مولانا عبدالرحمان جمالي.. اهلِ دل انسان : نوراحمد جنجهي

ناري جي ماٿري، ناري جي نوابن جي ڪري ته هونئن ئي مشهور آهي پر هن پٽ ۾ اهل علم، اهل حلم ۽ اهل دل ماڻهو به پيداٿياآهن ته اهڙاڪوپاڪلنگيداربه پيداٿياآهن جن پنهنجي امرويرتاجي ڪري وڏي نامکارماڻي ۽ پنهنجي ڌرتيءَ جو نالو روشن ڪيو. هن پٽ ۾ ڪيئي الله لوڪ فقير تن انسان به پيداٿياجن پنهنجي سٻاجهي سڀاو سان لکين ماڻهن جي دلين کي موهيو. هن پٽ ۾ اقتدارجي اڇل به ڪافي اڳري رهي آهي ته ديني اڀياس ۽ علم جو ڪم به معياروارو رهيوآهي. ناراماٿري ٿرجي ريت ماٿريءَ سان اچي ملي ٿي .اهڙو سنگم هن پٽ کي ٻهڳڻ بنائي ٿو. اهڙي گُڻي ڀون ماڳ تي گڍامراڻ به آهي جنهن جي چتُرائي ، سُندرتا ۽ سورويرتا ملڪان ملڪ مشهوررهي آهي. گڍامراڻ همروٽ، امراڻو ۽ امرڪوٽ جو روپ ڌاري اڳتي هلي عمرڪوٽ ٿيو .هونئن ته عمرڪوٽ سان پراڻو تعلق آهي اسان جا وڏا ڪنهن زماني ۾ ٻهڙائي ۽ کاروڙي ۾ رهنداهئا. 1997ع ۾ نوڪريءَ سانگي عمرڪوٽ جي داڻي پاڻيءَ تي وري مهرلڳي ۽ اسان اچي عمرڪوٽ جا وڻ وسايا.انهي دوران تمام ڀلوڙ دوستن ۽ مهربان ماڻهن سان ڏيٺ ويٺ ٿي ۽ انهن جي سنگت صحبت نصيب ٿي. اهڙن مهربانن ۾ مولاناعبدالرحمان جمالي صاحب قابل ذڪرآهي. مولانا جمالي صاحب سان ملاقات هن ريت ٿي . عمرڪوٽ اچڻ سان اتان جي اهل علم ماڻهن کي ڳوليندارهندا هئاسين ۽ ساڻن ملاقات جو شرف به ملندو رهندو هو. جتي ٻياپڙهيل لکيل ماڻهو ماڻهن جي توجهه جو مرڪز هونداهئا اتي مولوي صاحبان به ماڻهن ۾ مقبول هوندا هئا. اهڙي ريت هڪ ڏينهن ڪنهن مهربان دوست کي ساڻ ڪري آئون مولانا جمالي صاحب سان ملڻ ويس . مولانا صاحب اسان کي جمعي جي نماز تي مليو ته اسان پنهنجي خواهش جو اظهارڪيو ته سائين اسين توهان سان ڪچهري ڪرڻ ٿا چاهيون. جمالي صاحب انتهائي خنده پيشانيءَ سان اسان کي مان ڏنو ۽ پنهنجي مدرسي ۾ وٺي آيو. جتي اسان جي ڪافي تفصيلي ڪچهري ٿي ، جنهن ۾ ديني تعليم کان وٺي، روحاني موضوعن، فلسفي، لسانيات ۽ شعرشاعري جهڙاعنوان شامل هئا. سندس گفتگو جي فصاحت ۽ علميت اسان کي تمام گهڻو متاثر ڪيو. انهي ڪچهريءَ دوران مخدوم سرورنوح پاران قرآن شريف جي تفسيربابت به وچورسان ڳالهه ٻولهه ٿي ، جنهن مان جمالي صاحب جي علمي اونهائي نظراچي رهي هئي. هن اسان سان هڪ هڪ لفظ ۽ هڪ هڪ علمي نقطي تي تفصيل سان ڳالهايو. انهي ڪچهري تعلق جي ميخ اهڙي هنئي جيڪا ڏينهون ڏينهن مضبوط ٿيندي ويئي. ولهيٽ واسي، خوبصورت سفيد ڏاڙهي ۽ سفيد لباس تن تي اوڍيندڙ اڇواجرو شخص مولانا عبدالرحمان جمالي عمرڪوٽ ۽ ان جي آسپاس جي هردلعزيزشخصيت ۽ سنڌ جو ناميارو عالم آهي. کيس عمرڪوٽ جو هرماڻهو مولانا جمالي جي نالي سان سڃاڻي ٿو ۽ ساڻس محبت ڪري ٿو ۽ احترام مان هرويل کيس جيڪارڏي ٿو، ڇاڪاڻ جو مولانا عبدالرحمان جمالي پنهنجي سمورين وابستگين جي باوجود سنڌ جو هڏڏوکي ۽ هندومسلم ڀائيچاري جو علبردارآهي. هي دورانديش عالم سدائين اهڙن موقعن ۽ مجلسن تي پنهنجي بي ريا خيالن جو برملا اظهارڪندو رهيو آهي. ڪالاباغ ڊئم جو چرچو جڏهن چئوڏسا وڌڻ لڳو ته مولانا خالد محمود سومري جي ڪوشش سان عالمن جي هڪڙي ڪاميٽي به تشڪيل ڏني ويئي جنهن پنهنجي عالماڻا راءِ ڏيندي ڪاري ڊئم کي رد ڪيو هو. عمرڪوٽ ۾ جڏهن به ڪو اهڙو انتشار پيدا ٿيو آهي جيڪو هندومسلمان ايڪي کي ڇيهو رسائي ته انهي آڳ کي وسائڻ ۾ مولانا جمالي سڀني کان اڳڀرو نظر آيو آهي ۽ هن دامي درمي سخني قدمي هندو آبادي جي واهرڪئي آهي. سماجي هم آهنگي ۽ اتفاق جو پرچار ڪندڙ مولانا عبدالرحمان جمالي، جيترو عملي زندگيءَ ۾ اورچ ۽ اڻ ٿڪ آهي اوتروئي علمي قدڪاٺ رکي ٿو. مسلسل عملي مصروفيات جي ڪري هو پنهنجي ڪيل علمي ڪم کي اڃا ڇپائي به نه سگهيو آهي نه ته هن زيب االنساء مخفي جي ديوان جو ترجمو به ڪيو آهي ته ان جي شرح به لکي اٿس. اهڙي طرح ٻيو به ڪافي علمي ڪم آهي جنهن لاءِ الله سائين کيس ڊگهي ڄمار ۽ فرصت ڏي ته هو انهي ڪم کي به تڪميل تي پهچائي. دين جي ڪيترن ئي پهلوئن ۽ تصوف متعلق سندس سمجهاڻي نياري ۽ نرالي آهي. انهي سموري علمي پورهئي کي دستاويزبند ٿيڻ گهرجي جيئن ايندڙ نسل انهن علمي موتين کان محروم نه رهجي وڃن. مولانا عبدالرحمان جمالي صاحب جي سماجي رواداريءَ وارو ڪردار تمام مٿاهون آهي جيڪو موجوده دور ۾ گهٽ لڀ آهي.
الله سائين جمالي صاحب کي درازي عمر ۽ قوي استقامت ۽ صحت سان نوازي جيئن هو پنهنجي سماجي هم آهنگي ۽ رواداري وارو ڪم جاري رکي ۽ پنهنجي علمي ڪم کي سهيڙي سوڌي عام جي ڀلي لاءِ نروار ڪري.

شخصيتون ۽ خاڪا

هاڙهي ڌڻي هوت : مولانا عبدالرحمان جمالي صاحب شخصيت ۽ ڪردار