ڪھاڻيون

بلو دادا

ڪتاب ”بلو دادا“ اوهان اڳيان پيش ڪري رهيا آهيون. ھي ڪتاب ڊاڪٽر اياز قادري جي ڪھاڻين جو مجموعو آھي. شيخ عبدالحليم جوش لکي ٿو:

”اياز جي افسانن جي زبان ادبي ھئڻ سان گڏ نھايت سليس مگر سوادي آھي جنھن ڪري سندس افسانن جي افاديت فقط عالمن تائين محدود ڪانه ٿي رھي پر عوام جي ھر طبقي تائين پھچي سگھي ٿي. سندس انداز بيان ايڏو ته دلڪش آھي جو معمولي واقعي يا تجربي کي نھايت موثر انداز ۾ پيش ڪري ويو آھي. فني خوبين افسانن جو معيار ايڏو ته بلند ڪيو آھي جو بجا طور چئي سگھجي ٿو ته اياز جو افسانو ٽيڪنڪ خواھ پلاٽ جي لحاظ کان اردو جي منتخب افسانن جي مقابلي ۾ پيش ڪري سگھجي ٿو.“
Title Cover of book بلو دادا

  ڀوڪ

اڄ جنھن نظرن سان نھاريائين، تن ته مونکي بلڪل يقين ڏياريو ته ھن جي دل ۾ به منھنجي لاءِ ڪجھه نه ڪجھه قرب آھي. سمھڻ وقت پڪو ارادو ڪيم ته سڀاڻي ھن کي پنھنجي دل جي ڳالھه صاف صاف چئي ڏيندس. سڄي رات پاسا ورائيندي لڇندي ۽ ڦٿڪندي گذري. صبح جو دستور کان ٻه ڪلاڪ اڳ يعني ستين بجي بجاءِ پنجين بجي اٿيس. ڀلا ڪيان ته ڪيئن ڪيان؟ اندر ۾ آنڌ مانڌ سمھڻ جو نه ڏي. اڄ ھن کي پنھنجي دل جي ڳالھه جنھن تي منھنجي اميدن جو مدار ھو ٻڌائڻي ھئي، مگر ڪاليج ۾ ته چار ڪلاڪ ھيا، يعني ٻه سو چاليھه منٽ ھت ته ھڪ ھڪ سيڪنڊ ۾ ساھ ٿي نڪتو. سوچيم اھو وقت آخر گذرندو به ڪيئن. برش ڪڍيم، ٻه ڀيرا ڪاليناس ٽوٽ پيسٽ لڳائي ڏند صاف ڪيم. ان بعد شيونگ جو سامان ڪڍيم، پھريائين ته نچڪڻي سان ٻاھر نڪتل ڏاڙھيءَ جا وار صاف ڪيم، ان بعد ڏاڙھي کي برش لڳائڻ شروع ڪيم، ڏھ منٽ کن برش انھيءَ خيال کان ھنيم ته ڀل وار نرم ٿين ۽ شيو بلڪل صاف ٿي وڃي. نئون سيون او ڪلاڪ جو بليڊ ڪڍيم، آھستي آھستي ھڪ ڀيرو ڏاڙھي ڪوڙيم ٻيو پٽو ڏنم، ھٿ گھمائي ڏٺم ته اڃان ڪجھه کھراڻ ھئي ان ڪري ٽيون ڀيرو ابتو پٽو ڏنم ھٿ گھمائڻ کان پوءِ محسوس ڪيم ته ڳل ھينئر گل ٿي چڪا ھيا. ان بعد مڇن جو وارو آيو، وڏي تڪليف ۽ گھڻي محنت کان پوءِ مڇون تلوار ڪٽ بيٺيون. ڪپڙن جو ڪٻٽ کوليم، مگر مون کي ڪو به ڪپڙو پسند نه ٿي آيو، آخر ڪپڙن جي گھڻي اٿل پٿل کان پوءِ ھلڪو بلو سوٽ منتخب ڪيم اگرچ پينٽ جي استري ٺيڪ ھئي مگر ڪوٽ جي ٻانھن ۽ ڪالرن ۾ گھنج ھيا. نوڪر کي رڙ ڪري چيم، “منھنجي ڪوٽ جي ڪالر ۽ ٻانھن کي يڪدم استري ڪري وٺ.” آءُ غسلخاني ۾ ويس، وارن کي شمپو ڪيم، بت تي ذري گھٽ سڄي چڪي “پيئرس سوپ” جي کپايم، گھڻي مھٽ سھٽ کان پوءِ ٻاھر نڪتس، چھري تي ٿوري “پانڊس ڪريم” لڳائي خوب مالش ڪيم ان مٿان ھڪ ٻه ھلڪا تھه ڪٽي “ڪيورا پائونڊر” جا چاڙھي، انھن کي ٽوال سان اھڙي ريت اگھي ڇڏيم جيئن پائوڊر ۽ چمڙيءَ ۾ ڪو به فرق نظر نه اچي. وارن کي “جئسمن ڪوڪونٽ ھيئر آئل” لڳائي خوب مالش ڪيم مگر جنھن مشڪل مسئلي منجھائي وڌو، اھو ھو وارن جي بيھڪ. ڪھڙي ريت وارن کي بيھارجي، آيا سينڌ پاسي تي ڪڍجي يا وچ تي يا وارن کي بلڪل پٺتي ورائي ڇڏجي. آخر گھڻي ڪشمڪش کان پوءِ فيصلو ڪيم ته وار “دليپ اسٽائيل” وڌيڪ دلڪش ٿيندا. ان ڪري ٻين وارن کي پٺي ھٽائي باقي اڳين وارن کي ٿورو وٽ ڏئي اھڙي طرح پيشانيءَ تي ڪيرائي ڇڏيم ڄڻ ته ازخود ڪري پيا آھن. ھلڪي بلو سوٽ سان گڏ مئچ ڪلر قميص، ٽاءِ ۽ جوراب ڪڍيم. پيرن ۾ ڪروڪوڊائيل اسڪن جو انگلينڊ ميڊ شو وڌم، ٽاءِ کي آمريڪن اسٽائيل ڊبل ناٽ ڏئي ڇڏيم. جڏھن اطمينان ٿيم ته ھينئر سڀ ڪم ٺيڪ آھي تڏھن پاڻ کي پيرن کان وٺي سر تائين آئيني ۾ ڏٺم. ڪڏھن ڪوٽ جي بٽڻن بند ڪري ٿي ڏٺم ڪڏھن کولي، ڪڏھن پينٽ جي کيسن ۾ ھٿ وجھي ڪڏھن ٻاھر ڪڍي، گھڻي سوچ بعد ان ڳالھه تي پھتس ته ڪوٽ جا بٽڻ کليل ۽ ھٿ پينٽ کان ٻاھر رکڻ بھتر ٿيندو. “ايونگ ان پئرس سينٽ” جي سڄي شيشي پنھنجي ڪپڙن تي لڳايم، ڏٺم ته ڪوٺي ۾ ھٻڪار ٿي ويو. واچ ۾ ڏٺم ته اٺ لڳي چڪا ھيا. ڊرائيور کي موٽر ٻاھر ڪڍڻ لاءِ چيم، بيٺي بيٺي چانھه جو ڪوپ پي ڇڏيم، ڊرائيور ھارن وڄايو. وري ھڪ دفعو پاڻ کي آئيني ۾ ڏٺم، رومال ۽ ڪتاب کڻي ٽپ ٽپ ڪندو ھيٺ لٿس، ٻاري مان گلاب جو تازو ٽڙيل گل پٽي ڪوٽ جي ڪالر ۾ لڳايم. جنھن وقت موٽر وٽ پھتس تڏھن محسوس ڪيم ته ڪا اھڙي شيءِ وسري وئي اٿم جا مون کي ھڻڻ کپندي ھئي. حافظي تي گھڻي زور ڏيڻ کان پوءِ ياد آيو ته چشمو وساري آيو آھيان. يڪدم اندر وڃي کڻي آيس، جڏھن اکين تي چاڙھيم تڏھن محسوس ڪيم جيڪڏھن چشمو نه ھجي ھا ته ڪيڏو نه خال رھجي وڃي ھا. جڏھن ڪاليج پھتس تڏھن ڏٺم ته واچ ۾ ساڍا نو لڳا آھن ورانڊي ۾ ھيڏانھن ھوڏانھن ڦرڻ لڳس. دوستن ڇيڙڻ جي ڪوشش ڪئي مگر کين اھڙيون کتيون ٻڌايم جو ڪن ٻوساٽيون ھليا ويا. پوري ڏھين بجي پيرڊ ختم ٿيو. ڇوڪرن ۽ ڇوڪرين جا ولر ڪلاس کان ٻاھر نڪتا. ھوءَ به آھستي آھستي ٻاھر آئي، شڪر ڪيم جو ھوءَ اڪيلي ھئي. جيڪڏھن ڪا سھيلي ساڻ ھجيس ھا ته پورھيو ئي اجايو وڃي ھا. دل کي ھمت ڏياريم – سڀني پيرن فقيرن کان مدد طلبيم. ڌڻيءَ کي سنڀالي اڳتي وڌيس. ھن جون جادون ڀريون اکيون مون تي پيون ته منھنجون سموريون قوتون مات ٿيڻ لڳيون. دم خشڪ ٿيڻ لڳو، ساھ تيز تيز کڄڻ لڳو، دل دڪ دڪ ڪرڻ لڳي ۽ نبض بيھڻ لڳي. آخر، جڏھن ھوءَ منھنجي قريب آئي تڏھن گھڻي مشڪل کان پوءِ منھنجي واتان نڪتو، “مس جميله” ھن مون ڏانھن نھاريو مون ھڪ ئي ساھي سان تڪڙو تڪڙو چيو، “ڪجھه اوھان سان ڳالھائڻو اٿم.” کلندي چيائين، “وڏي خوشي سان.” مون سندس چھري ڏي نھاريو. منھنجيون رھيون کھيون متيون منجھي ويون. سوچڻ لڳس ته ڇا چوان؟ آخر چيم، “اوھين منھنجي ڳالھه ٻڌندا؟” “ضرور” ھن وراڻيو.
“آءُ چوڻ ٿو گھران . . . . آءُ . . . . ”
“جي”
“معاف ڪندا، مون کي پتو نه ٿو پوي ، ڇا چوان، ڪيئن چوان؟”
“تڪليف جو ضرور ناھي، جيڪي ڪجھه اوھان کي چوڻو آھي اھو سڌن لفظن ۾ چئي ڏيو.”
“سڌن لفظن ۾، ائين ڪيئن ٿيندو. اوھان ناراض ته نه ٿيندا؟”
منھنجي نرڙ تي آھستي آھستي پگھر جون بوندون جمع ٿيڻ لڳيون ۽ ڄنگھون ٿڙڪڻ لڳيون.
“نه، نه ناراضگي جو ته سوال ئي نه ٿو ٿئي.”
“جميله ، ھا سچ پچ آءُ چئي ڏيان جيڪي ڪجھه چوڻ گھران ٿو؟”
“ضرور” سندس اکين ۾ شرم جي سرخي ڇانئجي وئي ۽ سندس ڳل حيا کان ڳاڙھا ٿي ويا.
مون ڳيتون کائيندي ۽ پنھنجي خشڪ لبن تي زبان ڦيريندي چيو، “مگر . . . . جيڪڏھن توھان انڪار ڪيو ته منھنجون سڀ اميدون، منھنجا خواب سڀ خاڪ ۾ ملي ويندا.” مون رومال ڪڍي چھري تان پگھر جون بوندو اگهيون.
ھن شرم کان اکيون ھيٺ جھڪائيندي چيو، “ڪجھه ته چئو.” مون ڏٺو ته منھنجون ٽنگون ھينئر منھنجي بار جھلڻ کان عاري آھن. پاڻ کي ٿنڀي جو، سھارو ڏيندي چيم، “آءُ اھڙي مسئلي ۾ منجھي پيو آھيان جنھن جو حل صرف اوھان ئي ڪري سگھو ٿا.”
“مگر اھا ڪھڙي ڳالھه آھي؟” سندس آواز پھريان کان بلڪل آھستي نڪتو جنھن مان سندس دل جي دڪ دڪ محسوس ٿي رھي ھئي.
“جيڪڏھن اوھان ھائو ڪئي ته منھنجي لاءِ باعث مسرت ٿيندو ورنه . . . .” وڌيڪ آءُ جذبات جي جوش کان ڪجھه چئي نه سگھيس ھن قدم اڳتي وڌائيندي چيو، “آخر ڪجھه چوندا به .”
“خدا جي واسطي ٿورو ترسو. منھنجي گذارش به پوري ٿيڻ ڏيو.” ٿوري وقت لاءِ سانت ٿي وئي ۽ منھنجي اکين جي اڳيان ترورا ڦرڻ لڳا. “آءُ چوڻ ٿو گھران.” ٻن چئن ڳيتن کائڻ کان پوءِ ھڪ ئي ساھيءَ ۾ چيم، “امتحان لاءِ اوھان جا لکيل نوٽس.”
مون اڃان ايترو مس چيو ته سندس چھرو ڪاوڙ ۾ ڪاراٽجي ويو. غصي ۾ چيائين، “ڀوڪ”. مون کي پتو نه پيو ڦھڪو اچي ھيٺ ڪيم. جڏھن اک کوليم ته ڏٺم آءُ ڪار ۾ ستو پيو آھيان ۽ ٻه چار دوست ارد گرد ويٺا آھن. مون دل ۾ سوچيو واقعي آءُ ڀوڪ آھيان.