شاعري

صداءِ غم عرف آوازِ دل

ڪتاب ”صداءِ غم عرف آوازِ دل“ اوهان اڳيان پيش آهي. هي ڪتاب مرحوم مير غلام اڪبر ”مشتاق“ جي شاعريءَ جو مجموعو آهي.
قمر الدين سهتو لکي ٿو:
”اسانجو مرحوم دوست ميراڻو ٻار ٿي ڪري ۽ ڦوھ جواني ھوندي به ڦونڊ ۽ وڏائي ڪانه رکندو ھيو- ھو نھايت بردبار ۽ حليم طبيعت جو مالڪ ھيو. سندس طبيعت ھن چوڻيءَ جي مصداق ھئي ته ” ماڻھو سڀ نه سھڻا، پکي سڀ نه ھنج- ڪنھن ڪنھن ماڻھوءَ منجھ، اچي بوءِ بھار جي “ ان چوڻ ۾ وڌاءُ ڪونھي ته اسان جو مرحوم دوست اُھو انسان ھيو جنھن جي خوشبوءِ ھن وقت به اسانجي دماغ کي معطر ڪري ٿي. اسانجي دوست شادي ته ڪانه ڪئي پر اھڙي لائق اولاد يا ورثو (زير نظر مجموعو) ڇڏي ويو آھي جنھن مان نه صرف دوست پر ٻيا احباب به مستفيض ٿي سگھن ٿا.“
Title Cover of book صداءِ غم عرف آوازِ دل

ٻه اکر

ھيءُ ھڪ مرحوم شاعر مير غلام اڪبر ” مشتاق “ جي ڪتاب جو مختصر مجموعو آھي، جو پنھنجي حياتيءَ جون فقط 24 بھارون ڏسي، 27 سال اڳ عين عالمِ شباب ۾ عزيزن ۽ دوستن کي دائمي مفارقت جو داغ ڏئي، پنھنجي پروردگار جي حضور ۾ وڃي حاضر ٿيو. مرحوم کي طبعي عمر نصيب ٿئي ھا، ته ھيءُ مجموعو مختصر نه ھجي ھا ۽ شايد منجھس شعر ۽ سخن جي ھر صنف تي طبع آزمائي ڪيل نظر اچي ھا، پر تقدير کي ڪير ٿو ٽاري سگھي:-
باغبان دھر نخل عمر را آبے نداد
کاشتن دانست و پروردن نمیداند کہ چیست.
ھن مجموعه ۾ 8 نظم، 17 غزل ۽ 5 ڪافيون آھن. شاعر جي حالات زندگيءَ مان پتو پوي ٿو ته ھي بي داغ ڪردار جو مالڪ ھو. انھيءَ ڳالھ جو ثبوت ھن جي ڪلام مان به ملي ٿو، جنھن ۾ سيرت جو عڪس جھلڪندو ٿو رھي.
شاعريءَ جي دامن ۾ ايڏي وسعت آھي، جو اُن ۾ نه صرف ھر موضوع تي اظھارِ خيال ڪري سگھجي ٿو، پر ھر قسم جي جذبه جو بي تڪلفيءَ سان اظھار به مباح سمجھيو ٿو وڃي. مگر ھيءُ شاعر ڀرپور جوانيءَ جي باوجود غزل جھڙي صنف ۾ به پنھنجي جذبات جو اظھار اھڙي انداز ۾ ٿو ڪري، جو سنجيده مزاج ماڻھن کي به ناگوار نٿو لڳي. حالانڪ غزل بنيادي طور تي آھي ئي شراب ۽ شباب جي ڳالھين لاءِ وقف.
ان مان جتي اھا خبر پوي ٿي ته شاعر ۾ اظھار جو سليقو موجود آھي، اُتي ھن ڳالھ جي تصديق به ٿئي ٿي ته ھن جو اندر ڪيڏو نه اُجرو آھي، جو ڪُل اِناءِ يَتَرشَّحُ بِمافِيۡہِ جي مصداق ھن جي زبان مان اھوئي ٿو نڪري، جو ھن جي دل ۾ آھي. در اصل اھو سيرت ۽ ڪردار جو بلند ترين مقام آھي ۽ شاعر جو پنھنجي فن سان بي پناھ خلوص، جنھن ڪري ھيءُ شعر ھن جي جذبه خلوص جو بھترين آئينه دار بڻجي پيو آھي.
ھن ڪلام ۾ انداز بيان جي سادگي طبيعت کي متاثر ڪري ٿي. نه اٽڪي ٿي ۽ نه مفھوم سمجھڻ ۾ دماغ مونجھارو محسوس ٿو ڪري- اھا سادگي، قادر ڪلاميءَ جو نتيجو کڻي نه ھجي، جا غير معمولي علم ۽ مسلسل مشق جي ڪري پيدا ٿيندي آھي، پر ڪم از ڪم اھو تسليم ڪرڻو پوي ٿو ته شاعر مافي الضمير جي ادائگيءَ ۾ تصنع کان ڪم وٺڻ جي ڪوشش نه ڪئي آھي.
ھيءُ شعر طبيعت جي موزونيءَ جي آڌار تي چيل آھي ۽ قواعد و ضوابط کي نظر انداز ڪيو ويو آھي. سنڌي شاعريءَ ۾ اھا ڪا نئين ڳالھ نه آھي. منھنجي علم ۽ تجربه موجب سنڌ جي اڪثر شعراءَ ڪرام جو ڪلام ابتدا ۾ ائين ئي ھوندو آھي. مان ڀانيان ٿو ته شاعر جي حياتي وفا ڪري ھا ۽ مشق سخن جاري رکندو اچي ھا، ته سندس ڪلام عام قاريءَ کان علاوه اھل فن حضرات کان به خراج تحسين وصول ڪري ھا.
بھرحال ھيءُ ننڍڙو مجموعو سنڌ جي شعري ادب ۾ چڱو اضافو ڪندو ۽ مرحوم جي عزيزن ۽ دوستن جي لاءِ بھترين يادگار ثابت ٿيندو.

[b]حافظ خير محمد اوحدي
[/b]شڪارپور
15- اپريل 1978ع