پوليس جي ڀاڄ
واڻين جا اتي گهر هئا، مڙهيو هئيون. مڙهين ۾ بت هئا. ات واڻين جو وڏو بندوبست هو. اسان اوچتو نعرا هڻي حملو ڪيوسين ۽ هڪل ڪري چيوسين، ”جيڪي مسلمان هتي آهن اهي پٺتي وڃن. اسين هنن کي ڪجهه نه چونداسين. اسان کي واڻين کي لٽڻو آ، واڻين جو هاڻ هتي ڇا آهي. جو هتي اڃان ويٺا آهن“. مسلمان سڀئي هٽي پري ٿيا. اسين مڙهين ۾ گهڙي پياسين. اهي هندو ڀئيا هئا، جلدي اسان هنن تي مڪمل ڪنٽرول ڪري ورتو.
مڙهين ۾ ڪيتريون تصويرون ۽ بت هئا. اسان جي نظر هڪ عورت تي پئي، جيڪا بلڪل اگهاڙي هئي. اسان هڪ ڀئيي کان پڇيو ته : ”هيءَ ڪنهن جي تصوير آ“، هن هٿ ٻڌي چيو ته: ”هيءَ تصوير ڏاڏي حوا جي آ“. اسان جي هڪ همراهه وٽ لٺ هئي. هن اها لٺ انهيءَ ڀئي جي مٿي ۾ زور سان هڻي ڪڍي ۽ ڪاوڙ ۾ چيائين بي غيرتو اوهان ڏاڏي حوال کي ننگو ڪري ويهاريو آ. اسان هنن واڻين کي خوب مار ڏني ۽ ڏاڏي حوا جي اها تصوير ڀڃي ڇڏي سي. هنن جون عورتون ڊوڙي آيون، اسان عورتن تي هٿ نه کنيو. کين چيو: ”مايون ڳالهه ٻڌو، ،هاڻ اوهان جو ڪو حق ڪونهي هتي رهڻ جو هاڻ هيءُ پاڪستان آ. توهان وڃو پنهنجي هندستان. جيڪڏهن اوهين نه ويا ته اسين اوهان کي مارينداسين“. انهيءَ وقت اسان کي مسلماني جو جوش کنيو بيٺو هجي. اسين چاهيون پيا ته واڻيا وڃن ۽ اسان جا مسلمان ڀائر هتي اچي رهن پر هاڻ هندوئن کي پيا ياد ڪريون.
هتي مڙهين ۾ جيڪي بت هئا اسان ڀئين کي چيو ته اهي پنهنجي هٿن سان ڀڃو. هو نه پيا ڀڃن. اسان بندوقون اڀيون ڪيون ۽ هڪلون ڏنيونسين ته: ”ڀڃو سڀئي بت.“ نيٺ هنن پنهنجي هٿن سان سڀئي بت ڀڳا. اسان کين چيو: ”اهي اوهان خدا بڻائي رکيا هئا. هنن کي اوهان پوڄيندا هئا. هنن کان دعائون گهرندا هئا. پر هنن ۾ ايتري طاقت ڪانهي جو پاڻ کي اوهان کان بچائي سگهن. اهي ڪوڙا خدا آهن خدا اهو آ جنهن سڄي دنيا خلقي آ. جنهن اسان کي ۽ اوهان کي خلقيو آ“.
بت ڀڃرائڻ کانپوءِ اسان هنن جي ٽپڙن تي قبضو ڪيو ۽ هنن کي حڪم ڏنوسين ته: ”جيڪڏهن توهان سڀاڻ هتي رهيا ته سڀاڻي اسين اچي سڀني کي مارينداسين. هڪڙو به زنده نه ڇڏينداسين. هاڻي جو هاڻي اوهين جاڏي جو تاڏي هليا وڃو.“ اسان هتي پورا ٻه ڪلاڪ تقرير ڪئي ۽ هنن جي هر شيءَ اتان کڻي نڪتاسين. اسان کي اتي چار ڪلاڪ لڳا.
هڪڙو ڀئيو اتان لڪي جبلن تي هليو ويو هو ۽ لڪندو ڇپندو وڃي لڪي پوليس اسٽيشن تي پهتو. هن پوليس ۾ رپورٽ ڪئي ته ڌاڙيل ڌاڙو پيا هڻن. توهان ڪا همت ڪريو. هنن هر شيءَ لٽي ورتي آ، ٿي سگهي ٿو ته ماڻهو به ماري ڇڏيا هجن. هنجي رپورٽ تي پوليس سنبري هلي.
اسين اتان موٽياسون پي ته سامهون کان ايندڙ ماڻهن اسان کي ٻڌايو ته: ”سامهون کان پوليس پئي اچي.“ پوليس جو ٻڌي اسان ڀڳاسين ڪونه مقابلو ڪرڻ لاءِ تيار ٿي بيٺاسين. پوليس سامهون کان آئي ته اسان دوبدو مقابلو ڪيوسين. اسين ست ماڻهو هئاسين. سخت مقابلو ٿيو. پوليس اسان تي فائر ڪيا. اسان آڏو وٺي بيٺا هئاسين. پوءِ اسان به پوليس تي فائر ڪيا.
پوليس اسان سان مقابلو ڪري نه سگهي. يڪدم سامهون کان هٽي وئي. اسان ڪنارو ڏئي جبل ڏي اتر طرف کان ڀڄي ٺوڙي آياسين. لڪيءَ وٽ جنهن پوليس اسان سان مقابلو ڪيوهو، هن دادو ۽ سيوهڻ جي پوليس کي اسان جو اطلاع ڏئي ڇڏيو هو. دادو ۽ سيوهڻ جي پوليس ڀڳي ٺوڙي جي اسٽيشن وٽ اسان جو اڳ وٺي بيهي رهي. اسان کي اها خبر ئي نه هجي. اسين انهيءَ پاسي وڃي رهيا هئاسين. هڪڙو ماڻهو اوڏانهن کئون پي آيو. اتي سج اچي لٿو. اسان وٽ گهوڙا ڪونه هئا. پيادا پي وياسين. هن اسان کي ٻڌايو ته پوليس ات بيٺي اٿؤ، جنهن جو اٿو مٿو ڪونهي. اسان کانئس پڇيو ته: ”ڪاٿي ويٺي آ؟ هن ٻڌايو ته ٽيشن جي پاسي ۾ ويٺي آ“.
اسان اهو طرف ورتو جنهن پاسي پوليس اڳ وٺيو بيٺي هئي. اسان پوليس جي ڀرسان پهچي نعرا هنيا ۽ هڪلون ڏنيون. ”هٽي وڃو اسان جي گس مان. خبردار جو ڪو سامهون آيو آ. اسين ميدان ڪيو پيا اچون. اسان جي سامهون جيڪو ايندو اسان ان کي ڀڳڙن وانگر ڀڃي ڇڏينداسين“. ۽ پوءَ اسان زبردست فائرنگ ڪئي. پوليس به اسان تي فائر ڪيا، پر پوليس اسان سان مقابلو نه ڪري سگهي. هنن کي جان جو ڊپ هو. اسين ته سر جو سانگو لاهي ويندا هئاسين. پر هو فقط پگهار جي ڪري پنهنجو سر ڏين، سو اهي پنهنجي سر جو بچاءُ ڪري پوئتي ڀڄي ويا.
اسان جو رستو صاف ٿي ويو. اسان اڳتي وڃي درياهه جي پاسي لڙي پياسين. پوءِ درياهه پار ڪري ٻيلي ۾ ڪنداهه ۾ گهڙي پياسن. اهو ٻيلو اٽڪل ٻه ٽي هزار ايڪٽر ۾ آ. اتي تمام وڏا ۽ گهاٽا وڻ آهن. ڪٿي ڪٿي ته ڏينهن جو به سج جي روشني پٽ تي نه پوندي آ. اتي ڀاڻ به آهن. اسين اتي وڃي رهندا هئاسين. ڀاڻ چوندا آهن ڀاڳين کي، جن وٽ پنهنجون مينهون ڍڳيون هونديون آهن. مانيءَ ٽڪيءَ جي جنهن وقت اسان کي ضرور هئي. اهي تيار ڪري ڏيندا هئا. ڪيترن ڀاڳين سان منهنجي دوست هئي. اسين ڪنداهه ۾ ٽي ڏينهن رهياسين. پوءِ دولت پور کان روڊ ٽپيوسين ته هڪ ماڻهوءَ اسان کي ٻڌايو ته هتي پوليس جو ڏس پيو آ. پوليس جي ٽرڪ قاضي احمد ڏانهن وئي آ، پوءِ اتان موٽندي. اسان روڊن جي پاسي ۾ ويهي رهياسين ته ڀلي پوليس اچي ته هن سان مقابلو ڪيون.
اسانکي ويٺي ڪجهه وقت ٿيو ته: اسان ڏٺوسي ته سامهون کان هڪ لاري اچي پئي. اسان اوچتو فيصلو ڪيوسين ته لاري کي ڦريون ٿا. ڀلي ته پوليس کي پتو پوي ۽ مقابلي لاءِ اچي. نه ته ٿي سگهي ٿو ته نه به اچي. اسان جو هڪڙو همراهه ڪجهه اڳ ڀرو وڃي بيٺو ۽ لاريءَ کي هٿ ڏنائين. لاري جڏهن بيٺي ته اسين به ڊوڙ پائي لاريءَ ۾ چڙهڻ لڳاسين. ڊرائيور اسان کي ڏسي ورتو ۽ هن لاري تيزيءَ سان هلائي ڇڏي. اسين لاريءَ ۾ چڙهي نه سگهياسين. پر اسان وارو همراهه لاري ۾ چڙهي ويو ۽ هن رائفل اڀي ڪري ڊرائيور کي چيو ته : ”لاري روڪ.“ پر ڊرائيور لاري نه روڪي. هن ڊرائيور کي ٻانهن ۾ گولي هڻي ڪڍي. لاري ڊرائيور جي قابو کان ٻاهر نڪري وئي ۽ کامي ۾ وڃي گهڙات ڪري بيهي رهي. اسان ڊوڙي وڃي اتي پهتاسين ۽ سڀني مسافرن جي تلاشي ورتي. جنهن وٽ جيڪو ڪجهه هو اهو سڀڪجهه ڪڍرائي ورتوسين. البت عورتن کي هٿ ڪونه لاتوسين. ڦر کانپوءِ ماڻهو ٽڙي پکڙي ويا ۽ ڪلاڪ کانپوءِ ڪي ماڻهو پوليس وٽ پهچي ويا ۽ اطلاع ڪيائون ته لاري کي ڌاڙو لڳو آ.
ڪلاڪ کن کانپوءِ پوليس پهچي وئي. اسان پوليس سان ڀرپور مقابلو ڪيوسين. نيٺ پوليس ٽرڪ سوڌي قاضي احمد ڏانهن موٽي وئي.
اسين ٻيلي ۾ موٽي آياسين اسين هڪ ٻه ڏينهن ٻيلي ۾ رهيل هئاسين. اسان کي خبر پئي ته پوليس اسانجا پير کڻي پئي. پر پوليس رڳو بند تي هيڏي هوڏي ڦيرا اپائيندي رهي. هيٺ ٻيلي ۾ نه لٿي. پوءِ اسين اتي ٽي ڏينهن رهي، چوٿين ڏينهن موٽي آياسين.