سانورو
”ڍولڻ! خير - آهي نه...؟“ ڪڏهن ڪڏهن قرب مان ڍولڻ به ڪوٺيندو آهيانس. مان اهو ڳالھائي سگھيس. ان کان اڳ جو وڌيڪ سوالن جي بوڇاڙ ڪيان هُو سمجھي ويو ان ڪري پاڻ ئي شروع ٿي ويو. ”يار! خير وري ڪھڙو ٿو پڇين....اصل مئو بچيو آهيان.... سمجھه ته نئون ڄائو آهيان...!!!“ مان هينئر واقعي به حيران ٿي ويس. سمجهيم متان مصيبت ڪڍ لڳل هجيس. جنھن مان جان ڇڏائي ڀڳو هجي. ڳالھه نروار ڪرڻ لاءِ چيو مانس. ”مٺل خان! خير آهي... اهي تڪليفون ۽ ايذاءَ به ڪي جوان ئي سھندا آهن. ڀاڙين ۽ بي همٿن لاءِ ننڍو پٿر به راهه جي رڪاوٽ هوندو آهي. تفصيل ٻڌاءِ خير ته آهي نه؟؟“ همراهه پھرين ٿڌو ساهه کڻي پنهنجو اندر ٺاريو، ڪافي لمحن جي انتظار کانپوءِ هن نرڙ جي کلندڙ ۽ ٺھڪندڙ پگھر جي ڦڙن کي هٽائيندي چيو. ”خير ڪھڙو ٿو پڇين.....ڀاءُ اختر!..... شروع کان وٺي هينئر تائين جڏهن ڀي پنھنجي پروگرام مطابق ٺھي سنڀري ٿو نڪران پنھنجي محبت راحيلا سان اظھار محبت ڪرڻ لاءِ تنھنجا سڀ ڪرتب ۽ ڪرشما ساڻ کڻي، تڏهن ڪونه ڪو مسئلو يا تڪليف ضرور پيش ايندي آهي. يار! اها به ڪا زندگي آهي، جنھن ۾ هي معاشرو ۽ انھيءَ ۾ رهڻ وارا ڪنھن کي چاهڻ نه ڏين، محبت ڪرڻ وارن کي نه سھن.... مثال طور تنھنجي ڏسيل سبقن مان راحيلا سان اظھار چاهت ڪرڻ لاءِ هن پويان، سٺا ۽ سھڻا پوز هڻي، هن جي ڪاليج اچڻ وڃڻ وارن چوراهن وٽ بيھي نقلي ريبن جو چشمو پائي، فلمي هيرن جيان وارن کي هيڏي هوڏي لوڏڻ... گانا ڳائڻ ۽ انھن سان ئي پنھنجي اندر جي باهه وسائڻ....! يا پنھنجي دل جي درد جي قصن سميت چٺي ڏيڻ ۽ معصوم منھن بڻائڻ جھڙا ڪرتب ڪرڻ سمي مون سان جا گذري آهي اها خدا وٽ ئي لکيل آهي. مون سان جٺيون ٿيون آهن. شھر جي رولو ڪتن ڪڏهن خوب ڊوڙايو آهي ته ڪڏهن ڍڪڻ لٿل گٽرن جي ور چڙهيو آهيان، پنھنجي محروميءَ ۽ بيوسيءَ تي ماتم ڪندو آهيان. وڏو صدمو ته مونکي انھيءَ ڳالھه رسايو آهي ته مٿين سڀني عملن ۽ روين کي مان سھي ويس، پر پنھنجن جي ظلم ۽ زيادتي تڙپائي وڌو آهي. راحيلا جوپيءُ صاحب موصوف جڏهن به پنھنجي ڪم لاءِ مختلف چوراهن يا گھٽين مان گذرندي ڏسي ٿو ته پوءِ منھنجي پيرن ۽ ٽنگن لاءِ مصيبت شروع ٿي وڃي ۽ منھنجا ارمان ۽ احساس هن جي ڪمن جي پوري ڪرڻ ۾ لٽجي وڃن ٿا، هو چوندو آهي ته ڇورا! ڪپڙا ته ٺاهوڪا پاتا اٿئي، وارو ته ڪر منھنجو هي فلاڻو ڪم ته ڪر... شاهي بازار مان خضاب جو پتو آڻي ڏي... مٺل ڏاڍو سٺو ٿو لڳين... هي پئسا وٺ ۽ بجليءَ جو بل جمع ڪرائي اچ... سريلو ڇوڪرو آهين، انھيءَ ڪري توکي ئي تڪليف ڏيندو آهيان. گھر جو سودو کٽي ويو آهي، يوٽيلٽي اسٽور تان ڪجھه ۽ باقي وڏي بازار مان رعايت سان ملندئي وٺي اچ. مطلب جي ڳالھه ملندو ته ڪم لاءِ زبان ضرور اڪلندس. ڪم نه ڪرڻ يا چيو نه وٺڻ به ته ڪنھن ظلم يا ويل کي دعوت ڏيڻ برابر آهي نه...“ مٺل جي عشق جي ايڏي ڊگھي ۽ ورن وڪڙن واري داستان کي اصل نه ٻڌان ها پر هن جي انھن ڪوششن کي شاباس نه ڏيڻ ناواجبي ٿيندي. ”مان ته صفا ان کان به چٽ آهيان“ دل ۾ سوچيم. ماحول جائتو ٿيو، هو مون ڏي ۽ مان هن طرف تڪڻ لڳس. اندر ئي اندر هن جي سڀ عمل ۽ ڪوشش کي ساراهڻ لڳس ته ڪيئنءَ نه هن منهنجي ڏسيل سبقن تي عمل ڪري پنھنجي چاهت سان اظھار ڪرڻ لاءِ ڪوششون ڪيون. پوءِ ڀلي ان ۾ ڪامياب نه ٿيو آهي ۽ مان آهيان جو ٻين کي ته ڏس ڏيان ٿو پر پنھنجي ساهه کان وڌيڪ پياري، عائشه سان ٻه ٻول پنھنجي ارمانن ۽ احساسن بابت ڳالھائي نه سگھيو آهيان. اها به ڪا چاهت آهي....؟“
”ڪاڏي گم ٿي وئين...؟“ مٺل مونکي خلائن مان واپس آندو. ٿڌو ساه ڀريم ”بس يار ائين ئي پنھنجي دنيا ۾ هليو ويو هوس.“
”پوءِ ڀي ڪجھه ته پنھنجي حال غم کان آگاهه ڪر.... پنھنجن کان ڳجھه نه رکبو آهي.“
”ڪجھه پنھنجي دنيا طرف سُري سوچن جي اٿاهه گھرائين ۾ ٽٻيون هڻڻ جي ناڪام ڪوشش ڪئي هئم. انھن گھرائين ۾ عائشه کي ڳولھڻ لڳو هوس ۽ پنھنجي آشياني کي به جنهن ۾ منھنجي سجني، سٺي ۽ سيبتي ويس سان موجود دري کوليون منھنجي اچڻ جي اوسيئڙي ۾ اکيون وڇائي ويٺي آهي ...“
اڃان ڳالھائڻ ٿي چاهيم ته هن وچ ۾ ڳالھايو. ”يار! سچ پڇين ته تنھنجي انھيءَ فلسفي سان ٽمٽار لفظن ۽ ٻولن کي جيڪڏهن نه منھنجو اندر ۽ منھنجي زبان پنھنجو بڻائي وٺي ته جيڪر آئون ڪامياب ٿي وڃان. منزلن جي بھارن ۾ جھومندو پنھنجي راحيلا لاءِ گيت ۽ غزل لکندو وتان.“
”مٺل خان! منھنجي تعريف ڪرڻ وقت پنھنجي اندر به جھاتي پائي ڏسندو ڪر ته تون پاڻ به چوويھن ڪلاڪن جي فلم لڳندو آهين.“ هو ٽڙي پيو ناڙي جي اڇي گل جيان....!
”تنھنجون ئي ڪرم نوازيون آهن سُهڻا تڏهن ته ڏينھن رات جي فلم بڻجي ويو آهيان“
”واهه ڙي جوان! تنھنجي ٿورو اڳ تنهن جي خوب تشبيھه هئي. تو چيو ته منزلن جي بھارن ۾ جھومندو پنھنجي پياري لاءِ گيت ۽ غزل لکندو وتان .... سو ڍولڻ هڪ ڳالھه ٻي به کولي ٻڌ ته جڏهن وڇوڙي جي اذيتن کي ڀوڳي ڪشالا ڪڍي منزلن کي رسبو آهي، تڏهن تن ۽ من شاد ۽ آباد رهندو آهي. جڏهن زندگي شاد ۽ آباد گذرڻ لڳندي آهي، تڏهن ڪو به شاعر، ڪھاڻيڪار يا ليکڪ ڪونه لکي سگهندو آهي. هي دنيا جا سڀ اديب ۽ ليکڪ پنھنجي من اندر جي روڳ کي ريجهائڻ لاءِ لکندا آهن. محبوب کان دور رهڻ واري مجبوري ئي کانئن زوري لکائڻ جو ڪم وٺندي آهي. سو ڀوڪ بصر ٿورو سوچي سمجھي فلسفو ڳالھائيندو ڪر...“
ڏاڍو ڦڪو ٿيو. سرنھن جي پيلن گلن جيان!
”بس يار! سکندي، سکندي، سکي وٺندس تنھنجي اثر ۾ ... !“
ڪجھه لمحن لاءِ ٻئي خاموش رهياسين .
”ان جي معنيٰ اڄ وري به ناڪام موٽيو آهين ....“
ڪنڌ هائو ڪار ۾ لوڏيائين. مان سوچڻ لڳس ته هو تارا ڦوٽاري مونکي گھورڻ لڳو. پاڻ ڏي گھوريندو ڏسي ڇڙٻ ڏني مانس. ”چريا! ڪرين ڇا ٿو؟ جلدي پاڻي پيار ته ڪجھه حل ڳولي وٺان“ هو پاڻي ڀرڻ لاءِ اٿيو ته مان وري سوچڻ لڳس. ٿوري ئي لمحي کانپوءِ دلي جي ٽٽڻ ۽ پاڻي جي هارجي وڃڻ سان ئي حال ۾ موٽي آيس. ”نڀاڳا! ڪنھن جاءِ جا اڳ ئي بيروزگارن لاءِ پئسو مصيبت بڻيل آهي، ۽ تون ويتر گهر جو زيان ڪري مونکي وڏي اذيت ۾ گھيرڻ ٿو چاهين... شرافت سان 30 رپيا هلاءِ ته امان نه اچئي ۽ هڻي نه ٻنھي کي موچڙا...“ کيسي ۾ هٿ هڻي 30 رپيا ڪڍي ڏنائين. باقي 10 جو سائو نوٽ مونکي کُکي ويو چيومانس ”اهو به ڏئي ڇڏ ڪم پڪو ٿي ويو سمجهه!“
”اهو وري ڇا لاءِ؟“
”پڻھين لاءِ! ٻيو ڪنھن لاءِ! هي جو دماغ ٿو هڻان تنھنجي لاءِ ته 10 رپيا به نه لھڻيم؟ ڪو چانھه پيئان، ڪيڪ پيس سميت، پڻھين ايترو صدورو ته ڪونھي جو هوٽل کان بنان پئسا ڏيڻ جي اٿڻ ڏي.“ هن کلي ڏنو ۽ مان نوٽ وٺي کيسي ۾ رکي ٻاهران کيسي کي بٽڻ لڳائي ڇڏيو، جھڙوڪر هو نوٽ مونکان ڦري وٺندو!
”اچي وئي.....!“
”ڪير؟؟“ پھرين حيران ٿيس، ۽ پوءِ کل ۾ ٻڏي ويس.
”ميان مٺل! آئيڊيا دماغ ۾ آئي آهي. سمجھه ته آخري حل آيو آهي ۽ آخري به ڪامياب حل تون سنئون سڌو بنا ڪنھن خوف، ڊپ ۽ گھٻراهٽ جي. کلم کلا، انھيءَ ڇوڪريءَ سان پنھنجي چاهت جو اعلان اظھار ڪري ڇڏ! جي ائين ڪري نه سگھين ته پنھنجي گھران شرافت سان ۽ عزت سان پيءُ ماءُ کي پاڻ واري راحيلا جي والدين طرف سڱ گھرڻ لاءِ موڪل، بس اهوئي آخري ڪامياب حل اٿئي، زندگيءَ ۾ ساٿيءَ کي حاصل ڪرڻ جو......!“
”ڀلا ڳالھه ته ٻڌ ......“.
”مان ڪجھه به نه ٻڌندس، جيئنءَ چيومانءِ، وڃي تيئنءَ ڪر، شرافت سان ڪم هلي ته سٺو، پاڙو به راضي، مالڪ به خوش، جانو به پرتل ...... !!!“ ۽ پوءِ مٺل ويندو ئي رهيو. موڪلائيندي پھر مان هن جي ناسي ڪارين ننڍڙين اکين ۾ هڪ قسم جي عھد ۽ مضبوط يقين جي چمڪ ڏسي ورتي هئي جيڪا، هر ڪامياب عاشق جي اکين ۾ جوت جيان جرڪندي رهندي آهي. مان اتان اٿي وڃي دالي جي ديوار ۾ لڙڪيل آئيني کي هڪ ئي حرڪت سان کڻي ورتم. پاڻ کي پسي پرکي ويم، هي منھنجو وڏو ڪو دشمن آهي، جڏهن به پنھنجي پيار جو اظھار ڪرڻ لاءِ عائشه جي گھر ڏي راهي ٿيندو آهيان، تڏهن هو کلڻ لڳندو آهي ڄڻ هو چوندو هجي؛ ”جوانڙا تون ڀلي ڪاٽن جا ڪپڙا، ويڪرا پانچان، قميص تي ڪلھن کان گھنج ڪرائي، ٻانھن کي ٻه ٻه بٽڻ هڻائي، ڪنڌ آسمان ۾ ڪري لئي مان نئون سروس جو چمڪدار بوٽ پائي، ڪيتريون به آسون ساڻ ڪري دل جي دروازي جو ڪڙو کولي هلين، پر جي هُنَ سجنيءَ تنھنجي دل جي دروازي ٽپڻ کان اڳ ئي تو کي اهو چئي وڌو ته ”هل سانورا، ڪاراڪنا، مان توسان پيار ڪريان! قيامت ٿي اچي ڇا!“ پوءِ ڇا رهندئي مان ۽ ايمان ۾! آئيني ۾ اها هڪ خامي آهي مونکي ڪارو ڪوجھو چئي ڇڏيندو آهي. يا اها حقيقت مونکي ٻڌائيندو آهي!؟ منھنجي چمڙي واقعي ڪاري آهي. پوءِ ته سمورا ارمان، دل ۾ سانڍي دفن ڪري، رت جا ڍڪ پيئڻ لاءِ مجبور ٿي واپس هارايل جواريءَ جيان قدمن ۾ ٿڪاوٽ محسوس ڪري، موٽندو آهيان.
شام جي سھاني وقت گھر جي آڳنڌ تي ڪرسيءَ تي ويھي سوچن ۾ گم هوس ته مٺل وري آيو چيائين ”مبارڪون ڏي مان ڪامياب ٿي ويس، تنھنجي ڏسيل ٻنھي حربن مونکي منھنجي محبوبه سان ملايو، مان ڏاڍو خوش آهيان.... تنھنجي مٺائي ٿي! مان هلان ٿو. امڙ ۽ ابو راحيلا وارن جي گھر ويل آهن.“ هو تڪڙو تڪڙو نڪري ويو.
ڏاڍو صدمو رسيو، پر مٺل جي ڪاميابيءَ تي ٿورو خوش به هوس. ڇو ته هن جي ڪاميابيءَ پويان منھنجي صلاح هئي. پر مان هوس اُتي جو اُتي! منزلن جا ڏس ڏيندڙ پاڻ راهن ۾ رُليل مسافر جيان ڀٽڪي رهيو هوس. ڪرڀ ۽ درد جي اثر کان سيسراٽي نڪري وئي. اکين مان ڳوڙها وهي هليا. ڪافي لمحن تائين ساڪت ۾ رهيس... ۽ پوءِ ڀڙڪو ڏئي اُٿيس، وهنجي سهنجي ڪپڙن کي سينٽ جا ڦوهارا ڪري اهو سوچي ته اڄ هوءَ اظهار ڪرڻ تي اٽڪي پئي ته به ڀل اٽڪي! ڀلا ساري عمر اظهار نه ڪرڻ جي پيڙا ۾ ته نه گذارڻي آ نه! مان اڄ پنهنجي ۽ دل جي مقصد ۾ ڪامياب ويندس. منهنجي پڪي ارادي کي ڏسي سموري جاءِ مبارڪون ڏنيون ۽ هو هڪ آئينو هو، جو ٽوڪي رهيو هو. وڏو دشمن (آئينو) به مونکي گہڙي کن لاءِ ٿيڙي نه سگهيو هو. ڇو جو منهنجو خيال ۽ ارادو هن جي ٽوڪڻ تي اڃان پختو ٿي ويو هو. اڄ عائشه سان محبت جو اظهار ضرور ڪندس. پوءِ سٽ ڏيئي پنهنجي وڏي دشمن آئيني کي زمين تي اڇلايو هيم ۽ پاڻ بنا خوف ۽ گهٻراهٽ جي عائشه جي گهر ڏي وڌندي دل مڃڻ لڳي هئي ته عائشه انڪار نه ڪندي...!!
***