شروعات
هيءُ پڇائون ڪندي ڪندي اچي مان سان بازار ۾ مليو. مان گهر جون ڪجهه شيون ورتيون هيون ۽ هاڻ موٽڻ وارو هوس جو علي محمد اچي پهتو.
علي محمد ماکي چيو ته: ”اڄ نه موٽ، اڄ هتي ئي ٿا رهون.“
مان کيس چيو: ”مان وٽ فقط ٻه رپيا اهن، سو ڪئين رهبو؟“
هن چيو: ”پئسن جي پرواهه نه ڪري، مان وٽ آهن. فلم ڏسنداسين گهمندا ڦرنداسين، سڀاڻي واپس هلنداسين. جيڪماباد ۾ منهنجو هڪڙو پوليس جو جمعدار رسول بخش ذات جو چانڊيو، دوست هيو، مان هن وٽ رهيل هوم، مان علي محمد کي به وڃي اتي رهايو سڄو ڏينهن گهمندا ڦرندا رهياسين. فلم به ڏٺي سي. رات جو سمهڻ وقت علي محمد ماکي چيو؛ ”منهنجو تو ۾ هڪڙو ڪم آ، پر ڊپ اٿم ته تو انڪار ڪندين.“ دل ۾ چيم: هنجو هيترو احسان آ مون تي مان ڪيئن جواب ڏيندم، ڀلي ڪهڙو به ڪم هجي ڪرڻو ته آ احسان ته لاهڻو آ. چيم: ”تون چؤو مان ڪم ضرور ڪندم. پر هن مانکي ڪم ڪونه ٻڌايو چپ ٿي ويو مان به وڌيڪ ڪونه پڇيو، سوچيم ته شايد هينئر نٿو ٻڌائڻ گهري.“
اها رات اسين اتي رهياسين ٻئي ڏينهن به، سڄو ڏينهن اسين گهمندا ڦرندا رهياسين. جڏهن شام ٿي تڏهن هن چيو: ”اڄ ڪونه ٿا هلون هتي ٿا رهون مان انڪار نه ڪيو.“ هن وري به ساڳي ڳالهه ڪئي ته منهنجو تو ۾ ڪم آ، پر ڊپ ٿو لڳيم ته تون انڪار ڪندين. مان چيو: ”مان انڪار نه ڪندم، تون خالي ڪم ٻڌاءِ.“ مان دل ۾ سوچيم ته: هيءُ ٻئي ڳوٺ جو آ، شايد ان ڏانهن ڪنهن کي پلاند وٺڻو هوندو. سو چيومانس: ”تون حڪم ڪر، بندوقون رائفلون، همراهه سڀئي ملي ويندا. پر هن ڪم نه ٻڌايو سوچ ۾ پئجي ويو.“
ٽئين ڏينهن به اسين اتي رهياسين. هن وري به ساڳي ڳالهه ڪئي. مان کڻي سندس ٻانهن ۾ هٿ وڌو ۽ چيومانس: ”تون مانکي ٻار ٿو سمجهين ڇا؟ مان جوان آن، پنجويهه سال منهنجي عمر آ، تون حڪم ڪر، تون وقت تي اسان کي ڪم آيو آن، اسان تي احسان ڪيو ٿئي، مان پنهنجو سر به توتان قربان ڪري سگهان ٿو، تون ڇو چوين ٿو ته مان ڪم ڪونه ڪندم، تون ڇڙو ڪم چؤ.“ علي محمد چيو: ”هڪ هنڌ هلڻو آ.“ چيم: ”هلبو“، علي محمد يڪدم چيو: ”نه مڃئي نه ڳالهه.“ حيران ٿي پڇيومانس: ”پر مان ته چيو هلنداسين.“ علي محمد چيو ”هلنداسين نه بس هينئر ئي هلڻو آ.“ مان يڪدم چيو ”هل، هينئر ئي هل.“ علي محمد چيو ته : ”گهوڙا تو واري دوست جمعدار کي ڏي ته ڳوٺ پهچائي ڇڏي، ۽ گهر وارن کي چئجان ته فڪر نه ڪن. مان ڪنهن ڪم سان ٻاهر پيو وڃان، جلدي موٽي ايندس“. مانکي اهو به خيال هو، ته گهر وارن کي اهو فڪر هوندو ته جنکي ڪارو ڪاري ڪري ماريو اٿئون متان انهن جا مائٽ پلاند نه وٺن.
خير سائين، اسين رات جو ڏهين وڳي ڪوئيٽا ميل ۾ چڙهياسي ۽ اچي شڪارپور ۾ لٿاسين. اتي هوٽل ۾ مسواڙي ڪمرو ورتوسين. اها رات اسين اتي رهياسين، ٻئي ڏينهن علي محمد ماکي بازار وٺي هليو. چئن پنجن ڏينهن ۾ منهنجا ڪپڙا ميرا ٿي ويا هئا علي محمد منهنجي لاءِ نوان ڪپڙا وٺي انهيءَ وقت سبرايا. شلوار خميس، پٽڪو، هڪڙو رومال ۽ ڏهه رپيا منهنجي کيس ۾ وڌائين. جيڪماباد ۾ به هن مڙس ڏاڍو خرچ ڪيو هيو. روز سؤو ڏيڍ سؤ رپيا ٿي خرچ ڪيائين. انهيءَ وقت جا سؤ ڏيڍ اڄ جي هزار کان مٿي هيا.
ڪپڙا ملي ويا ته اهي پائي، اسين اچي ريل ۾ چڙهياسين، رُڪ ڇڏي، لاڙڪاڻو ڇڏي، دادو ڇڏي، او اچي لٿاسين بوبڪن ۾ (ضلعو دادو)، پوءِ پنڌ پتڻ ڏانهن وياسين پتڻ ٽلٽيءَ کان ڏيڍ کن ميل پري هيو.
پتڻ تان ٻيڙي ڪئسين ۽ ٻئي ڀر اچي لٿاسين، اهو نوابشاهه ضلعو هيو، وچ ۾ ٻيلو هيو. انهيءَ کانپوءَ دولتپور جو شهر هيو، ٻيلي مان لنگهياسين پئي ته دولت پور واري پاسي کان چار پنج زائفون آيون پئي. انهن زائفن کي ڏسي علي محمد ڪجهه گهٻرائجي ويو، ۽ يڪدم ريلي (پيشاب) جو بهانو ڪري ويهي رهيو ۽ جڏهن هو اڳتي وڌي ويون ته اٿي بيٺو. هن ريلو ڪيو يا نه، سو خبر ڪانه اٿم پر اها پڪ اٿم ته هن ريلي جو بهانو ضرور ڪيو هو. ماکي شڪ پيو ته ضرور ڪا ڳالهه آ، هن ائين، ڇو ڪيو مان کائنس پڇيو: ”تو ريلي جو بهانو ڇو ڪيو.“ هو پهرين ته ڪجهه ڇرڪيو پر پوءِ کلي ڏنائين. چيائين: ”انهيءَ ڳالهه کي تون ڇڏ“، مان چيو، ”نه اها ڳالهه ماکي ٻڌاءِ تون يڪدم ڇو ويهي رهئين“. علي محمد ڪجهه دير منهنجي منهن ڏانهن ڏسندو رهيو. پوءِ چيائين: ”تو جهڙو بيوقوف ۽ ناسمجهه ماڙهو، مان سان ڪڏهن نه مليو آ.“ مان پڇيو ته: ”مان ڪهڙو ڏوهه ڪيو آ، ڪهڙي غلطي ڪئي آ جو تون ماکي بيوقوف ٿو چئين“، چيائين: ”تون بيوقوف ناهين، تون اچانڪ منهنجو واقف ٿيو آن. نصيرآباد ضلع ڇڏيوسين، جيڪماباد ضلع ڇڏيوسين، سکر ضلعو ڇڏيوسين، لاڙڪاڻو ضلع ڇڏيوسين، دادو ضلع ڇڏيوسين، هينئر درياهه ٽپي نوابشاه ضلعي مان هلون ٿا پيا، تو مانکان اهو پڇيو آ، ته تون ڪير آن، مانکي ڪاڏي ٿو وٺيو هلين، ڪهڙو ڪم اٿئي.“ مان هن کي جواب ڏنو ادا، ڳالهه ٻڌ، اسان خون ڪيا، اسان کان پلاند وٺڻ لاِ دشمن تيار آهن. پر انهيءَ هوندي به تو اسان جي مدد ڪئي. اسانکي آزاد ڪرائي، ڀلا جي انهن دشمنن توکي دنيا (پئسا) ڏني آ، ۽ تون مانکي مارڻ لاءِ ٿو هلين ته به واه واه. جيڪڏهن ڪاڏي گهمڻ ٿو وٺيو هلين ته به واه واه. جيڪڏهن تنهنجو ڪو ٻيو ڪم آ. انهيءَ لاءِ ٿو وٺيو هلين، ته به واه واه، توسان رلندي ٿو هلان. توکان پڇان ڇو؟“ هن منهنجي ڪلهي تي هٿ هڻي چيو: ”جوان توکي آفرين آ.. تون برابر صحيح آن. مان غلط هوس مان غلط ڳالهايو.“ پوءِ هن ماکي ٻڌايو ته ”منهنجو اصلي نالو غلام حسين آ، ۽ ذات جو واڍو آن منهنجو ڇرڪ نڪري ويو. هان هيءُ غلام حسين واڍو آ! سنڌ جو مشهور ڌاڙيل. هيءُ ڪيترن ڪيسن ۾ پوليس کي گهربل هو. سندس ڌاڙن جون ڪيتريون خبرون اخبارن ۾ ڇپيون هيون ۽ اڪثر ڪچهرين ۾ سندس قصا هلندا هئا اهو غلام حسين واڍو ڌاڙيل مان سان گڏ پيو هلي. منهنجو ڪنڌ فخر منجهان پاڻمرادو مٿي کڄي ويو ته غلام حسين مان سان گڏ پيو هلي. غلام حسين زبردست سهڻو جوان هيو. ماکان ڪجهه وڏو هيو، منهنجي عمر انهيءَ وقت پنجويهن کن سالن جي هئي ۽ هو ٽيهن پنجٽيهن سالن جو هيو. هو ڪڏهن ڏاڙهي رکائيندو هو. ڪڏهن ڪوڙائيندو هو. غلام حسين ماکي ٻڌايو ته: ”خونن جي ڪيترن ئي ڪيسن ۾ وارنٽ نڪتل آهن ۽ کوسا قوم سان جهيڙو به ٿيل آ، تنهن ڪري مان هتان ڀڳل آهيان. رجهان جي پاسي منهنجو نالو علي محمد هو. پر هتي غلام حسين واڍو آ، هتي تون علي محمد نالو ڀلجي به نه کڻجانءِ منهنجا مٽ مائٽ هتي آهن. توکان هرڪو پڇندو ته غلام حسين ڪٿي رهندو آ، پر تو اصل نه ٻڌائجان.“
انهيءَ وقت سج لهي چڪو هيو! اسين ٻئي ڄڻا آهستي آهستي هلندا پي وياسين هنجو ڳوٺ بند جي وٽِ ۾ هيو. هن وقت ڳوٺ جي نالي جو يادگيرو ڪونهي. پر دولتپور تعلقي ۾ هيو. اسين اتي پهتاسين ته سڀئي ڏاڍي قرب منجهان مليا. اسين هتي چار ڏينهن رهياسين. جڏهن اتي رهيل هئاسين ته هن همراهه موڪلي، ڪنهن ڀر واري ڳوٺ مان ٻه ماڻهو گهرايا جيڪي هن جا ساٿي هئا ۽ هڪ ماڻهوءَ کي اٺ تي ڪنهن پاسي موڪليائين ته فلاڻي هنڌ منهنجا هٿيار پيا آهن اتان کڻي آ. شام ڌاري اهو ماڻهو هٿيار کڻي آيو. هن ماکي چيو: ”توکي جيڪا رائفل وڻي سان کڻ.“ مان چونڊي هڪ رائفل کنئين. هڪ پاڻ کنيائين ۽ باقي ٻه بندوقون انهن ٻن همراهن کي ڏنائين. ماکي ٻڌايائين ته: سج لهڻ کان اڳ ڌاڙو هڻڻ هلبو. مان انهيءَ کان اڳ ڪڏهن ڌاڙو ڪونه هنيو هيو. ماکي ڌاڙا هڻڻ ڪونه وڻندو هيو. اسين هاري ماڻهو ٻنيون ڪندا هئاسين پر هن جوان ڏکئي وقت ۾ اسان جو ساٿ ڏنو هو. مان کيس چئي چڪو هوس ته سر گهربو ته اهو به ڏبو. تنهن ڪري انڪار ڪرڻ جو هاڻي سوال ئي پيدا نٿي ٿيو. مان چيو: ”ضرور هلبو“ ۽ ماکي اها به سڌ ٿي ته ڏسان ته هيءُ ڪيئن ٿو ڌاڙا هڻي. هنجو وڏو نالو هيو. هن سان گڏ جي هلڻ به فخر جي ڳالهه هئي.
ٽپهريءَ جي مهل هئي، جو اسان ڌاڙي هڻڻ خاطر غلام حسين جي ڳوٺان نڪتاسين، هو ته ٽپهريءَ جو وقت پر سيءُ هيو. جنوريءَ جو مهينو هو اهو.
اسان وٽ ٻه گهوڙا هئا، هڪ تي مان هوس، هڪ تي غلام حسين واڍو، باقي ٻه همراهه پيادل پي هليا. اسان کي جنهن ڳوٺ ۾ ڌاڙو هڻڻو هو انهيءَ جو نالو سوري هو. دولت پور کان ٽي ميل پري، اوڀر ڏي هيو اتي هڪ واڻيي کي ڌاڙو هڻڻ هو.
جنهن وقت اسين سوري پهتاسين ته سج لهڻ وارو هو اسين دڪان تي پهتاسين. انهيءَ دڪان ۾ هڪ ٻه ماڻهو ٻيا به هيا. اسان بندوقون اڀيون ڪيون سي ۽ چيوسي ته : ”ماٺ ڪري ويهي رهو. چريا پريا ته گولي هڻي ڇڏينداسين.“ واڻيئي ڏاڍو ايلاز ڪيا. پر اسان ڇڏيوسين ڪونه، دڪان ۾ جيڪا ملڪيت هئي. اها سڀئي ميڙي کنئين سين، هنجو گهر به دڪان سان گڏ هو. اسان گهوڙن سوڌو اندر ڪاهي پياسين. عورتن دانهون ڪيون ڌوڙ ڌڪا ٿي ويا. جاڏي ڪاڏي ڌاڙي جو هل پئجي ويو. ڌارو ڙي ڌاڙو، غلام حسين بندوق کڻي ٻاهر در تي ٿي بيٺو اسين ڪمرن ۾ گهڙي پياسين. ڪٻٽن مان مال ڪڍيوسين، پيتيون ٻاهر اڱڻ ۾ کڻي آياسين ۽ بندوقن جي ڪنداڪن سان انهن جا تالا ٽوڙي، سون، زيور، پئسو جيڪو ڪجهه هو اهو سڀ ميڙي ورتوسين پر عورتن کي جيڪي شيون پيل هيون اها ڪا به نه لهرائي سين.“
موٽندي وقت اسان واڻيئي جا ٻه گهوڙا به ساڻ ڪيا گهٽين ۽ رستن تي ماڻهو ڪٺا ٿي ويا هئا. اسان هوائي فائر ڪيا. هڪلون ڪندا گهوڙا ڊوڙائيندا خبردار ڪوئي به اسان جي ويجهو نه اچي نه ته اڦٽ مارينداسين. ساهه جي ڊپ کان ڪوئي به ويجهو نه آيو. سڀئي ڀڄي ويا. اسين قلندر جا نعرا هڻندا شهر کان ٻاهر نڪري آياسين. شهر کان ميل کن ٻاهر نڪري، هڪڙي هنڌ ويهي اسان مال ورهايوسين سون پئسا ڪپڙا ٻه گهوڙا مطلب ته سڀني مان ٻين همراهن کي حصو ڏنوسين ۽ پوءَ چيوسين ته واٽر ڪورس وٺي پاڻيءَ مان هلي، پري نڪرجو ته جئين پيرن جا نشان نه ملن. اڳيان نڪري جاڏي وڻي تاڏي هليا وڃجو.
هو ويا ته اسان به گهوڙن تي چڙهياسين. انهيءَ وقت رات جا ڏهه يارنهن ٿيا هئا، چانڊوڪي ڪونه هئي. باقي سيءُ زور هو، اسان به واٽر ۾ گهڙياسين. ميل کن واٽر ۾ هلي پوءِ ڪچو ورتو سين. ڪچي ۾ پير ڪونه ٿيندا آهن. پڪي زمين هوندي آ ته اها، تنهنڪري اتي پير ٿئي ڪونه. چار پنج ڪوهه ڪچي ۾ هلياسين. پوءِ گهوڙن کي ٻيلي ۾ ٻڌي سامان کڻي غلام حسين جي ڳوٺ آياسين.
اسين ٽي چار ڏينهن اتي وري به رهياسين. غلام حسين جو وڏي عرصي کانپوءِ ڳوٺ آيو هو سو سندس ڪيترن مائٽن ۽ دوستن اسان جو دعوتون جهليون.
ٽي چار ڏينهن کانپوءِ ڌاڙي لاءِ نڪتاسين جيڪي ڳوٺ ويجها ويجها هئا. انهن ۾ غلام حسين ڌاڙو هنيو ٿي. هڪ ته سورنهن کن سالن کانپوءِ غلام حسين آيو هو. انهيءَ ڪري گهڻن هن کي سڃاتو ڪونه ٿي، ٻيو غلام حسين رڳو واڻين کي ڌاڙا هڻندو هو، واڻيا ماڻهو ڊڄڻا ۽ پويان ته پوندائي ڪونه هئا.
اسين اتي ڏيڍ مهينو کن رهياسين انهيءَ عرصي ۾ مختلف هنڌن تي ڌاڙا هنياسين. هڪ ڌاڙو قاضي احمد جي پاسي احمد خان جهونجهاڻ ڳوٺ ۾ هنيوسين. اهو ڳوٺ بند جي ڀرسان آ اتي به واڻيئي جو ڌاڙو ڪيوسين. ٻه اسين هئاسين، پنج ماڻهو غلام حسين اوسي پاسي کان گهرايا. اهي چور هئا. ننڍيون ننڍيون چوريون ڪندا هئا. انهن کي گهرائڻ جو مقصد فقط اهو هو ته ڳڻتي (ڳڻپ) ۾ وڌيڪ هجون. ماڻهن تي اثر پوي ته ست ڌاڙيل آيا آهن. هٿيار اسان وٽ چار هئا. ٻه اسان وٽ هئا، ٻه انهن آندا هئا. باقين جي هٿن ۾ ڏنڊا هئا. اهو ڳوٺ گهڻو پري ڪونه هو تنهنڪري گهوڙن تي ڪونه وياسين پيادا وياسين.
اهو ڌاڙو سج بيٺي هنيوسين. سياري جا ڏينهن هئا. اهو به واڻيو هو. اسين سندس گهر ۾ گهڙي پيا هئاسين. جيڪا به مال ملڪيت هٿ چڙهي. اها کنئي سين. ڌاڙو هڻي ٻيلي ۾ موٽي آياسين واٽ تي ملڪيت ورهائيسين. گذريل دفعي هر هڪ جي حصي ۾ ڇهه ڇهه هزار رپيا آيا هئا. سون تنهن کانسواءِ، ڪپڙو جنهن کي جيترو وڻيو، اوترو هن کنيو ٿي.
هن دفعي هر ڪنهن کي پنج پنج هزار رپيا حصي ۾ آيا. سون ۽ ڪپڙا الڳ هر ڪنهن کي هڪ جيترو حصو ملندو هو. ڪنهن کي هڪ ٽيڊي پائي گهٽ نه ڏبي هئي. حالانڪه غلام حسين اڳواڻ هو. پر اهو به ايترو کڻندو هو. جيترو ٻين کي حصي ۾ ايندو هو. ڪو بيڪار ماڻهو هوندو هو جنهن کي اسان ڇڙو ٽپڙ کڻائي واسطي وٺي ويندا هئاسين انهيءَ کي به ايترو ئي حصو ملندو هو، جيترو ٻئي کي ڏبو هو.
انهيءَ کانپوءِ ڪجهه ڏيهاڙا غلام حسين جي ڳوٺ رهياسين ۽ ڪجهه ڏيهاڙا غلام حسين جي دوستن وٽ. ٻين ڳوٺن ۾ غلام حسين جا اڪثر دوست مال چاريندڙ هئا. اهي غلام حسين تي اصل عاشق هئا، ڏاڍي عزت ڪندا هئا. غلام حسين کي ڇڏيندا ئي ڪونه هئا.
اسين ڌاڙو هڻڻ کانپوءِ ڪجهه ڏيهاڙا آرام ڪندا هئاسين. ته جيئن جيڪا جانچ جونچ ٿيڻي هجي. سا ٿي وڃي. جيستائين جانچ جونچ ٿيندي هئي اسين ڪچي ۾ يا ٻيلي ۾ رهندا هئاسين. پوليس ڪچي ۾ يا ٻيلي ۾ جانچ لاءِ ايندي ڪونه هئي، ڇاڪاڻ ته کين خبر هئي ته ڪچو ۽ ٻيلو ڌاڙيلن جو علائقو هوندو آهي.
جهونجهاڻ واري ڌاڙي جي ڏهن پندرنهن ڏينهن کانپوءِ اسان کي خبر پئي ته هڪڙي واڻئي وٽ ٻه تمام سٺا گهوڙا آهن. غلام حسين ماکي چيو واڻئي جو گهوڙن سان ڪهڙو ڪم. هل ته ڪاهي اچون.
انهيءَ واڻئي جو نالو نارُو هو. سندس ڳوٺ جهونجهاڻ کان ٻه ميل پري ڏکڻ ۾ هو. اسين سندس ڳوٺ وياسين وڃي گهوڙا ڏٺاسين. گهوڙا واقعي دلبر هئا. اسان وڃي گهوڙا کوليا. واڻئي کي به گهوڙا ڏاڍا پيا هئا. هن گهڻيون ئي منٿيون ڪيون ته مونکان دولت وٺو پر گهوڙا نه ڪاهي وڃي. پر اسان مال ملڪيت کي هٿ به نه لاٿوسين ڇڙا گهوڙا کولياسين. هئاسين به اسين ٻئي. ٽيون ماڻهو اسان سان ڪونه هو. گهوڙا ساڻ ڪري اسان غلام حسين جي ڳوٺ موٽي آياسين.
اسين غلام حسين جي ڳوٺ ۾ ڏهه پندرنهن ڏينهن ٻيا ٽڪي، دوستن جون دعوتون کائي، گهمي ڦري، ٿڪ پٽي پوءِ ڳوٺ وارن کان موڪلايو.
سيارو ختم ٿي چڪو هو بهار جي موسم هئي هڪ ٻن پهرن جو اسان انهن گهوڙن تي چڙهياسين سيوهڻ کان دريا پار ڪري دادوءَ کان ٿيندا، منزلون ڪندا، ماني ٻاني کائيندا، ڇپر ۾ هلندا، اهڙيءَ ريت پي هلياسين جو ڪنهن کي شڪ نه پوي ته ڪي اهي ڏوهاري آهن. ڪڏهن ماني هوٽلن تي کائيندا هئاسين. ڪڏهن ڪنهن جي اوطاق ۾ رهي پوندا هئاسين ۽ هر هنڌ مختلف نالا ٻڌائيندا هئاسين.
اسين گهوڙن تي وڃي رهيا هئاسين. نصير آباد جو شهر اچڻ وارو هو. سج لهي چڪو هو پر اڃان اونداهه ڪونه ڦهلي هئي. سامهون ڏٺوسين ته پوليس جا چار سپاهي ۽ هڪ جمعدار آيا پي اسان کي بنا ليسڻ جي هٿيار هئا. پهرين ته پريشان ٿياسين. پر حوصلو ڪيوسين اسان هنن جي ڀرسان کان لنگهياسين ته هڪڙي سپاهي اسان کي روڪيو هن اسان کان پڇيو: ”توهان وٽ ليسڻ آهن. اسان هن کي هڪل ڏئي گار ڏني سين ۽ ٽوڪ طور چيوسين: ”تنهنجي پگهار آ ڇهه آنا ۽ تون اسان کان ليسڻ ٿو پڇين؟ اسين توکي چور ٿا لڳون.“ اسان کي فس ڪلاس پٽڪا هجن ۽ ڪپڙا به ٺاهوڪا. گهوڙا به عاليشان اسان جي ڌمڪي ڪارگر وئي. جمعدار دانهن ڪندي چيو: ”ادا وڏيرا خانصاحب، مهرباني ڪري معاف ڪريو. هن کي غلطي ٿي. سائين اوهين وڃو“. اسين اڳتي وڌياسين ۽ وڃي نصير آباد ۾ هوٽل تي ماني کاڌيسين. پوءِ قنبر علي کان ٿيندا شهداد ڪوٽ مٽي وڃي ڳوٺ پهتاسين. گهر وارن مانکان پڇيو ته ”ايترا ڏينهن ڪاٿي هئين؟“ مان ٻڌايو ته ”دوستن وٽ ويو هوس. اهي ڇڏين نه پيا تنهن ڪري ايترا ڏيهاڙا لڳي ويا.“