تعليم

ڪيئن، ڪڏهن ۽ ڪِٿي؟

”ڪيئن، ڪڏهن ۽ ڪٿي؟ “ نامياري ليکڪ يوسف سنڌيءَ جي ترجمي سان عالمي جنرل ناليج جو آهي.
هي ڪتاب سچائي اشاعت گهر، دڙو پاران 2012ع ۾ساحل پرنٽرس وٽان ڇپايو. ٿورائتا آهيون يوسف سنڌي ۽ مور ساگر جا جن ڪتاب جي سافٽ ڪاپي موڪلي سنڌ سلامت ڪتاب گهر ۾ شيئر ڪرڻ جي اجازت ڏني.
هن ڪتاب ۾ جن جن به شخصيتن جو ذڪر آهي، اهي نه رڳو ڊگهي عرصي تائين عالمي ميڊيا تي ڇانيل رهيون، پر هنن پنهجن خطن / علائقن ۾ به وڏا اثر ڇڏيا. ۽ وقت گذرڻ سان گڏ انهن مان ڪيتريون شخصيتون جهڙوڪ: چي گويرا، سلواڊور آلندي، سوئيڪارنو، جارج واشنگٽن، جدوجهد ۽ آزادي جي علامت طور مختلف ملڪن ۾ استعارو بنجي ويون. ته ڪي وري عيدي امين ۽ پول پاٽ جبر، ظلم ۽ دهشت جا اهڃاڻ بنجي پيا. ٽراٽسڪي، خروشيف ۽ مسزبندرا نائيڪي جو نالو تبديلي ۽ جمهوريت جي علامت طور ورتو وڃي ٿو.
  • 4.5/5.0
  • 5132
  • 2675
  • آخري ڀيرو اپڊيٽ ٿيو:
  • يوسف سنڌي
  • ڇاپو پھريون
Title Cover of book ڪيئن، ڪڏهن ۽ ڪِٿي؟

جارج واشنگٽن کي قتل ڪرڻ جي سازش

اسانجو گهراڻو پيڙهين کان نيويارڪ ۾ رهندو پيو اچي، منهنجو نالو انٿوني پورٽر آهي. اهو نالو منهنجي ڏاڏي جي نالي جي پويان رکيو ويو آهي، 21 ڊسمبر 1820جي ڳالهه آهي، ويرڪ اسٽريٽ تي واقع مورٽير هائوس، چارلٽن جي آخر ڪنڊ ۾ منتقل ڪيو ويو هو، هاڻي اهو علائقو نيويارڪ جي وچ ۾ اچي ويو آهي، اتان منتقلي جي موقعي تي منهنجي ڏاڏي انٿوني پورٽر ڪجهه وقت لاءِ نوڪرن جون خدمتون حاصل ڪيون هيون.
ان پراڻي حويليءَ کي هڪ اعزاز اهو به حاصل آهي ته اها جون 1776ع کان سيپٽمبر 1976 تائين جارج واشنگٽن جي هيڊ ڪوارٽر طور استعمال ڪئي ويئي، اُتان لڏڻ جي موقعي تي رنڌڻي جي چمنيءَ جي هڪ سر اکڙيل هئي. ۽ ان جي پويان پيل هڪ خط مليو، اهو خط ’ليفٽيننٽ جنرل سروليم هووو‘ جي نالي لکيو ويو هو. خط تي 29 جولاءِ 1776ع جي تاريخ پيل هئي، سروليم انهن برطانوي فوجن جو ڪمانڊر هو، جيڪي نيويارڪ جي آس پاس گڏ هيون.
اڻڄاتل سببن جي ڪري انگريز قاصد اهو خط ڪڍڻ کان لاچار رهيو، جيڪو کيس ان ڳجهي هنڌ تان ڪڍي، پنهنجي منزل تائين پهچائڻو هو، اهڙي طرح اهو خط پنهنجي منزل تائين پهچي نه سگهيو.
منهنجن وڏن اهو خط يادگار طور پاڻ وٽ محفوظ ڪري رکيو هو، پر پويون پيڙهيون ماضيءَ جي بدران مستقل تي وڌيڪ نگاهه رکن ٿيون. تنهنڪري اسانجي گهراڻي جي ٻين ڪاغذن سان گڏ ان خط تي به وقت جي دز ڄمندي رهي، آئون جيئن ته پنهنجي نسل جو آخر فرد هئس ۽ مون شادي به نه ڪئي هئي، تنهنڪري منهنجو شجرو اڳيان وڌڻ جو ڪوبه امڪان نه هو، انڪري منهنجي دلچسپي پنهنجي بزرگن جي نشانين ۾ وڌندي رهي.
۽ جڏهن مون اهو خط پڙهيو ته اُن جي متن مونکي متاثر به ڪيو هو ته مونجهاري ۾ به وڌو هو خط جو مضمون هيٺين ريت هو.
”محترم ۽ مانوارا جناب جنرل صاحب!.
جڏهن هيءَ خط اوهان تائين پهچندو، ان وقت تائين اوهان هن خط جي هڪ اهم اطلاع کان واقف ٿي چڪا هوندا يعني اسانجو ويري جارج واشنگٽن مري چڪو هوندو، هن جي مرڻ کانپوءِ سندس فوج جي حيثيت هڪ اهڙي نانگڻ جهڙي وڃي رهندي، جنهن جو ڪنڌ ڪپيو ويو هجي ۽ اُميد اٿم ته سج لهڻ تائين دشمن جو صفايو ٿي چڪو هوندو، ان وقت تائين آئون به مري چڪو هوندس، پر اها ڳالهه منهنجي ۽ منهنجي خاندان کانسواءِ ٻيو ڪنهن جي لاءِ به اهم نه هوندي، آئون جنرل واشنگٽن جي اداري ۾ هڪ بورچيءَ جي حيثيت سان شامل آهيان ۽ اوهانکي باغين جي منصوبن ۽ انهن صف بندين جي باري ۾ خبرون موڪليندو رهندو آهيان ۽ اها ڳالهه منهنجي ۽ منهنجي پيڙهين لاءِ انتهائي سرهائيءَ جو سبب آهي، جو مونکي تاج برطانيه جي لاءِ هڪ انتهائي اهم خدمت انجام ڏيڻ جو موقعو ملي رهيو آهي، جنرل واشنگٽن هڪ تنهائي پسند شخص آهي ۽ پنهنجي ڏندن جي تڪليف جي ڪري گهڻو ڪري اڪيلو ماني کائيندو آهي، مٿي جي سور جي ڪري سندس ذائقي جي حس به تمام گهڻي خراب آهي، اڄ رات مون هن لاءِ گوشت جو ٻوڙ، بصر ۽ پٽاٽا رڌيا آهن ۽ گڏوگڏ هڪ خاص زهر انهن ۾ گڏيو اٿم، اهو هڪ ڳاڙهو ميوو آهي، جيڪ نائٽ شيڊ فئمليءَ جي هڪ زهريلي ٻوٽي تي ڦٽي ٿو. جناب عالي کي اندازو هوندو ته اهو هڪ انتهائي ڏکيو ڪم آهي ۽ مان باعزت شخص آهيان ۽ اڄ ڏينهن سوڌي مون لک ڇُپ ۾ ڪنهن کي ڪو نقصان نه پهچايو آهي، تنهن کانسواءِ منهنجي خيال ۾ جنرل واشنگٽن هڪ عظيم اڳواڻ آهي، سندس بلند رتبي کان ڪير به انڪار نه ٿو ڪري سگهي، خطرن ۾ هوشمنديءَ کان ڪم وٺڻ سندس شيوو آهي، سندس ديانتداريءَ جون ڳالهيون چوڌاري پکڙيل آهن، سندس همت ۽ تدبيري کان اوهين پاڻ واقف آهيو پر ... پر جيئن ته هو تاج برطانيه جناب جارج جي خداداد حڪومت جي خلاف باغياڻين سرگرمين ۾ ملوث آهي، تنهنڪري تاج برطانيا جي هڪ وفادار جي حيثيت سان منهنجو فرض آهي ته آئون پنهنجي طور تي جڏهن به مناسب موقعو مليم، سندس ڪم لاهي ڇڏيان، مونکي افسوس آهي جو آئون هڪ وڏي ماڻهوءَ جارج واشنگٽن جي موت جو ذميوار آهيان. پر اهو احساس منهنجي افسوس تي غالب اچي ويندو ته اهو ڪم خدا، بادشاهه سلامت ۽ پنهنجي عظيم ملڪ لاءِ سرانجام ڏنو اٿم“.
اُت ڪجهه سٽون خالي هيون، ڄڻ خط اڌ ۾ ڇڏيو ويو هجي، تنهن کانپوءِ خط ٻيهر لکيو ويو هو.
”شڪر آهي جو مون پنهنجو فرض ادا ڪري ڇڏيو آهي، مون جنرل جو موت سندس خاص خادم جي هٿن ۾ پهچائي ڇڏيو آهي ۽ اهڙي طرح، جيئن ته مون پنهنجي بادشاهه (خدا کيس قيامت تائين سلامت رکي) سان ڪيل عهد پورو ڪري ڇڏيو آهي، هاڻي مونکي پنهنجي ڪم جي شروعات ڪرڻي آهي، آئون هي خط مقرر جڳهه تي رکي ڇڏيندس، جيئن ته مونکي جنرل جي حامين پاران وحشياڻي انتقام جو ڊپ آهي، تنهن ڪري آءُ پنهنجو پاڻ کي ماري رهيو آهيان، زهر کائڻ تي دل نه ٿي چويم، پنهنجي ڳري بت سبب ڦاهو وجهي مرڻ کابه لاچار آهيان، تنهن ڪري چاقوءَ کان ڪم وٺي رهيو آهيان، ان ڪم ۾ مونکي چڱي مهارت حاصل آهي.
الوداع! منهنجي درخواست هيءَ آهي ته مونکان پوءِ منهنجي زال ۽ ٻارن جو خاص خيال رکيو وڃي، آئون کين تاج برطانيه جارج جي سخاوت جي آسري تي ۽ سروليم اوهانجي پناهه ۾ ڇڏي وڃي رهيو آهيان. مونکان پوءِ منهنجي شهرت اُن ڳالهه جو ثبوت هوندي ته مون اوهانجي خدمت ۾ ڪابه ڪسر نه ڇڏي آهي، آئون دل سان پنهنجي ملڪ، پنهنجي بادشاهه ۽ اوهانجي بلند اقبال لاءِ دعاگو آهيان، مونکي فخر آهي ته آئون سدائين اوهانجو وفادار رهيو آهيان.

اوهانجو حقير فرمانبردار
(صحيح)
جيمز بيلي

ان خط ۾ جوليس سيزر جي قتل کانپو تاريخ جي سڀ کان اهم قتل جو تفصيل بيان ڪيو ويو هو. پر ڏکيائي اها هئي ته اهو واقعو ڪڏهن به نه ٿيو هو، اسان سڀني کي خبر آهي ته جارج واشنگٽن ان کانپوءِ به پورا ٽيويهه سال يعني 1799ع تائين جيئرو رهيو ۽ ان ڳالهه جو ڪٿي به ڪو نشان ڪونهي ته 1776ع ۾ ڪنهن هن جي جان وٺڻ جي ڪوشش ڪئي هئي، پر اها حقيقت آهي ته جيمز بيلي ان قتل جي مفروضي جي انتقامي ڪارروائي جي خوف ۽ ندامت سبب پاڻ کي ماري ڇڏيو. هن پنهنجو پاڻ کي اهڙي ڏوهه جي سزا ڏني، جيڪو هن ڪيو به نه هو.
مون پاڻ کي ان قتل جي تحقيق جي سلسلي ۾ وقف ڪري ڇڏيو، ڪڏهن ڪو قتل، قتل نه هوندو آهي؟ اهو سوال ٻارن جي ڳجهارت جيان منهنجي ذهن ۾ ڦرندو رهيو، ڪڏهن به ڪو زهر زهر نه هوندو آهي..؟
پوءِ مون پنهنجو ڌيان اُن ميوي ڏانهن ڏنو، جنهن جو ذڪر جيمز بيليءَ پنهنجي خط ۾ ڪيو هو، ڳاڙهو ميوو. منهنجي نگاهه ۾ هڪ اهم شاهدي هئي ۽ مون تحقيق جي شروعات ڪري ڇڏي.
نيٺ مان ”نائٽ شيڊ فئمليءَ“ جو هڪ اهڙو ٻوٽو ڳولهڻ ۾ ڪامياب ٿي ويس،جنهن تي ڳاڙهو ميوو ڦٽندو هو، آمريڪا ۾ اهو ميوو 1882 تائين زهريلو سمجهيو ويندو هو. اهو ميوو تڏهن به موجود هو ۽ هينئر به آهي ۽ دنيا جي ڪنڊ ڪڙڇ ۾ موجود آهي، اسين کيس ٽماٽي جي نالي سان سڃاڻون ٿا.

ليکڪ: رچرڊ ايم گورڊرٽ