ڇو جو جهاز جي ٽوڪيو، اوساڪا، يوڪوهاما کان نڪرڻ بعد سمنڊ تي ڪجھه به نظر نه ايندو.
نوه (Noh) جهڙا جپاني کيل تماشا ته مون جهڙن (جپانيءَ کان گھٽ واقفڪارن) کي شايد ئي مزو ڏين، پر عجب جي ڳالهه اها جو جلد ئي سومو (جپاني ڪشتي) نه فقط اسان کي وڻڻ لڳي پر ان جو انتظار ڪندا هئاسين ته ڪڏهن ٿي ٽي ويءَ تي اچي؟ ڪهڙين ڌرين ۾ ڪير ٿو کٽي؟ پهرين گروپ ۾ جيڪي ٽي چئمپئن ٿين ٿا اهي سان ياڪو (Sanyaku) سڏجن ٿا. ۽ مڙني ۾ جيڪو پهريون نمبر اچي ٿو اهو يوڪوزونا (Yokozuna) سڏجي ٿو. ۽ پوءِ انهن کٽيندڙن ۾ به ڪي ڪنهنجا ڪي ڪنهنجا فئوريٽ ٿي پيا ۽ هرڪو جهازي پنهنجي دلپسند سومو پهلوان جي کٽڻ لاءِ دعا ڪندو هو. ڪجھه عرصو جهاز کي جپان جي مختلف بندرگاهن ۾ بيهاري، سامان لاهرائي پوءِ هفتي ٻن لاءِ ڪوريا وڃڻو پوندو هو. ان بعد جهاز کي وري جپان وٺي اچڻو پوندو هو، انجڻ جي مرمت لاءِ ۽ پاڪستان ۽ رستي جي بندرگاهن لاءِ سامان کڻڻ لاءِ ڪوريا کان جيئن ئي جپان اچبو هو ته مڪاني ماڻهن کان غير حاضري ،وارن ڏينهن ۾ ٿيندڙ سومو مئچن جو پڇبو هو ته ڪنهن کٽيو، ڪنهن هارايو.
سومو پهلوانن وانگر، کائي ٿلهو ٿيڻ جو شوق ته آئون نٿو سمجھان ته اسان مان ڪنهن دل ۾ به ڪيو هجي، باقي وار ٻڌڻ جو شوق هڪ ٻن ضرور ڪيو. نئون جهاز ٺهڻ وارن ڏينهن ۾ جڏهن اسان (جهاز هلائيندڙ عملو) وڏي عرصي لاءِ ٽوڪيو جي هڪ هوٽل نما هاسٽل ۾ رهياسين ته جهاز جي اليڪٽريڪل انجنيئر (جيڪو پهرين کان وڏا وار رکرائي پهتو هو) اُڀي سِينڌَ ڪڍي سومو پهلوانن وانگر وارن کي پٺيان رٻڙ بئنڊ سان ٻڌي ڇڏيو هو. ڇا ڳالهه ڪجي، تمام گھڻو Impress هوندا هئاسين، هنن جپاني Sumo پهلوانن مان! ٻيو نه ته هڪ ٻئي جي ڪمرن ۾ زور سان ساڄي ۽ پوءِ کاٻي لت هڻي ائين گھڙندا هئاسين جيئن سومو پهلوان ring ۾ گھڙندو آهي.
جپاني مَلهَه (Sumo) جيتوڻيڪ بذات خود چند منٽن جي ٿئي ٿي پر ان ملهه شروع ٿيڻ کان اڳ جي ڪارروائي يا رسم بيحد ڊگھي ۽ رنگين ٿئي ٿي. ٻائو آرسي هٿ ۾ جھلي منتر پڙهندو. سومو پهلوان دٻي مان لوڻ جي مٺ ڀري آکاڙي (Ring) ۾ لوڻ جي ڇڻڪار ڪندو. پنهنجو هڪ هڪ پير مٿي کڻي زور سان زمين تي هڻندو ۽ هٿن سان تاڙي وڄائيندو وغيره. اها آکاڙي ۾ گھڙڻ جي رسم (Ceremony) آهي جنهن کي جپاني دوه يو اِري (Dohyoiri) سڏين. ملهه وڙهڻ مهل ring ۾ ٻن سومو پهلوانن کان علاوه امپائر به هوندو آهي جيڪو پهلوانن جا هڪ ٻئي تي ڪيل وار ۽ اٽڪلون (جيڪي چون ٿا ته 48 قسمن جون آهن) جن ذريعي هڪ پهلوان ٻئي کي Ring مان ٻاهر ڪڍي ٿو يا پٽ تي ڪيرائي ٿو، جانچيندو آهي. ان کان علاوه هڪ جج آکاڙي کان ٻاهر پڻ رهي.
اڳئين زماني ۾ امپائر فقط ڪن خاص خاندانن مان ٿيندا هئا جهڙوڪ شيڪا ۽ يوشيدا گھراڻن مان. يوشيدا گھراڻي جا ته اڃا تائين ٿيندا رهن ٿا. سومو پهلوان نه فقط ٿلها ٿين ٿا پر قداور پڻ. ڪي ڪي ته ڇهن فٽن کان به ڊگها ٿين ٿا ۽ مون وانگر ٻين به ڪيترن ڌارين کي شڪ ٿيندو هوندو ته هي پهلوان جپاني نه آهن، ڇو جو جپاني ورلي ڪو قداور نظر ايندو، پر اها ڳالهه ناهي. اهي سمورا پهلوان جپاني ٿين. هو ته اهڙا ساڙ سڙيا آهن جو ڌارئين کي هن نج جپاني راند ۾ حصو وٺندو ڏسي هنن جو مزو خراب ٿيو پوي، ۽ هونءَ به ڪهڙو چريو ڌاريو هوندو جو سومو پهلوان ٿيڻ چاهيندو؟ ڇو جو هن راند يا مقابلي ۾ حصو وٺڻ لاءِ پهرين ته پنهنجي جسم کي گوشت جو ڳوڙهو ٺاهجي ۽ ڪير ايڏي ٿولهه چاهيندو جو ٿولهه ڪيترين ئي بيمارين جي پاڙ آهي.
آمريڪا جي ٻيٽ هوائي تي رهندڙ ساليوا نالي هڪ ڇهه فوٽ هڪ انچ جي جوان جيتوڻيڪ سومو پهلوان ٿيڻ نٿي چاهيو، هن ميوزيشن ٿيڻ چاهيو ٿي، فٽ بال پليئر ٿيڻ چاهيو ٿي. سومو ملهه جو ته هن ڪڏهن ٻڌو به نه هو. گھڻو ٿلهو (200) ڪلو هجڻ ڪري هن ماڻهن کي مسخرو ٿي کلايو ٿي. هڪ ڏينهن سندس فٽ بال جي ڪوچ پڇيس: “تو ڪڏهن سومو ملهن جو ٻڌو آهي؟ جپان ويندين؟”
۽ پوءِ هي غريب فئمليءَ ۾ پئدا ٿيل ساليوا نه فقط جپان پهتو پر 1994ع کان هو جپان جو شهري آهي. سومو اسٽار ٿيڻ لاءِ هن جي ڏاڍي مخالفت ٿي. هن کي ان منزل تي پهچڻ لاءِ جپاني رسم موجب پاڻ کان وڏن پهلوانن جون خذمتون ڪرڻيون پيون. ويندي هنن کي وهنجارڻو پيو ٿي ۽ جسم جا اهي حصا صاف ڪرڻا پيا جن تائين سندن هٿ نٿا پهچيو سگھن. هن آمريڪن پهلوان نه فقط چئمپين ٿي ڏيکاريو پر سومو راند ۾ چڱيون تبديليون آنديون. هن هروڀرو اٽڪل ۽ move کي سکڻ بدران فقط ٻن اٽڪلن تي گھڻو ڌيان ڏنو جن سان هن مخالف پهلوان کي ڊاهي ٿي رکيو. هڪ ڌڪو ڏئي دشمن کي پٺيرو ٻاهر ڪڍڻ جي کيڏ جنهن کي جپانيءَ ۾ اوشي داشي سڏجي ٿو ۽ ٻي تسڪي داشي يعني ڌڪ هڻي دشمن جو بئلنس هيٺ مٿي ڪرڻ، جنهن سان هو هيٺ وڃيو ڦهڪو ڪري. ڪونيشڪيءَ اهي ٻه کيڏون ملائي وڏن وڏن جپاني پهلوانن جا به ڌاڻا ڪڍي ڇڏيا. هڪ ڌارئين جي چئمپين ٿيڻ تي جپاني ڪو خوش نه ٿيا. هنن نٿي چاهيو ته ڪو ڌاريو (Gaijin) سندن قومي راند جو چئمپين ٿئي. هي، جيڪو 1982ع ڌاري جپان آيو، پورن ڏهن سالن بعد 1992ع ڌاري سومو جو چئمپين ٿي ويو.
“ويجھڙائي ۾ هڪ ٻئي ڌارئين ڪونيشڪيءَ جو به رڪارڊ ڀڃي ڇڏيو آهي. هي ڇهه مڻ وزن جو آمريڪا ۾ ڄاول مسٽر چاڊ رووان آهي. سندس جپاني نالو اڪيبانو آهي. اڪيبانو هن وقت 30 سالن جو ٿيندو. پاڻ فقط پنجن سالن ۾ ٽيهه ٽورنامينٽن ۾ گرانڊ چئمپين (يوڪو زونا) 1998ع ۾ ٿي ويو.
سومو ملهه نج جپاني راند آهي. ٻيون به ڪجھه اهڙيون رانديون آهن جن جو واسطو جپان سان آهي يا اهي جپان ۾ قديم چين کان آيون. هونءَ به جپان جي ڪيترين ڳالهين تي، ويندي ڪلچر ۽ ٻوليءَ تي، چين جي تهذيب جو وڏو اثر آهي جيڪا دنيا جي پراڻي تهذيب مڃي وڃي ٿي. جپان جي راندين مان ڪيتريون ئي رانديون دنيا جي مختلف ملڪن ۾ مشهور ٿي ويون آهن جيئن ڪيتريون ئي مغربي رانديون: بيس بال، فٽ بال، (رغبي توڙي ساڪر)، هاڪي، ٽينس، گولف، اسڪيٽنگ وغيره جپان ۾ مشهور ٿي ويون آهن.
جپان جي مشهور راندين مان ڪجھه هن ريت آهن:
ڪيوجوتسو (Kyujutsu يعني تير ڪمان)، جنهن کي انگريزي ۾Archery سڏجي ٿو. پراڻي دورکان جپاني سٺا تير انداز رھيا آهن، جنهن جو ذڪر جپان جي پراڻي ادب ۾ پڻ آهي. تير ڪمان هڪ اهم هٿيار سمجھيو وڃي ٿو. جپاني ڪمان تمام وڏي ٿئي ٿي ۽ هڪ ڪنڊ کان ٻيءَ تائين ساڍا ست فٽ کن ٿيندي. جپان جي اشيڪاگا دور ۾ جيڪو 1335ع کان 1573ع تائين هليو، تير ڪمان جو استعمال بنهه ختم ٿي ويو پر پوءِ توڪُو گاوا دور ۾ هن جو شوق وري نئين سنئينءَ ماڻهن ۾ اڀرڻ لڳو - جيتوڻيڪ ان وقت تائين بندوق ۽ بارود ايجاد ٿي چڪا هئا. اڄ ڪلهه جپان جي هر اسڪول ۾ ٻارن کي تير هڻڻ سيکاريو وڃي ٿو. ڪيترا ته پنهنجي گھرن جي باعيچي ۾ به پرئڪٽس ڪن ٿا. ڇو ته هن راند ۾ جيتري وندر ۽ مزو آهي اوترو خرچ نه آهي. ڪيو جوتسو (تيرڪمان) مقابلي جا قومي پروگرام جپان ۾ هر سال ٿين ٿا، جن ۾ مرد توڙي عورتون حصو وٺن. جپان جي تواريخ ۾ ڪيترائي سٺا تير ڪمان وارا ٿي گذريا آهن. هونءَ به تير هڻڻ اهڙي شيءِ آهي جنهن جي سکڻ لاءِ جيستائين بندوقون پستول نه نڪتا هئا، دنيا جي هر ڪنڊ ۾ اهميت هئي. پاڻ وٽ به سنڌيءَ ۾ پهاڪو مشهور آهي ته:
پڙهڻ، ترڻ، تيرهڻڻ، چوٿين سواري،
ننڍي هوندي نه سکيو ته وڏي هوندي خواري.
تيراندازي سان گڏ گهوڙي سواري پڻ جپان جي مشهور راند سمجھي وڃي ٿي جنهن کي با جُو تسو سڏجي ٿو. جپان جي ڪيترن ئي اسڪولن ۾ مٿاهن ڪلاسن جي شاگردن کي باجوتسو (گھوڙي سواريءَ) جو آرٽ سيکاريو وڃي ٿو.
تير ڪمان سان گڏ بندوق يا پستول سان نشان چٽڻ جا پڻ جپان ۾ شوقين آهن. بندوقن ۽ توبن (Cannon) جهڙا هٿيار جپان ۾ 1543 کانپوءِ پورچوگالين آندا. اڄ ڪلهه بندوق بازي هڪ راند جي حيثيت وٺي چڪي آهي ۽ هر سال سٺن نشاني بازن کي مقابلن ۾ انعامون ڏنيون وڃن ٿيون. هن کي جپان ۾ هوجوتسو (Gunnery) سڏيو وڃي ٿو.
تلوار بازي جيڪا ڪنهن زماني ۾ پاڪستاني ۽ انڊين فلمن ۾ عام هوندي هئي اها جپان جي پراڻي راند يا دشمن تي حملو ڪرڻ يا پاڻ بچائڻ لاءِ ضروري سمجھي وئي ٿي. هن کي جپانيءَ ۾ ڪينڊو يا ڪينجتسو سڏجي ٿو. اڄ ڪلهه پرئڪٽس دوران بانس جون تلوارون يا خنجر (ڪينڊو) استعمال ڪيا وڃن ٿا ۽ منهن کي ماسڪ سان چڱيءَ طرح ڍڪيو وڃي ٿو. هن ۾ ٽي رانديگر ٻه ٻه ٿي ٻه رانديون کيڏين. پوءِ جيڪو ٽن راندين مان ٻه کٽي اهو چئمپين سڏجي.
جوڊو – اها راند جيڪا سڄي دنيا ۾ اڄ ڪلهه مشهور ٿي وئي آهي. اها جپاني ڪشتي (Wrestling) جو قسم آهي. جوڊو جو نج جپاني نالو جھوجُتسو آهي. ان کي ياوارا راند به سڏين. هونءَ جوڊو (جوجتسو) لاءِ اهو ئي چيو وڃي ٿو ته اها اصل ۾ چين کان سترهين صديءَ ۾ جپان آئي ۽ پهرين مليٽري ڪلاس ماڻهن کي سيکاري وئي. هن ويڙهه جو آرٽ ان بنياد تي رکيل آهي ته حملي ڪندڙ جي طاقت کي هن جي ئي خلاف استعمال ڪيو وڃي. يعني هن جي حملي کان ائين بچاءُ ڪجي جو هو پاڻ وڃي ڦهڪو ڪري. اهڙي طرح هڪ ڪمزور طاقتور تي سوڀ حاصل ڪري سگھي ٿو. اها حقيقت آهي ته جوڊو ۾ طاقت جي ضرورت ناهي. يعني ڪو مضبوط جسم جو ناهي ته به هو دشمن تي حاوي ٿي سگھي ٿو، جيڪڏهن هو جوڊو جي اٽڪلن کان واقف آهي. جوڊو ۾ ٽي مکيه طريقا استعمال ٿين ٿا. ناگي وازا (دشمن کي گھمائي پٽ تي ڪيرائڻ)، ڪاٽا ميوازا (هن کي اهڙو ٻک هڻڻ يا اهڙي طرح سوگھو جھلڻ جو هو چُري نه سگھي) ۽ آتيوازا (دشمن جي جسم جي ڪنهن اهم عضوي تي اهڙو ٺونشو يا ٿڏو هڻڻ، جو هو ناڪارو ٿي پوي). شاگردن کي جوڊو ۾ اهو سکياريو وڃي ٿو ته ڪرڻ مهل پنهنجو پاڻ کي زخمي ٿيڻ کان ڪيئن بچائجي ۽ دشمن جيڪڏهن بي هوش ٿي پوي ته هن کي ڪيئن Resuscitate ڪجي. جوڊو گھڻو ڪري عورتون سکن ٿيون. جپان ۾ جوڊو جو وڏو سينٽر ٽوڪيو جي علائقي ڪواشي ڪاوا ۾ ڪودوڪ وان وٽ آهي.
آئي ڪيڊو (جنهن جو اصل نالو دائي توريو آهي) در اصل جوڊو جو قديمي قسم آهي. آئي ڪيڊو ۾ هٿن کان سواءِ ڪڏهن ڪڏهن خنجرن، ڀالن ۽ ڇُرن جو استعمال پڻ ڪيو وڃي ٿو. هن ۾ ڪيتريون ئي اٽڪلون شامل آهن ۽ هي آرٽ پنهنجي بچاءُ لاءِ سکيو وڃي ٿو.
ڪاراٽي: ڪاراٽي پڻ دنيا ۾ چڱو مشهور ٿي ويو آهي ۽ هي آرٽ پڻ پنهنجي بچاءُ لاءِ آهي. ڪاراٽي ۾ هٿن (کليل يا بند ٿيل)، ٺونٺين ۽ پيرن جو استعمال ڪيو وڃي ٿو. هن ۾ دشمن تي وار تمام ويجھي فاصلي تان ڪيو وڃي ٿو. ڪاراٽي جو ڪاريگر هڪ ئي ڌڪ سان ٻئي کي ماري سگھي ٿو. ڪنهن زماني ۾ جپان جا ٻيٽ رِيوڪيو (اوڪيناوا) چين جي قبضي ۾ هئا ۽ انهن تي چينين جو ئي حڪم هليو ٿي. جپانين کي ڪنهن به هٿيار رکڻ جي اجازت نه هوندي هئي. اهڙي صورت ۾ اتي جي رهندڙ جپانين پنهنجي بچاءُ لاءِ ڪاراٽي جون کيڏون ايجاد ڪيون. اڄ ڪلهه جي فري اسٽائيل ڪُشتين (Wrestlings) ۾ ڪاراٽي جو استعمال گھڻو ٿئي ٿو.
فري اسٽائيل ريسلنگ (ڪشتي): هن قسم جي ويڙهه يا اسپورٽ جپان جي ناهي، پر جپاني ڪاپي ڪرڻ ۾ به ته ماهر آهن. هو ٻئي جي ايجاد يا ٺاهيل شيءِ جڏهن پاڻ ٺاهين ٿا ته اصل کان به بهتر ٺاهين ٿا. ڪئلڪيوليٽرن کان ڪمپيوٽرن تائين يا ڪئميرائن کان واچن تائين آمريڪا جرمني، سئٽزرلئنڊ جهڙن ملڪن جون ايجادون آهن پر پوءِ جڏهن جپانين ڪاپي ڪري اهي شيون ٺاهيون ته اصل ايجاد ڪندڙن جي شين کان به بهتر، سستيون ۽ سهڻيون ٺاهيائون. ٻيو ته ٺهيو پر مسلمانن لاءِ مصلا ۽ تسبيحون جيڪي افغانستان، ايران ۽ ترڪي جهڙا ملڪ ٺاهيندا هئا، اڄ ڪلهه سڄي سعودي عرب ۾ Made in Japan وارا مصلا ۽ تسبيحون سهڻيون ۽ سستيون آهن.
پاڻيءَ جي جهاز جي سڀ کان مشهور انجڻ Sulzer (سلزر) نالي آهي جيڪا سئٽزرلئنڊ جي ايجاد آهي. ان بعد ان انجڻ جو کپ ايڏو ته وڌيو جو ان انجڻ جي ڪمپنيءَ پورچوگال، يوگوسلاويا، اسپين وغير کي به انهن انجڻين ٺاهڻ جي اجازت ڏني. جپان کي ستر جي ڏهاڪي ۾ دير سان انهن انجڻين ٺاهڻ جي پرمٽ ملي ۽ 1980 ۾ اسان جي ملڪ جو هڪ جهاز منهنجي اڳيان جپان ۾ ٺهيو جنهن ۾ اها جپان جي ٺهيل سُلزر انجڻ فٽ ڪئي وئي. جهاز ٺهڻ تي چيف انجنيئر جي حيثيت ۾ اهو جهاز مون کي ئي هلائڻو پيو. هن کان اڳ ۾ مون ٻين ملڪن ۾ ٺهيل ساڳي سُلزر انجڻ وارا جهاز پڻ هلايا هئا پر جپان ۾ ٺهيل هن انجڻ جي ڳالهه ئي ٻي هئي. مشينري جي پرزن جي گاٺ (Wear Down) گھٽ ٿي ٿي ۽ سڀ کان وڏي ڳالهه ته پاور مطابق سڄي انجڻ جي سائيز تمام گھٽ هئي. يعني ايتري ئي طاقتور (ڏهه هزر کن هارس پاور) جون انجڻيون ٻين جهازن ۾ تمام وڏي سائيز جون هيون ۽ جهاز جي انجڻ روم جون پنجئي ماڙيون ڀتين ڇتين تائين انجڻ هئي پر هي جپاني انجڻ، سائيز ۾ ننڍي هجڻ ڪري، هر ماڙ تي هلڻ چلڻ جي ڪشادي جاءِ ٿي پئي. اهو ائين آهي جيئن ڪوڪا ڪولا، لڪس صابڻ يا لپٽن چانهه جهڙيون ڪمپنيون بين الاقوامي آهن جن جي ٺاهڻ ۾ ساڳيون شيون پون ٿيون پر هڪ جپاني ڪوڪا ڪولا، ڊائجيسٽو بسڪيٽ ۽ لڪس صابڻ وغيره آهن ۽ هڪ اسان جهڙن ملڪن جا! اهڙي طرح فري اسٽائيل ڪشتي جيتوڻيڪ نج جپاني نه آهي پر گولف، بيس بال ۽ ٻين راندين وانگر جپانين هن ۾ پڻ ايڏي محنت ڪئي آهي جو دنيا هنن کي مڃي ٿي. هن ئي فري اسٽائيل ڪشتيءَ جو هڪ جپاني ريسلر “انوڪي” نالي ڪئين سالن تائين اسان جو هيرو رهيو ۽ دلين تي ڇانئيو رهيو. شڪل جو سادو ۽ وات چٻو هوندي به نه فقط پاڻ وڻندو هو پر هر وات چٻو ماڻهو هن جي ياد ڏياريندو هو. ڇوڪرين جي ڳالهه ئي ٻي هئي. ڇوڪريون، خاص ڪري جپاني ڇوڪريون ته هن تي فدا هونديون هيون ۽ اسان ان چڪر ۾ هوندا هئاسين ته اسان به وڏا ٿي اهڙا لڳون پوءِ محنت ڪري پنهنجو جسم ٺاهڻ ۽ موچڙا کائي ريسلر ٿيڻ جي ته نه توفيق ٿي ۽ نه همت باقي ٽوڪيو، يوڪوهاما ۽ اوساڪا جي گھٽين ۾ انوڪيءَ وانگر منهن چٻو ڪري ضرور هلندا هئاسين جو اهو ڪم سڀ ۾ آسان هو.
شروع جي ڏينهن ۾ جڏهن جپان جهاز ايندو هو ۽ ٽي ويءَ تي انوڪيءَ جي ويڙهه ڏسي چوندا هئاسين ته انوڪي وڏو پهلوان آهي ۽ ان سان گڏ اهو به چوندا هئاسين ته انوڪي ڀلي پهلوان هجي پر اسان جي ڀولو، گاما، رستم پهلوانن جي اڳيان ڪجھه ناهي. جن جو سڄو خاندان پهلوان آهي. (انهن ڏينهن ۾ اسان سمجھيو ٿي ته پهلوان معنيٰ هر ويلي تي لسيءَ جو جڳ پيئڻ ۽ سڄو ٻڪرو چٽ ڪرڻ). ۽ پوءِ هڪ ڏينهن اهڙو آيو جو خبر ٻڌيسين ته اسان جي مٿين پهلوانن جي خاندان انوڪيءَ کي چئلينج ڪيو آهي ۽ ان وقت جو طاقتور پهلوان اڪرم انوڪيءَ سان مقابلو ڪندو. اسان پاڻ ۾ ويٺي ويٺي پنهنجن جپاني ساٿين کي چيو، خاص ڪري هر سڃاڻي ۽ اَسڃاڻي ڇوڪريءَ کي ٽانءَ ۾ اچي چتاءُ ڏنو ته ”هاڻ خبر پوندي توهان جي انوڪيءَ جي!“ انوڪي محمد علي ڪلي سان وڙهيو ته مئچ ڊرا ٿي وئي. اها ٻي ڳالهه آهي ته ان مئچ بعد ڪلي مهنو کن اسپتال ۾ هو ۽ هاڻ، اسان اهو ئي سوچي ۽ اڳڪٿي ڪئي ته اڪرم کان انوڪي نه فقط هارائيندو پر هاڻ پاڻ ڪراچي جي جناح اسپتال ۾ يا ٽوڪيو جي ڪنهن پرائيويٽ آرٿوپيڊڪ وارڊ ۾ پلاسٽر آف پئرس لڳرائيندو رهندو.
پر پوءِ افسوس جي خبر پئي ته انوڪي ۽ اڪرم جي ويڙهه ۾ ته ڪا دير ئي نه لڳي. ٽڪيٽ جو ڳرو مُلهه ڏئي ملهه ڏسڻ وارا پنهنجا پئسا به وصول ڪري نه سگھيا. ڏهن رائونڊن بدران ڪو هڪ يا ٻه رائونڊ مس هليو ته اڪرم ناڪ آئوٽ ٿي ويو. اڪرم منهن بچائڻ لاءِ سول اسپتال جي وارڊ مان انوڪيءَ تي الزام هڻندو رهيو ته انوڪيءَ گِدي ڪئي آهي. پهرين هن منهنجي ”اک وچ انگل گھسيڙ دي“، معنيٰ ڪاڻو بڻايو ۽ پوءِ منهنجو ڪلهو ڀڃي رکيو ۽ هوڏانهن ٻئي ڏينهن جي فلائيٽ ۾ جپاني ملهه انوڪيءَ اچي ٽوڪيو ٺڪاءُ ڪيو. ٽي وي وارن جي سوال تي هن وائڙو ٿي چيو ته پاڪستاني پهلوان کي ته وڙهڻ ئي نٿي آيو. هن کي آرام سان مون کڻي “آرم لاڪ” هنيو ۽ هن کي ته اها به Idea نه هئي ته اهڙي صورت ۾ پنهنجو بچاءُ ڪيئن ڪجي. منهنجي انگڙي مان پاڻ کي آزاد ڪرڻ لاءِ هن وٺي پاڻ کي ڇڪيو، جيڪا هن ٻي وڏي غلطي ڪئي، جنهن جي نتيجي ۾ هن جو ڪلهو ته نڪرڻو ئي هو.
بهرحال اسان جي ملڪ جي ماڻهن، جن رڳو پهلوانن کي ڏنڊ ڪڍندي ۽ ملهون وڙهندي ڏٺو هو (۽ ٻڪرا کائيندي ۽ لسي پيئندي ڏٺو هو) تن پهريون دفعو ڪنهن انٽرنيشنل ڪشتيءَ جي جھلڪ ڏٺي. ان بعد آهستي آهستي ٽي وي تان ان قسم جون بين الاقوامي ڪشتيون ڏسڻ ۾ اچڻ لڳيون.
جپاني ريسلر انوڪي ڪو گاما ڀولو ٽائيپ پهلوانن جي خاندان مان نه آهي. هو ٽوڪيو جي ڀرواري ضلعي (Prefecture) ۾ 1943 ۾ هڪ غريب گھر ۾ ڄائو. سندس سڄو نالو ڪانجي انوڪي آهي. ڪجھه جپاني ۽ چيني ٻار پاڻ کي مغربي (عيسائي) نالي سان پاڻ سڏائين ٿا. انوڪي “ائنٽونيو” جي نالي سان پڻ سڏرائي ٿو، جن ڏينهن ۾ انوڪي ڄائو، اهي ٻي وڏي لڙائيءَ وارا ڏينهن هئا. ناگاساڪي ۽ هيروشيما تي بم ڪرڻ ڪري نه فقط جپان هارايو پر معاشي طرح بس ٿي ويو.
انوڪي وڏو ٿي ڪو پڙهيو نه پڙهئي جهڙو، ٻين وانگر پيٽ گذر لاءِ وڙهندو رهيو. جپان ۾ ڪي ڪمائي ۽ پورهئي جا ايترا وسيلا نه هئا. سترهن سالن جي ڄمار ۾ هو برازيل (ڏکڻ آمريڪا) هليو ويو جتي هن کي مزور ٿي ڪمند جي پوک ۾ ڪم ڪرڻو پيو.
برازيل ۾ ٽي سال رهڻ دوران انوڪيءَ راندين ۾ ڏاڍو نالو ڪڍيو - خاص ڪري “شاٽ پٽ ٿرو” ۾، جنهن جو هو سڄي برازيل جو چئمپين مڃيو ويو. جپان ۾ انهن ڏينهن ۾ هڪ ڪوريا جو همراهه رِڪي دوزان فري اسٽائيل ملهون ويڙهائيندو رهيو ٿي. انوڪيءَ جي چئمپين ٿيڻ جو ٻڌي هن انوڪيءَ کي ڪشتيءَ ۾ حصو وٺڻ لاءِ آفر ڪئي. انوڪي، جنهن کي برازيل ۾ رهي ٽي سال ٿي ويا هئا، هڪدم (1960۾) جپان موٽيو ۽ ڪورين همراهه جي رهنمائيءَ ۾ فري اسٽائيل ڪشتيءَ ۾ چڱو نالو ڪڍيو. 1962ع ڌاري ٽوڪيو جي ڪنهن داداگير (Gangster) هن ڪورين همراهه رڪي دوزان کي اڦٽ ماري ڇڏيو. ان بعد انوڪي ئي جپان جي “پرو-ريسلنگ” جو ليڊر ٿيو. هو هڪدم آمريڪا ڪشتي کيڏڻ جون ڪجھه نِت نيون اٽڪلون سکڻ ويو ۽ وڏو ماهر ٿي ويو ۽ سن 1970 تائين هو جپان جي وڏن ملهن مان هڪ ٿي ويو ۽ وتيو ٿي هر شهر ۾ ملهن جا مقابلا ڪرائيندو. سال ٻن بعد هو ٽي وي تي به مشهور ٿي ويو. هي اهي ڏينهن هئا جڏهن اسان جو جپان اچڻ شروع ٿيو هو. انهن ڏينهن ۾ Satellite (ڊش) جو چڪر اڃا نه ٿيو هو ان ڪري جپان جو ڪنارو جيئن ئي ويجھو ٿيندو هو ته جهاز جي سموڪ روم (ٽي وي واري ڪمري) ڏي ڀڄندا هئاسين. اسان جهڙن جهازين جا تن ڏينهن ۾ ٻه دلپسند پروگرام هوندا هئا: هڪ رات جو ٻارهين وڳي کانپوءِ سنتوري شراب وارن جو پروگرام جنهن ۾ اڌ اگھاڙيون جپاني ڇوڪريون ڏيکاريندا هئا ٻيو فري اسٽائيل Wrestling ، جنهن جو بي تاج بادشاهه انوڪي هوندو هو.
پوءِ هيءَ جپاني ڪشتي ٻين ملڪن ۾ به مشهور ٿي. مشهور ته پهرين کان ڪيترن ئي ملڪن ۾ هئي پر هاڻ ٽي ويءَ تي اچڻ لڳي. انوڪيءَ جو اڄ به اهو خواب آهي ته هو پنهنجو هڪ اهڙو انٽرنيشنل چئنل کولي جنهن تي 24 ڪلاڪ ڪشتيءَ جا پروگرام ڏيکاريا وڃن.
انوڪي اڄ ڪلهه رٽائرڊ زندگي گذاري ٿو پر پاڻ کي مشغول رکڻ لاءِ هن ويڙهه جاري رکي آهي. هاڻي هو Ring کان ٻاهر وڙهي ٿو. هن جي ويڙهه ماحول کي گدلي ٿيڻ کان بچاءَ جي آهي. برازيل جي جهنگلن ۾ رهندڙ هڪ خاص قسم جو شينهن (Lion tamarind) جنهن جو نسل ختم ٿي رهيو آهي - انوڪي ان کي بچائڻ لاءِ وڏو خرچ ڪري رهيو آهي. هو اڪثر پنهنجي زال ۽ ٻار سان گڏ برازيل جو چڪر هڻندو رهي ٿو. هن ڏکڻ پئسفڪ سمنڊ ۾ هڪ ٻيٽ پڻ خريد ڪيو آهي، جتي هو قدرت جا انمول وڻ ٽڻ پوکڻ چاهي ٿو.