روايتي ڇوڪري
ماڻس سان ڪم ڪار ۾ ۾ هٿ ونڊرائڻ، جمال جو خيال رکڻ هن جو کائڻ، پهرڻ ۽ پڙهڻ پڻ شامل هيو. وڌيڪ ضرورت وقت هيڏانهن، هوڏانهن جون خبرون چارون لاهي چاڙهي بيان ڪرڻ، ڪجهه حال، احوال ڪرڻ، ڪي کليل ٽهڪ ڏيڻ ۽ بعد ۾ اصلي ڪم جمال کي گهرين ۽ چور نيڻن سان گهورڻ هو، جنهن گهور ۾ پيار هو، پيار جنهن ۾ وري بک، ۽ حاصلات هئي.
گريجوئيٽ پاس ڳوٺائيءَ نوجوان جمال هن کي بس هڪ ٻار يا وري ڪا سادي سودي، چنچل دادلي ڇوڪري ڀائيندي، هن جي حرڪتن ۽ شرارتن کي ٻاراڻي عادت سمجهندو هو. هن ته ڪڏهن به هن ڇوڪريءَ جي چور نظرن ۽ لالچي نهار کي نه پرکيو ۽ نه پروڙيو هو. گهران ماءُ سان ننڍي وڏي، بي جا ڪم يا ڪچهريءَ جو بهانو بڻائي جمال وٽ اچي رسندي هئي. جمال کي ڏسڻ، ان کي چيڙائڻ ۽ هن سان ڳالهائڻ کي عبادت سمجهندي هئي. هوءَ راتين جو اڪثر اڪيلي ۽ خاموش لمحن ۾ ذهني اسڪرين تي خيالي عڪس آڻي بيهاريندي هئي. هوءَ جمال جي ڏينهن تتي ۾ شهر کا واپسي وقت بوٽ جا ڪها لاهي جوراب سنگهندي هئي. هن جي بوءِ هاڻن پيرن کي ٿالهه پاڻي ۾ ڌوئي اهو پاڻي پي وٺڻ جا تصور ڏسندي هئي، جيڪو کيس شربت جو ذائقو ڏيندو هو. هوءَ بعد ۾ ٿڪل ٽٽل جمال کي پيرن کان وٺي مٿي تائين عقيدت مان چمندي به نه ٿڪجندي هئي وغيره وغيره، مطلب ته هن جي هر سوچ ۾ جمال... هر ساهه سان جمال... ساهه جي ڌڙڪن ۾ جمال... جمال ۽ بس جمال...!!! ڪم ڪار لاءِ ته زباني طور پنهنجو فرض ڪوٺائيندي هئي، پر اصل انهيءَ فرض پويان سندس لالچ لڪل هوندي هئي. پاڻ وڻائڻ ۽ هر هر اچڻ واري مقصد ۾ ڪامياب هُئي. جمال جي ماءُ منهن مان پنهنجي لاءِ تعريف ۽ دعائون ٻڌي خوش ٿي ويندي هئي. جمال هن کي بس هڪ سادي سودي روايتي ڇوڪري ۽ عام ڀائيندو هو. پنهنجي مفاد لاءِ ڪپڙن ڌوئڻ... ماني آڻڻ، ٿانو ڌوئڻ، ماءُ جي ڪم وڌي وڃڻ وقت هن کي سارڻ نه وساريندو هو. ڪجهه ڏينهن کان اهو سارڻ هن لاءِ مصيبت ۽ تڪليف دهه بڻيل هو، جنهنکي ڀيڻ سمجهندو هو، تنهن جي عملن، قدمن، اشارن ۾ ڪائي لالچ ضرور هئي. ڪڏهن وري ان سوچ کي وري به غلط سمجهي پاڻ کي ملامت ڪندو هو. ڇوڪريءَ جي حجتن ٽهڪڙن گهوريندڙ نظرن کي بي مقصدو ۽ بيجا سمجهي ٽاري ڇڏيندو هو. اڳين ڏينهن ۾ هن سادي سودي ڇوڪري جي لڇڻن، عملن، حرڪتن ۾ اضافو اچي ويو، ڪپڙا ڪيرائڻ، لويڙڻ، ماني ڪچي پچائڻ، ڪتاب وکيرڻ ۽ ڦٿوڙڻ روز جو معمول بڻجي ويس. ماءُ کي کوڙ دفعا چيائين پر، ماڻهنس هر ڀيري اهو چئي ڇوڪريءَ تان عذاب ۽ مصيبت ٽاري ڇڏيندي هئي ته ”اڙي ابا! مڙئي، نڌڻڪي ۽ ڇوري ڇني آهي... پيءُ ننڍي هوندي کان موڪلائي ويس. ماءُ ۽ مامي پاليو اٿس، تنهنڪري دادلي آهي، سمجهه خوش طبعي آهي. تنهنڪارڻ سڀ سان کلي، ملي پنهنجائپ واري انداز سان، مذاق سان پيش اچڻ جي وٽس عادت آهي... اصل ۾ هُوءَ ويڳاڻي من کي بهلائيندي جيءَ خوش ڪندي آهي...“ ماءُ کان چڙ وٺي ويس، ڪيئن نه صفائيءَ سان بي ڏوهي ڪري ويس ”امان! اهو سڀ ڪجهه ڪرڻ لاءِ هن کي اسان جو ئي گهر مليو آهي. منهنجو سامان ۽ مان ئي بس...!“
سوال کي سوال ئي رهڻ ڏنائين. ”هن جي اندر ۾ ڪا ڳالهه ڪو بار ڪو ٻوجهه آهي، جنهن کي بهلائڻ لاءِ، هيڏي هوڏي، حيران ۽ پريشان ڦري ٿي...“
اڳين شام هوءَ آئي هئي. جمال سڏ ڪيس ۽ سوال پڇي ورتائينس. هوءَ پريشان ٿي وئي. رنگ لهندا چڙهندا ويس. جمال گهورڻ لڳس، اکيون ڦيرائي ڇڏيائين، ڦڪي، پِيلي، ڳاڙهي، ڪاري ٿيندي رهي. جمال کي ڪاوڙ لڳي، بڇان اچي ويس. ”توکي هن سڄي ڳوٺ ۾ منهنجو گهر ۽ منهنجو سامان ٽوڙڻ لاءِ مليو آهي...“. هوءَ خاموش رهي، ڪجهه نه ڪُڇي. جمال کي ڏسندي وري گهٻراهٽ مان منهن ڦيريندي رهي.
”ٻڌاءِ... آخر مونکي ئي ڇو گهڻو تنگ ڪندي آهين...؟ ٻڌاءِ آخر تنهنجو مقصد ڇاهي...؟؟“. هن ڀيري، حيران ۽ پريشان ٿيڻ بجاءِ هن کلي ڏنو ۽ کلندي ئي رهي. چپ ڪري، پاڳلن جيان، يڪ ٽڪ تڪيندي رهي، لالچ ۽ لوڀ ۾ ساڳي مستي، ساڳيو خمار موجود هوس. هن جي کلڻ کان جمال گهٻرائجي پريشان ٿي ويو. ماءُ جو اونو لڳس، ٻاهر ڀڳو، ماڻس جو نالو نشان ئي ڪونه هيو. اطمينان جو ساهه کنيائين، واپس آيو. هوءَ آهستي کلندي، مسڪرائيندي رهي. جان ڇڏائڻ لاءِ چيائين. ”ڇوري ايترو نه کل... اهي تو واريون واڇون ٿيون روئن...“. کلڻ کان بند ٿي وئي. ڳاڙهي ڳٽول ٿي وئي. ٽوڪڻ، تير جيئن هن کي گهاءَ ڪري ويو. تيز نظرن سان جمال کي گهوري، رئي جي پلاند سان واڇون اگهي، هلي وئي، ۽ پويان جمال هن کي گهوريندو رهجي ويو.
چري ڇوڪري پنهنجي ماروٽ جي نانءِ ٿيل هئي. مڱڻي ۽ شادي جون هُليل ڳالهيون ٻڌندي جمال سک جو ساهه کنيو، ”جلد هن جَزا مان جند آجي ٿيندي“. گذريل واقعي بابت پڪ هئس ته بي عزتي کانپوءِ ته ڪجهه ڏينهن ته گهر ايندي ئي ڪونه- پر جمال ڀليل هيو. هوءَ اڳين ڏينهن صبوح جو وري آئي هئي. ڏاڍو ٺهي، ٺڪي، سيبتي بڻجي جمال کي اڄ نوڪري لاءِ شهر ڪنهن بيورو ڪريٽ وٽ وڃي ايلاز منٿ ڪرڻي هئي ۽ ماڻہنس اڌارن پئسن لاءِ پاڙي ۾ ويل هئي. هُوءَ وڏي همٿ، عزم ۽ پوري حوصلي سان اندر آئي. بنا دير ۽ بنا ججهڪ جي در بند ڪري ڇڏيائين. جمال جون اکيون ۽ وات کليا رهجي ويا. ڇوڪريءَ جي بي ڌڙڪ جرئت، ۽ بهادريءَ تي حيران هو. انهيءَ سماج ۽ معاشري ۾ جنهن ۾ ڪنهن مٽ، مائٽ، عزيز رشتيدار سان آهستي ۽ ويجهو ڳالهائڻ ٻولهائڻ شڪ ۾ مبتلا ڪري ڇڏي. شڪ وري قيامت بڻجي پئي. هيءَ ته ڏينهن ڏٺي جو اڪيلي گهر ۾ سوبه در بند ڪرڻ!... هن حد اورانگهي ڇڏي هئي. شرميلي، لڄاڙو ڇوڪري، هن سان نظرون، نظرن سان ملائي، هن کي گهائي رهي هئي. ڇوڪريءَ جي ان قدم تي سوچيائين پئي ته ڇوڪريءَ وڏي بهادريءَ ۽ بي ڊپائيءَ مان ڌڪو ڏئي کٽ تي اڇلي پهريون قدم کنيو – پوءِ ٻيو وڏو قدم... ٽيون انتهائي ڪريل قدم... هوءَ ان ئي ويرم جمال مٿان ڇائنجي وئي. وچولي وجود واري جمال کي پاڻ ۾ سميٽي ڇڏيائين- خواهش جو غلبو طاري هئس. چمين جي ڀرمار لائي ڏنائين. جمال جا سڀ وهم وسوسا، حقيقت جو روپ ڌاري چڪا هئا، منجهيل سوال جو جواب سلجهي ويو هو. شيطان ڇوڪريءَ جي حرڪتن... لالچي نظرن... ۽ هن جو ڪم ڪار ڪرڻ پويان اصلي مقصد ڇا هيو؟؟؟ جلدي مان، بنان دير هن کي پٽي ڌار ڪيائين. نفرت ۽ ڪرڀ جي تيز گهور سان گهورڻ لڳس. بنان ڪڇڻ يا دير ڪرڻ جي در کولڻ لاءِ ڪنڍيءَ ۾ هٿ وڌائين ته، پويان بکايل شينهڻ ڀاڪر وڌس، ٻنهي ٻانهن جي زور سان جمال قابو ٿي ويو. ڪافي زور ۽ لامارا سامارا ڏيڻ بعد هن جند آجي ڪرائي. لالچي ۽ لوڀي ڇوڪريءَ کي ٿڦ وهائي ڪڍي ”بي حياء ڇوري! توکي شرم ڪونه ٿو اچي... هن اٻهري قدم جي سزا جي خبر اٿئي...؟“
”مان بي حياءَ ناهيان... منهنجي ته توسان محبت آهي... رهي سزا! تنهن لاءِ ٻي کي وڃي ڊيڄار... منهنجي لاءِ ته تون آهين - سڀ ڪجهه تون!!!“
ڏاڍي مضبوط لڳي رهي هئي ۽ سندس ارادا رُڪ کان پڪا ڀاسجي رهيا هيا. ”ڏس. ڇوڪري! مان ڪنهن ٻي جي چاهت آهيان... تون ته صفا بي حياءَ ۽ بي شرم به آهين... اُگهاڙي آهين آخ ٿو....“ وڏو زهر زبان تي ڀرجي آيو هوس. ”جنهن کي ڀيڻ سمجهندو هوس تنهن... توبهه... توبهه...“. ”تون نڪري وڃ... جلدي، مان تنهنجي شڪل به ڏسڻ نه ٿو چاهيان...“. واقعي جمال ٽٽي پيو هو. خيالي رشتو مفادي حاصلاتي نڪتو.
”ڪافي عرصي کان تنهنجي الفت ۾ ڳري رهي آهيان... سڙي رهي آهيان... تڙپي ۽ لُڇي رهي آهيان... منهنجي من جا راڻا اچ ۽ اڄ منهنجي اندر جي اڃ ۽ تڙپ واري باهه کي وساءِ... مونکي بچاءِ... مونکي بچاءِ...“
”آخر تون چاهين ڇا ٿي...؟“ جمال هيٺائين ورتي.
”بس راڻل! توکي ۽ تنهنجي محبت کي چاهيان ٿي... تنهنجي قربت گهرجي!“ سٽ ڏئي پنهنجو چولو لاهي وڌائين ۽ تيزي سان جمال طرف وڌي.
”خبردار! اڳتي نه وڌجانءِ... تون ڪنهن جي امانت آهين ۽ مان به ڪنهنجو ٿي چڪو آهيان“ جمال هڪل ڪندي چيس.
”جمال! اهي هدايتون ڪرڻ ڇڏي ڏي ۽ اچ... جي نه ٿو اچين ته پوءِ مان ٿي اچانءِ...“
”مڙي وڃ ڇوري! خدارا مڙي وڃ“.
”تنهنجي ڪابه هدايت ۽ نه وري ڪائي سمجهاڻي اڄ مونتي اثر نه ڪندي“
”پوءِ...؟“
”مونکي قرب ڏي... توکي ڏيڻو ئي پوندو...“.
”نڀاڳي! تون ته ڪنهنجي امانت آهين“.
”ڪوبه فرق نه پوندو... ان جو بندوبست هڪ ايلفي ۽ بس“.
”تون وڏي ڪميڻي آهين...“.
”ٻيو ڪجهه؟“
”تون ته وئشيا کان به ڪِريل آهين“.
”ڇا به سمجهين...!!“
”تون ته ڪنهنجي امانت آهين...“
”اونهه... وري ساڳي ڳالهه...“ جمال کي پڪڙڻ جي ڪيائين. جمال نڪري ويس
”وڏو گناهه آهي...“
”ڪنهن کان ڪونه ٿي ڊڄان“.
”مونکي ته ڊڄ ٿئي ٿو الله کان ۽ هن بڇڙي سماج کان...!!“
”بس!... وڌيڪ سمجهائڻ جي ضرورت ناهي...“
”پليز... مونکي معاف ڪر...“. جمال ليلائڻ شروع ڪيو.
”ڪجهه ناهي ٻڌڻو... بس تنهنجي ضرورت آهي...!!“ جمال تيش ۾ اچي ويو.
”تنهنجي ضرورت جو پورائو ٻي هنڌان ٿي ويندو...!“
”چوان ٿي ته بس مونکي تون ٿو گهرجين...“ هن ڀيري ڪاوڙ مان جلدي جمال جي چولي کي سٽ ڏنائين. جمال ڳاڙهو ٿي ويو. اکين ۾ شعلا ٿي نڪتس.
”تو جهڙيون واحيات، ڇڙواڳ ڇوريون ائين نه ڪنديون ته ٻيو ڇا ڪنديون. خاندان ۽ والدين جي ننگ ۽ ناموس تي ڪارو ٽِڪو لائي ڇڏين. تون ته بڇڙي آهين، بي غيرت ۽ بد نسلي آهين. وڌيڪ ڪري به ڇا پئي سگهين. آئينءَ نه بڻ بڻياد تي...!“ وڏي ٿي وئي هئس. فوراً لٿل ڪپڙو پائي اتان رفو چڪر ٿي وئي. جمال کي هن جي ويندي ماءُ جو خيال اچي ويو. وڏي گناهه جي عذاب کان بچي ويو هو. بدنامي ۽ رسوائي خاندان، مئل پيءُ ۽ بيوه ماءُ مٿان مقدر بڻجڻ کان اورتي رڪجي وئي هئس. مٽ مان جست جو وڏو گلاس پاڻي جو ڀري يڪ ساهيءَ ڏوگهي ويو.
ٻن ڏينهن کانپوءِ موٽيو هو، استاد جي آساميءَ لاءِ هڪ بيوروڪريٽ 50 هزارن عيوض پڪو آسرو ڏنو هوس. مطلب ته آفر ليٽر مليو هوس. گهر ايندي ڪافي خوش خوش هو. هن جي والدين جي ڏٺل سمورن سپنن کي ساڀيان جي شڪل جو نمونو سامهون هو. هوءَ به آئي هيس. جمال ڪوبه ڌيان ڪونه ڏنس. ڪوٺيءَ جو در بند ڪيائين. جمال کي چت ڪري ڏسندي رهي. ٿوري ويرم کانپوءِ ڳالهايائين. ”جمال! تو چيو پئي نه ته ٻيو آءٌ ڇاٿي ڪري سگهان...؟ اڄ مان توکي ڏيکارڻ ۽ ڏسڻ آئي آهيان ته ٻيو آءٌ ڇاٿي ڪري سگهان ڪنهن مرد کي آباد ڪري يا برباد. سڀ عورت جي هٿ آهي. مان عورت آهيان. منهنجا ڪيترا روپ ۽ رنگ آهن“.
جمال اڄ به ايلازن سان جند آجي ڪرائڻ جي سوچي رهيو هو.
”مان گهڻو ڪجهه ڪري سگهان ٿي... ڏس ته مان ڇاٿي ڪريان...“. ائين چئي هن ڳچيءَ کان چولي کي سٽ ڏنائين. جمال تڙپي پيو ۽ لڏي ويو، هن کي روڪڻ ۽ ميڙ منٿ ڪرڻ لاءِ وڌيو، پر انهيءَ کان اڳ ڇوڪريءَ جي رڙين هن کي روڪي وڌو. هوءَ چئي رهي هئي ”بچايو... بچايو... ايلي ڙي... گهوڙا ڙي... بچايو...“.
جمال جون اکيون کليل رهجي ويون. وات ڦاٽل رهجي ويس. سڄو ساڪت ٿي ويو. حرارت رڪجي ويس. روايتي ڇوڪري، واقعي پنهنجو وارو وڄائي وئي هئي. جمال ڇوڪريءَ جي انهيءَ عمل جي پويان واري سزا کي پروڙي ورتو هو. اڄ حضرت يوسف وارو ورجاءُ ٿيو هو. هو به حضرت يوسف وانگي بي گناهه هيو. حق تي هو. مظلوم هيو. پر هن وٽ اهڙو ڪوبه ٻار شاهد طور ڪونه هو، جيڪو هن جو شاهد بڻجي جمال کي ڏئي بيگناهه ڪوٺي ها! ۽ جيڪڏهن اهڙو ٻار هجي به ها ته شاهدي ڪنهن به ڪم جي نه هجي ها! ڇو جو هن دقيانوسي ۽ مدي خارج سماج کان انصاف جي تقاضا ڪرڻ ٻٻرن کان ٻير گهرڻ جيئن هئي. جمال اکيون ٻوٽي ڇڏيون ۽ هو ڏسي رهيو هو ته ڪيترن غيرتي جوانن جون اڻڀيون ڪهاڙيون هن طرف جهومنديون ٿي آيون.
***