حضرت سچل سرمست فارقي رحه

عبدالوهاب عرف سچل سرمست ولد ميان صلاح الدين ولد خواجه محمد حافط عرف ميان صاحبڏنو درازا خيرپور ۾ 1170هه مطابق 1757 ۾ پيدا ٿيو جڏهن ته 1152هه مطابق 1739ع وارو ٻڌايل سندس ولادت جو سنه صحيح نه آهي اهو فقط 1165ه ۾ وفات ڪندڙ شاه عبداللطيف ڀٽائيءَ سان ملاقات لاءِ ڪيو ويو آهي جڏهن ته فاروقين جي شجري جيڪو سچل چيئر شاه عبداللطيف يونيورسٽي خيرپور ۾ محفوظ آهي ان ۾ سچل سرمست جي ولادت 1170ع لکيل آهي سندن والد ميان صلاح الدين جي وفات 1158ع ۾ ٻڌائي ويندي آهي جڏهن ته اهو سنه 1200هه آهي ڇو ته ڪجهه سال اڳ تائين سندن قبر تي اهڙو ڪتو لڳل هو پر هن وقت ٽٽي چڪو آهي . حضرت عمر فاروق رضه جي اولاد جي اولاد مان هئو جنهن تي فخر سان چيائون ته ”شڪر اولاد عمردي ها“ ميان عبدالوهاب جا استاد حافظ عبدالله قريشي ۽ ميان عبدالحق فاروقي هئا. ميان عبدالحق فاروقي سندن استاد، چاچو، مرشد ۽ سهرو هو. ميان عبدالوهاب شاعريءَ ۾ سچل، سچو، سچي ڏنو، آشڪار ۽ خدائي تخلص ڪم آندا آهن ۽ سچل سرمست جي نالي سان مشهور ٿيو. کين ستن زبانن سنڌي، سرائيڪي، پنجابي، اردو ۽ هندي، عربي ۽ فارسيءَ ۾ مهارت رکڻ سبب ”شاعر هفت زبان“ چيو ويندو آهي. سندن فارسي نظم جي ڪتابن ۾ ديوان آشڪار، ديوان خدائي، ساقي نامه، مثنوي رهبر نامه، مثنوي وصلت نامه، مسدس وحدت نامه ۽ غزل بحر طويل آهن. سندن سنڌي ڪلام جو رسالو ۽ سرائيڪي ڪلام جو رسالو پڻ آهن جن ۾ آعا صوفي، عثمان علي انصاري، نماڻو فقير ۽ مولوي محمد صادق راڻيپريءَ جا رسالا مشهور آهن. سچل سرمست بيت، ڪبت، وائي، ڪافي سه حرفي، غزل، مستزاد فرد، قطعه مثنوي، مرثيو، گهڙولي ۽ جهولڻو جي صنفن ۾ شاعري ڪئي آهي. سندن دور ۾ مير سهراب خان ٽالپر ۽ مير رستم خان ٽالپر حاڪم هئا. پاڻ مريد نه ڪندا هئا پر جن مانهن بابت ٻڌايو وڃي ٿو ته کائن فيض ورتائون تن ۾ فقير نانڪ يوسف، فقير محمد صالح قادري، فقير محمد صلاح ڀيو، فقير گحرام جتوئي، فقير شير خان ڀنڀرو، جانو فقير شڪارپوري سيد خير شاهه، سيد پيرل شاه، سيد حسن ساه، سيد حيدر شاه، فقير محمد صديق، فقير عثمان چاڪي، فقير شير علي ۽ فقير محمد يعقوب سامل آهن.
سچل سرمست جي نالي سان سچل اڪيڊمي، سچل سرمست لائبريري، سچل چيئر ۽ سچل سرمست يادگار ڪميٽي خيرپور جا ادارا ۽ تنظيمون سندن فڪر ڦهلائڻ ۾ مصروف آهن سچل يادگار ڪميٽيءَ طرفان هر سال ميلو، ادبي ڪانفرنس، مشاعرو، محفل موسيقي ۽ سگهڙ ڪانفرنس اهم تقريبون آهن جڏهن ته ”سرمست“ ۽ سوونيئر ”سچل“ به شايع ڪيا وڃن ٿا خيرپور ضلع ۾ هر سال 14 رمضان تي موڪل ٿيندي آهي جيڪا سندن ياد ۾ هوندي آهي. سندن خليو ۽ لباس هن طرح هو جو قدوچولو، رنگ صاف، کليل پيشاني وار ڊگها، مٿي تي سائي رنگ جو تاج ۽ سفيد قميض پائيندا هئا. حضرت سچل سرمست قرآن پاڪ جا حافظ هئا ۽ چوندا هئا ته ”حڪم شريعت برسر ڪرڻا، ٻاهر قدم نه هڪو ڌرڻا، تابع تنهين امردي ها.“ ڌرتيءَ تي هيٺ سمهندا هئا، سادو کائيندا هئا ۽ سادو پائيندا هئا. ۽ نشي کان پري هئا. سندن شاعريءَ ۾ جوش ۽ ولولو آهي ڇو ته انگريز سامراج خلاف عوام کي اٿارڻو هو جن سندن وفات کان سورهن سال پوءِ سنڌ تي قبضو ڪيو. علماءِ ڪرام ۽ صحيح مرشدن جو وٽن احترام هو پر وجهي ملن ۽ پيرن خلاف تعليم ڏنائون. هندو مسلم جي سياسي اتحاد ڪانگريس جي پليٽ فارم تي ٿيو. سچل گدائي ۽ غلاميءَ خلاف هو، پاڻ، ”پاڻ سڃاڻڻ“ ذريعي انسانن کي شاه، بادشاه ۽ مالڪ ڏسڻ پئي چاهيائون پاڻ اناالحق ۽ رب جبار چوڻ ذريعي ماڻهن ۾ خدائي صفعتون پيدا ڪرڻ چاهيائون. سندن شاعريءَ ۾ الله، رسول، چئن يارن سڳورن، پنجتن ۽ پيران پير جي مدح ٿيل آهي. قادري طريقي جا صوفي يا صفا هئا. فرقي بازيءَ جي بلڪل خلاف هئا. سندن وفات 14 رمضان 1242هه ٿي آهي عيسوي سنه جي حساب سان 11 اپريل1827ع هو . ان طرح سندن عمر 1170هه کان 1242هه تائين 72 سال هئي جنهن ڪري نوي سالن جي عمر واري روايت صحيح نه آهي. پاڻ فرمايو اٿن.

اول عشق الله نون هويا، جنهن رسول اپايا
ڏوجها عشق محمد نون، جنهن ڪلمه پاڪ پڙهايا
ٽيجها عشق چئون ياران نون، جنهان صدق خوب کمايا.

تصوف

سچل جو فڪر