هو امن ۽ ڀائيچاري جو امين آهي : ممتاز آريسر
اڄ کان ڪجھ سال اڳ ۾ جڏھن عمرڪوٽ شھر ۾ ھندو برادري جي مذهبي ڏھاڙي ھولي تي مذھبي نفرت ۽ فساد پکيڙڻ جي سازش ڪئي وئي تڏهن ھڪڙي شخص سڀ کان اڳڀرو رھي ان سازش کي ناڪام بڻايو ۽ سڄي سنڌ جي ھر مذهب ۽ مڪتبه فڪر سان تعلق رکندڙ ماڻھن جي دلين ۾ اعليٰ مقام حاصل ڪري ورتو. سڀني کان منفرد طبيعت ۽ مزاج رکندڙ ان انسان دوست شخص کي ماڻھو مولانا عبدالرحمان جمالي جي نالي سان سڃاڻڻ ٿا. مولانا عبدالرحمان جمالي ايئن تـ خطي ۾ مذهبي رواداريءَ ۽ نفرتن جي خاتمي لاء تمام گھڻو متحرڪ رھيو آھي پر ھڪ تقريب ۾ ھيٺيئن درجي جي ھڪ ھندو شخص جي اوبر ٿيل پاڻي پيئڻ واري عمل سان سموري دنيا جي ساڃهوند ڌرين وٽ تمام گھڻو مقبول ٿيو ۽ سندس تمام گھڻي عزت افزائي پڻ ٿي. مولانا جمالي جي ان عمل تي تمام گھٽ ماڻھن کي تعجب ٿيو جيڪي اسلام جي ان مذھبي رواداريءَ واري نظريي کان واقف ھئا. پر بدقسمتي سان اسلامي نظريي کي سمجھندڙ انھن ماڻھن مذھبي رواداريءَ جي ان نظريي کي عام ماڻھن تائين نه پھچايو جنهن جي نتيجي ۾ اسين مذھبي انتھاپسندي جي. وڏي ڌٻڻ ۾ ڏينھون ڏينهن ڦاسندا وڃون ٿا.
خوشقسمتي سان منھنجو تعلق پڻ مذھبي خاندان سان آھي. منھنجو نانو ۽ ضلعي جي اھم سياسي اڳواڻ حاجي عبدالحق آريسر جو والد مولوي محمد امين آريسر پنهنجي دور جو وڏو عالم ٿي گُذريو آھي. ريشمي رومال تحريڪ ۾ ھن احمد آباد جيل ياترا پُڻ ڪئي، پاڻ مذھبي عالم ھُئڻ جي باوجود پنهنجي ڳوٺ ۾ قُرباني واري عيد تي ڍڳي جي قُرباني جي منع ڪري ڇڏي ڇاڪاڻ جو سندس ڳوٺ ۽ ڀر پاسي جي علائقي ۾ رھندڙ ھندو برادري سان تعلق رکندڙ غريب ماڻھو قُرباني جو گوشت استعمال ڪري سگھن. جيڪا روايت اسان جي خاندان ۾ اڄ تائين موجود آھي پر ڳوٺ ۾ ناھي رھي. ھڪ وقت اھڙو بـ آيو جو فقط ھن ھڪ شخص جي مثبت سوچ ۽ ڪردار سان اسان جي سول سوسائٽي پڻ مذھبي رواداري جي حوالي سان متحرڪ نظر اچي رھي آھي. ان سلسلي ۾ سامي فائونڊيشن سميت مختلف ادارن اھم ڪردار ادا ڪيو آھي ۽ علائقي سان تعلق رکندڙ مختلف مذھب ۽ مسلڪ سان لاڳاپو رکندڙ ڌرين ۾ ويجھڙائپ پيدا ٿي آھي پر سوال اھو پيدا ٿو ٿئي تـ اسلام جو اھو نظريو جيڪو اسان مولانا جمالي صاحب کان سکيو آھي سو اسان جي ديني درسگاھن ۾ موجود آھي يا نـ ؟ ته اسان کي ان جو جواب ھاڪار ۾ نـ ملندو جڏھن تـ اسان جي علائقي ۾ ولھيٽ ۽ مدرسـ قراني جي صورت ۾ قديمي درسگاھون موجود آھن جن مولانا جمالي سميت تمام وڏا عالم پيدا ڪيا آھن، منهنجي ذاتي راءِ اھا آھي تـ انهن درسگاھن ۾ پُڻ عام درسگاھن جيئن اسلامي نظريو سيکارڻ بجاءِ فقط عربي ۽ فارسي جي تعليم ڏني وڃي ٿي ، خُدا نـ ڪري پر ايندڙ وقت ۾ اسان کي وڏو نقصان ان صورت ۾ برداشت ڪرڻو پوندو جو اھي ڌريون ۽ ماڻھو اسان تي قابض ٿي ويندا جيڪي ماڻھن جي علم جي گھٽ ھُئڻ ۽ عشق جي انتھا جو فائدو وٺندي پنهنجو روزگار قائم ڪندا اچن پيا. مولانا جمالي عمر جي ان حصي ۾ پُھتل آھي جتي فقط آرام جي ضرورت ھوندي آھي پر کيس بيماري وڌيڪ ھيڻو ڪري ڇڏيو آھي ۽ آئون نٿو سمجھان تـ ھو ڌر تتي جو شھر جي ڪنهن چوڪ تي بيھي ماڻھن کي مذھبي رواداري، امن ۽ ڀائيچاري سان رھڻ جو درس ڏئي سگھي. ان ڪري سندس ان مشن کي ساڻس محبت ڪندڙ سمورين ڌرين کي اڳتي وڌائڻو آھي، ايئن نـ ٿئي جو علم ۽ عقل جي دڳ تان شروع ٿيل انسانن سان عشق جي انتھا جو ھي سفر اسان جي لاعلمي جي چوواٽي تي رستو ڀلجي وڃي