گيتا
آءٌ بيزار آهيان، تمام گهڻو بيزار، انسان کان، ديوي کان، ديوتا کان، خدا کان ۽ اُن اڻ ڄاڻائي کان، جنهن کي انسانيت جو هڪ وڏو حصو خدا جي نالي سان ياد ڪري ٿو.
پر بيزار ٿيڻ سان ڪهڙو ٿو فرق پوي؟....توهان هڪ مورتي جي پوڄا ڪريو ٿا، ان کي پاڻ کان، انسان کان وڏو درجو ڏيو ٿا، ۽ مقامي طورتي انکي پنهنجي لاءِ آخري حقيقت سمجهو ٿا ۽ هڪ ڏينهن اها پنهنجي جڳهه تان ڪري ٽٽي پوي ٿي. اهڙي حالت ۾ توهان ڪنهن سان شڪايت ڪندئو؟ ڪنهن کي ڏوهه ڏيندئو؟ ڇا توهان ساڪن شين ۾ حرڪت جي منجهيل حسابي مساواتن ۽ انهن جي قديمي شڪلين ۾ ڦاسڻ پسند ڪندئو يا ان سائنسي حقيقت تي پنهنجو منهن مٿو پٽيندئو ته پٿر نه صرف زندگي رکي ٿو پر هڪ پري جو، نه محسوس ٿيندڙ ۽ مستقل ارادو پڻ!؟ ڇا اهو ممڪن ڪونهي ته پٿر ڪنهن اندرين قوت سان پاڻ کي ڪيرائي ٽڪرا ٽڪرا ڪري ڇڏيو هجي؟
هڪ اڪابر ان ڳالهه جو ڀلا ڪهڙو جواب ڏيئي سگهي ٿو، سواءِ ان جي ته هو چپ رهي ۽ دنيا جي سڀني بي وقتائتن ۽ تڪليفده موتن جي ڪرب کي بنهه ڏور دل جي اندر پنهنجي آفاقي غم جو حصو بنائي ڇڏي، ۽ پوءِ هڪسلي جي مسخري پائلٽ وانگيان اُنجي اڳيان لنگهي وڃي ۽ اُن منزل تي پهچي انتظار ڪري، جتي وقت جون حدون بيوس ٿي وڃن ٿيون ۽ انساني بيزاري عقل کان سوال ڪري ٿي ۽ انجو جواب ماڻي ٿي.
گيتا کي اُنوقت موت وٺي ويو جڏهن هوءَ زندگي جي بلندين تي هئي. ماتا کان بچڻ لاءِ هن کي ڪيترا ڀيرا ٽڪا لڳائڻ جو چيو ويو، پر هن سدائين انڪار ڪري ٿي ڇڏيو، ڇو جو سندس پيءَ کي انسان جي انهن ڪوششن جي باوجود به ماتا ٿي پيئي هئي، جنهن ۾ هنجون اکيون هميشه جي لاءِ هليون ويون هيون. گيتا جيڪا هڪ سٺي ڌيءَ ۽ ڀيڻ، زال، ماءُ ۽ دوست هئي ۽ سڀني جو چيو مڃندي هئي آخر ڇو ضد ٻڌي ويهي رهي؟ هي ڪهڙو انڪار هو جيڪو هنجي زبان مان نڪتو هو؟ ڪهڙو هٿ هو جيڪو هنکي موت جي طرف ڇڪي رهيو هو؟ ٿي سگهي ٿو ته جيڪڏهن گيتا کان اها غلطي نه ٿئي ها ته اڄ هوءَ پنهنجن ٻارن مڪي ۽ ڪاجل، پنهنجي مڙس شمي، پنهنجن ڀاءُ ڀيڻن ۽ لاتعداد عزيزن ۽ دوستن جي وچ ۾ هجي ها. پر جي هن جو چهرو خراب ٿي وڃي ها يا اکيون هليون وڃن ها ته ڇا ٿئي ها؟ گيتا جيڪا زندگي ۾ صرف پنهنجن ئي شرطن تي جيئڻ جي عادي هئي، سا ڪيئن مشروط زندگي سان مصالحت ڪري ها؟ اُنکي ان حال ۾ ڏسي سندس لکين چاهيندڙن جو ڪهڙو حال ٿئي ها؟ پنهنجن چاهيندڙن جي حالت کي ڏسي سندس ڪهڙو حال ٿئي ها؟ ان قسم جا سوال اڻ ڄاڻائي جي حدن کي ڇهڻ لڳن ٿا، ۽ نيٺ عقل جو ماريل ماڻهو اُن حقيقت جي سامهون ڪنڌ جهڪائي ڇڏي ٿو جيڪا هڪ ئي ڇلانگ لڳائي زندگي جي سڀني سچاين جي اڳيان اچي بيهي رهي ٿي، ۽ اها آهي موت. اهو سچ آهي ته گيتا اڄ موجود ڪونهي. هن پار هنجي وڏي پن تي ٽپڪندڙ ماڪ جي ڦڙي کي چتا جي باهه، دونهين ۾ تبديل ڪري ڇڏيو آهي. هوءَ بمبئي جي بان گنگا مساڻ ۾ جلائجي چڪي آهي ۽ هن جو روح هڪ اهڙو سڪون ماڻي چڪو آهي، جنهنجي خواهش گيتا ڪڏهن به قطعي نه ڪئي هئي، ڇو جو هن بي چيني جو راز پائي ورتو هو.
بان گنگا جي مساڻ سان لڳ اُهو مندر هو جتي ڏهه سال اڳي گيتا پنهنجو هٿ شمي جي هٿ ۾ ڏنو هو ۽ پيار نباهڻ جو قسم کنيو هو. هن ته پنهنجو قسم پاڙيو پر شمي جي قسم جو ڇا ٿيو؟ هوءَ شمي سان محبت ڪندي هئي. اهڙي محبت جنهنجو اختيار اسانجي شاسترن ۽ اسانجي مريادا هڪ زال کي ڏنو آهي. هوءَ هڪ ئي وقت زال، دوست ۽ ماءُ هئي ۽ هڪ فاصلي کان پنهنجي مڙس جي ٻاراڻي حرڪتن کي جانچيندي رهندي هئي. شمي جي پيار ۾ به اها ئي؟....هئي. جنهنکي مون گيتا جي ڳالهين مان ڄاتو آهي. اهو ئي سبب هو جو گيتا جيترا دفعا بيمار رهي شمي پنهنجا سڀ ڪم ڇڏي گيتا جي نگهداشت ڪندو رهيو. بستري تي موت جو انتظار ڪندڙ گيتا سان هن محبت جا ننڍا وڏا واعدا ڪيا ۽ محبت ڀريا پل گذاريا، جيڪي هڪ طرح جا واسطا هئا پر اُهي قسمت کي منظور نه هئا. جڏهن اُنهن جي شادي ٿي هئي ته مندر جا بت، ساحل جا پٿر، سمنڊ جون لهرون ۽ اُن وقت جو آسمان سڀ ڪجهه ڄاڻندا هئا. پر پوءِ به اُنهن سڀني گڏجي اُن حسين جوڙي کي ڪجهه سالن جي لاءِ عيش عشرت جي ڇوٽ ڏيئي ڇڏي هئي.
اک فرصت گناہ ملی، وہ بھی چاردن
دیکھی ہے ہم نے، حوصلے پروردگار کے
مون سندس بي چين روح کي انجي ننڍپڻ کان ئي ڏٺو آهي. گيتا لاهور ۾ اسانجي پاڙي ۾ رهندي هئي. اُن وقت به هوءَ ڳجهارت جيان لڳندي هئي. هاڻي آئي ناهي ۽ هاڻي وئي ناهي. هنجي سنهڙي بدن ۽ ڳوري چهري ۾ هڪ ئي شئي سندس جسم جي باقي بيهڪ کان الڳ هئي، اُهي هيون هنجون اکيون جن ۾ حيرت هئي تمنا هئي، خوب کان خوب تر ٿيڻ جي تمنا. هن هر ڳالهه جي انت تائين ڄاڻڻ چاهيو ٿي ۽ اُنجي لاءِ هوءَ ڪيتري به قيمت ادا ڪرڻ لاءِ تيار هئي. هنجي اکين ۾ تارا تيز چرخي جيان هليا ٿي ۽ ائين هو به سهي، ڇاڪاڻ جو اُنهن کي سئو سالن جو سفر چوٽيهه سالن ۾ طئه ڪرڻو هو. گيتا جون اکيون درسي ڪتاب تي ايترو نه ترسيون جيترو زندگي جي ڪتاب تي. ۽ اهو ئي سبب هو جو هوءَ مضمون جي آرپار وڃي سگهي ٿي. نه ته عام ڪتاب ۾ لفظ ۽ وري ڪاغذ، نظر جي اُڏام کي قيد ڪري وٺندا آهن. هن جي حيرت انگيز سُڌ ٻُڌ هڪ عام تعليم يافته ماڻهو کان تمام گهڻو مٿي هئي، ڇو جو هنجي علم جو دارومدار وجدان تي هو. ليڪن هنجي نگاهن ۾ ڪنهن جاءِ هڪ پل ساڪن هو، جنهن کي تمام گهٽ ماڻهن ڏٺو هو. نظرن جي انڊلٺ ۾ هڪ جڳهه خالي هئي جتي ڪوئي به نه پهچي سگهيو هو.
ڪجهه ماڻهن پيداواري لحاظ کان انهن اکين جي سحر کي ڄاتو، ۽ شايد اهوئي سبب هو، جو هو انهن کي صرف شوخي، چلولائي ۽ ڪٿي هڪ اڌ جذباتي سين ۾ فلمائي سگهيا. پهرين فلم جنهن ۾ گيتا منفرد اداڪاري ڪئي اُها سهاڳ رات هئي، جنهن ۾ شوٽنگ دوران ئي هدايتڪار انهن نظرن جي کڄڻ ۽ جهڪڻ جي وچ ۾ گيت ۽ جادو به ڏسي ورتو ۽ پنهنجي ٻي تصوير جو نالو ”بانورا نيڻ“ رکي ورتو. ليڪن گيتا جي نالي وٺـڻ جي باوجود به، هو اُن عقاب ٻارن جي قوت ۽ اُن جي اُڏام جو اندازو لڳائي نه سگهيا. اُن جو اندازو گيتا کي به هو پر غير شعوري طور تي. آخر ڪو ته سبب هو جو جڏهن گيتا پنهنجي تصوير ”رانو“ ٺاهڻ جو فيصلو ڪري ورتو، ته هن پنهنجي اداري جو علامتي نشان ٻه اکيون تجويز ڪيون. وڏيون وڏيون اکيون جيڪي هڪ طرف ته بدري ناٿ جي مندر تي بيٺل ڀڳوان وشوناٿ جون اکيون هيون، جيڪي پري کان اچڻ وارن ياترين کي ڏسنديون هيون ۽ انهن جي حفاظت ڪنديون هيون. ۽ ٻئي طرف ديوي جون اکيون هيون، جيڪي انساني زندگي کي اُنجي گناهه ۽ ثواب ۾ ڏسن ٿيون. ۽ اُنجي سوچن جي آرپار هليون وڃن ٿيون ۽ هر جذبي سان گڏ رنگ بدلائينديون رهن ٿيون. هاڻي اُنهن ۾ ديا آهي، هاڻ اُنهن ۾ ڪروڌ ۽ هاڻ اُنهن ۾ ڪمال جو غصو، هاڻ جزا آهي، هاڻ سزا آهي ۽ پوءِ ٺهراءُ ۽ سانت. اکيون نه فقط دل جو آئينو آهن، بلڪه ٻاهر جي دنيا کي به ڏسن ٿيون ۽ اُن جو عڪس دل ۾ اُتاري ڇڏين ٿيون. اُنهن جو پهريون ۽ آخري مقصد آهي ڏسڻ ۽ پنهنجو پاڻ ڏيکارڻ. ليڪن هر جڳهه خاموش رهڻ. اهڙي خاموشي، جو شاهه شهنشاهه به اُنجي اڳيان پاڻي ڀري ۽ اها گيتا جي خاص ڳالهه هئي. هوءَ ڳالهه ڪرڻ واري جي طرف ٽڪ ٻڌي ائين ڏسندي هئي جو بعض اوقات اُهو پريشان ٿي ويندو هو. ليڪن اُنکي جلد ئي گيتا ۽ پنهنجي رشتي جي باري ۾ اندازو ٿي ويندو هو. هينئر هوءَ اوهانجي دوست آهي، هينئر دشمن، وري دوست نه دشمن. هستي سان اڳيئي ٽمٽار اکيون، هڪ ئي پل ۾ کلي اڻڄاڻ منزلن ۾ گم ٿي ويون آهن.
مونکي ان سان دلچسپي ناهي ته گيتا فلمي دنيا ۾ ڪاميابي جو پهاڙي رستو ڪيئن طئه ڪيو. يا هوءَ ڪهڙين ڪهڙين تصويرن (روپن) ۾ آئي. مونکي ڪتاب سان دلچسپي آهي ان جي بابن سان نه. جيڪڏهن فلم ۾ اُنکي ڪاميابي جو منهن ڏسڻو پيو ته اُن لاءِ ڪهاڻي يا منظر اُنجي وجداني سمجهه ۾ اچي ويو، يا ڪوئي ذهين هدايتڪار وري جزوي طريقي سان اُنکي گيتا جي ذهن ۾ منتقل ڪرڻ ۾ ڪامياب ٿي ويو. ليڪن اسانجا اڪثر هدايتڪار مجبوري جي ڪري گيتا کان اُهو ڪم نه وٺي سگهيا جنهن جي صلاحيت گيتا ۾ هئي. اهوئي سبب هو جو هوءَ ڪنهن سٺي ڪهاڻي، ڪنهن سٺي خيال ۽ سٺي جذبي جي تلاش ۾ سرگردان رهندي هئي. ڪنهن ماحول جي مناسبت ۽ ڪردار جي سٺي هئڻ سان هن کي ڪم ڪرڻ ۾ مزو ايندو هو، ۽ ڪڏهن صرف آگ ٽاري وٺندي ۽ پنهنجن تنهائي جي پلن ۾ روئي ڏيندي هئي.
مونکي اندازو به نه هو ته ڪو فلم ۽ اداڪاري جي باري ۾ گيتا جي نظر جي پرواز ايتري بلند هئي. چوندا آهن ته عنقا جو آکيرو بلندين تي هوندو آهي، پر گيتا جو ٺڪاڻو اُن اکيري کان به مٿي هو. يعني اُتي جتي ڀڳت ڪبير جي ڀڄن جي مطابق بغير بادلن جي بجلي چمڪي ٿي ۽ بنا سورج جي روشني ٿئي ٿي. جتي اکين کان بغير موتي پرکيا ويندا آهن ۽ بنا لفظن جي گيت جهونگاريا ويندا آهن. مونکي ياد آهي ته هڪ ڀيرو ڳالهين ڳالهين ۾، مون اهڙين فلمن ٺاهڻ وارن جو نالو کڻي ورتو، جن کي نه صرف اسانجي ملڪ بلڪه ٻاهرين ملڪن ۾ به ماڻهو مڃين ٿا. ڪنڌ ورائي ڏٺم هنجي اکين مان لڙڪ وهي هليا هئا. اُن کان پهرين جو آءٌ اُنجو سبب پڇان، گيتا منهنجي سامهون هٿ ٻڌي ٿڙڪندڙ چپن سان التجا ڪري رهي هئي ته آءٌ آئينده سندس سامهون وري ڪڏهن اُنهن ماڻهن جو نالو نه کڻان. جذبات جي وهڪري ۾ هوءَ چند اهڙا نالا به وٺي وئي هئي جيڪي هنجا ويجها هئا. هن فلم “رانو” کي ڪنهن اهڙي ئي انوکي انداز ۾ ٺاهڻ چاهيو ٿي. هن پنهنجي لاءِ اُهو مقام ٺاهي رکيو هو، جنهن تي اڄ تائين ڪو به نه پهتو هو. شايد مرڻ کان سواءِ هوءَ خود به پهچي نٿي سگهي. مونکي به تڏهن پتو پيو ته گيتا ڪهڙي ديس جي واسي هئي.
آءٌ نٿو ڄاڻان. اُن کي آءٌ ان وقت جي خوشقسمتي چوان يا اُن وقت جي بدقسمتي، جو پڻ منهنجن ۽ سندس عزيزن ۽ دوستن جي منع ڪرڻ جي باوجود گيتا منهنجي ناول ”ايڪ چادر ميلي سي“ کي فلمائڻ جو فيصلو ڪري ورتو، گيتا وٽ هي ناول منهنجو دوست ديد صاحب کڻي ويو هو. جنهن کي نيٺ هن فلم جو هدايتڪار ٿيڻو هو. اسانجو گيتا کي منع ڪرڻ جو سبب اهو هو ته، ”ايڪ چادر ميلي سي“ جي ڪهاڻي اسانجي مروجه ڪهاڻين کان بنهه مختلف هئي. ڪهاڻي شروع ٿيڻ سان ئي هنجي هيروئن رانو چئن ٻارن جي ماءُ ڏيکائي ڏي ٿي. اڳيان هلي هنجي بدڪاري جي ڪارڻ، هنجو مڙس قتل ٿيو وڃي ۽ رانو کي پنهنجي ڏير تي چادر پائي هن سان شادي ڪرڻي پوي ٿي. جيڪو عمر ۾ هن کان يارهن سال ننڍو ۽ جنهن کي هن هڪ ٻار جي حيثيت ۾ پاليو هو. گيتا کي رانو جي ڪردار ۾ هڪ وڏي گهرائي نظر آئي ۽ هن اُنتي جان ڏيئي ڇڏي. رانو ۽ گيتا ۾ ڪهڙي هڪجهڙائي هئي؟ غالبن اها ته ٻنهي ڏک ڏٺا هئا. پنهنجي فلسفيانه تخليل ۾ رانو ديوي هئي، ڇو ته هن زندگي کي ڀرپور طريقي سان ماڻيو. هن مار کاڌي، مار پنهنجي پيٽ، پنهنجي ڌيءَ، پنهنجي محبت جي لاءِ ،هن شراب جي بوتل کولي ۽ پوءِ پنهنجي ڏير کي خوش ڪرڻ لاءِ هن کي پياري به، ليڪن انهن سڀني ڳالهين جي باوجود به ڏير هنجا سڀ پاپ عيان ڪيا. فقط اهو ئي نه، هو خود ديوي ٿي ويئي. هوءَ رحم ۽ ٻاجهه جي پرساد ورهائڻ لڳي.....رانو جي ڪردار گيتا جي دل ۾ هڪ عجيب قسم جي بي چيني پيدا ڪري ڇڏي هئي ۽ هوءَ ڄاڻي ويئي هئي ته زندگي جي برائي ۽ ڀلائي جي پڇاڙي نجات ۾ ئي آهي. تڏهن ته منهنجي ناول جي هيروئن ۽ هيءَ هيروئن ٻنهي نيٺ ڇوٽڪارو ماڻي ورتو ۽ آءٌ وچ ۾ ئي رهجي ويس.
ان ڳالهه کان گيتا جا تمام ويجها مائٽ به واقف نه هئا، ته گيتا کي پيءُ نه هئڻ جو احساس کائيندو رهندو هو. هن جون سڀ حرڪتون هڪ يتيم ڇوڪريءَ جيان هيون. هوءَ کلندي هئي ته بي تحاشا کلندي هئي ۽ سميٽبي هئي ته هڪ گل جي طرح پنهنجون پنکڙيون ڪجهه اهڙي انداز سان بند ڪندي هئي، جو سڀ ڪيڙا ماڪوڙا اُن ۾ گهٽجي مري وڃن. اُن جو اندازو مونکي انوقت ٿيو جڏهن درسوا ۾ هنجي پيءُ جو موت ٿيو. آءٌ مردي کان تمام گهڻو ڊڄندو آهيان. پر نه ڄاڻ اهو ڪهڙو رشتو هو جو مون پنهنجن هٿن سان گيتا جي پيءُ کي وهنجاريو. تڏهن کان گيتا منهنجي طرف ان انداز سان ڏسڻ شروع ڪري ڏنو، جيئن ڪائي ڌيءَ پنهنجي پيءُ جي طرف ڏسندي آهي. اهوئي سبب هو جو هوءَ مونکي پنهنجي تصوير ”رانو“ جو پيءُ ڪري سڏيندي هئي.
گيتا جي دل ۾ تخليق ۽ اُنجي خالق جي لاءِ بي پناهه محبت ۽ عقيدت هئي، چاهي اهو زندگي ۽ فن جو ڪهڙو به شعبو هجي. هوءَ چوٽي جي مصورن، موسيقارن، شاعرن ۽ مصنفن جي آڏو ائين هٿيار ڦٽا ڪري ڇڏيندي هئي، ڄڻ هنجي پنهنجي ڪا شرط لڳل هجي. هوءَ اُنهن کي دل ئي دل ۾ عزت ڏيڻ لڳندي هئي، جيڪا هڪ عام ماڻهو ڪنهن اوتار يا وليءَ کي ڏيندو آهي. اها الڳ ڳالهه آهي ته جڏهن ڪوئي هنجي ايثار يا بلند معيار تي پورو نه لهندو هو، ته هو مايوس ٿي ويندي هئي ۽ هن کي ڇڙٻون به ڏيئي ڪڍندي هئي. هوءَ مثالي هئڻ جي قائل هئي ۽ ان سلسلي ۾ هنکي ڪيترا ڀيرا پنهنجي آسپاس جي ماحول سان ٽڪر به کائڻو پوندو هو. ليڪن جيئن ته گيتا جو هر پل جستجو سان ڀريل هو، ان لاءِ هوءَ مڇي وانگيان هميشه وهڪري جي خلاف، زندگي جي آبشار جي مٿان پهچڻ جي ڪوشش ڪندي رهندي هئي. ان دوران اهڙا پل به ايندا هئا جو هوءَ عملي زندگي سان مصالحت جي معاملي ۾ هارائي به ويهندي هئي. تڏهن هوءَ بلڪل خاموش ٿي ويندي هئي ۽ صرف ڪنهن ڊگهي نظر رکندڙ کي ئي اُنجي اندروني ڪيفيت جو پتو پئجي سگهندو هو. هن جو روپ سمنڊ جيان هو، جيڪو مٿين سطح تي شانت نظر اچي ٿو، ليڪن اندر پنهنجي سيني ۾ طوفان سانڍي هلي ٿو. تڏهن ته اُنجو راز اوڳاڇڻ مشڪل ئي نه پر نا ممڪن هو..... البته خبر تڏهن پوي ٿي جڏهن ڪجهه ٻڏل ٻيڙيون ۽ سڙهه ٽٽل حالت ۾ ڪناري تي پهچن ٿا.
انکان پهرين مونکي هڪ فلمي رسالي ۾ گيتا جي باري ۾ لکڻ جو اتفاق ٿيو. گيتا مونکي چيو، ”توهان ليکڪ آهيو، جيڪو جي چاهي منهنجي باري ۾ لکو ۽ ان سلسلي ۾ ڪنهن جي پرواهه نه ڪيو.“
مون چيو،”ائين ٿي نٿو سگهي گيتا!“ ۽ پوءِ پنهنجي مبهم انداز سان هن کان پڇيو، ”ڇا آءٌ اُن پاتال ۾ سرجندڙ طوفان جي باري ۾ لکي سگهانٿو؟ جنهن جو ڀيد تو مونتي ظاهر ناهي ڪيو. پر تنهنجو چهرو تنهنجون اکيون اُن جي نشاندهي ڪن ٿيون؟......ڇا اهو سڀ ڪجهه لکي ڇڏيان؟“
گيتا سان گڏ ديد به ويٺو هو. گيتا هڪدم مڙي منهنجي اکين ۾ ڏٺو ۽ چئي ڏنائين ”نه“.
ان کانپوءِ گيتا رانو جي شوٽنگ لاءِ پنهنجو يونٽ وٺي بنگال ۽ پوءِ پنجاب هلي ويئي. جتي هن عام ڳوٺاڻين سان ماني کاڌي، اُنهن جهڙا ڪپڙا پاتا، اُنهن جيان جاڳي، اُنهن جيان ستي ۽ انهن کان زندهه رهڻ جو سبق سکيو. جنهن کانپوءِ زنده رهڻ جي حسرت نٿي رهي. هڪ تلاءُ جي ڪناري رانو جو گهر هو، جنهن ۾ گيتا رهندي هئي. اُن گهر جا دروازا اڄ به ائين ئي کليل آهن، جيئن ڇرڪ ڀرڻ کانپوءِ ڪنهنجو منهن کلندو آهي.
گيتا ٻه سال رانو سان ستي ۽ ان سان گڏ جاڳي. هو اُن کي مصنف کان گهڻو ڄاڻڻ لڳي هئي. هوءِ خود رانو بنجي چڪي هئي. هوءِ مونکي خط به لکندي هئي ته اُنتي رانو جي ئي صحيح هوندي هئي. پوءِ هوءِ واپس بمبئي هلي آئي ۽ 21 جنوري تي صبح جو 11 وڳي ڏهن منٽن تي رواني ٿي ويئي. اهو سڀ ڪجهه ڪيترو جلدي ٿيو…… پوڻي يارهين بجي ته آئون هن سان عيادت لاءِ سندس ويجهو هوس. گيتا جو سهرو پرٿويراج، راجڪپور، هن جو مڙس شمي، ڊاڪٽر سڀني يقين ڏياريو ته هاڻ هو خطري کان ٻاهر آهي اُنهن جي چهري تي رونقون موٽي آيون هيون ۽ مايوسين جا نشان مٽجڻ لڳا هئا. ٻاهر اچي مون پنهنجي زال جي تسلي لاءِ اُن کي فون ڪيم.
گهر پهتس ته منهنجي زال روئي رهي هئي. هڪڙو ٻيو فون اچي ويو هو.
آءٌ گهر مان پنهنجو اُهو ڪتاب جيڪو پنجابي ۾ ڇپيل هو ۽ جنهن تي گيتا جي تصوير هئي، اُنکي پاڻ سان گڏ کڻندو ويس. مون چاهيو ٿي ته اُنکي به گيتا سان گڏ شعلن جي نظر ڪري ڇڏيان، ڇو ته گيتا اُنکي مونکان زياده سمجهي سگهي هئي. پوءِ مون سوچيو شايد اها جذباتيت ٿيندي ۽ فلمي دنيا جا ماڻهو اُنکي اجايو ڏيکاءُ ڪوٺيندا.
چتا جا شعلا بلند ٿيا. منهنجي همٿ جواب ڏيئي ڇڏيو. آءٌ اُتان پاڻ لڪائي سمنڊ جي طرف هلڻ لڳس ۽ ڪتاب سمنڊ ۾ اُڇلائي ڇڏيم. ٿوري ئي دير ۾ اُهو لهرن سان گڏ واپس اچڻ لڳو. گيتا مونکي منهنجو ڪتاب واپس ڪرڻ لڳي. مون چيو ، ”نه گيتا هي تنهنجو آهي اُن کي تون ئي فلمائينديئين، ٻيو ڪير به نه.“
ٿي سگهي ٿو اڄ کان پنجٽيهه چاليهه سال پوءِ ڪنهن وڏين وڏين اکين واري اداڪارا جي نظر هن ڪتاب تي پوي ۽ هوءَ پنهنجو پاڻ کي اُن ۾ ڏسي وٺي ۽ اُنکي فلمائڻ جو فيصلو ڪري وٺي، پر هن کي اها خبر نه هوندي ته پوئين جنم ۾ هوءَ ئي گيتا هئي.
***