قسط 9
“منهنجي زال ڪڏهن به هن بابت نه سوچيو هوندو،” هڪ ماڻهو ٿانوَ خريد ڪندي چيو ته _ ان رات وٽس ڪجھ مهمان اچڻا آهن ۽ مهمان قلمي ڪائَي جي انهن ٿانوَن جي سونهن ڏسي ضرور متاثر ٿيندا. ٻئي چيو ته قلمي ڪائَي جي ٿانوَن ۾ پيش ڪرڻ سان چانهه وڌيڪ لذيذ ٿيو پوي، ڇاڪاڻ جو انهن ٿانوَن ۾ چانهه جي خوشبوء محفوظ رهي ٿي. ٽئين چيو ته خاص ڪري اوڀر ايشيائي ملڪن ۾ قلمي ڪائَي جي ٿانوَن ۾ چانهه پيش ڪرڻ جي رواج آهي ڇاڪاڻ جو ان ۾ هڪ جادوئي طاقت آهي.
ٿوري ئي وقت ۾ اها خبr پکڙجي وئي، ۽ ڳچ ماڻهن ان هَٽَ کي ڏسڻ لاء ٽڪريء تي چڙهڻ شروع ڪيو جيڪو هڪ پراڻي طرز جي ڪِرتِ (ڪاروبار،سرگرمي) کي نئين طرز طور پيش ڪري رهيو هو. ٻيا به اهڙا هَٽَ کلي ويا جيڪي قلمي ڪائَي جي ٿانوَن ۾ چانهه پيش ڪري رهيا هئا، پر اهي هَٽَ ٽڪريء جي چوٽيء تي نه هئا تنهنجي ڪري سندن ڪِرتِ (ڪاروبار،سرگرمي) گھٽ هئي. آخرڪار، واپاريء کي ڪم لاء ٻه وڌيڪ ماڻهو به رکڻا پيا. واپاريء ٿانوَن سان گڏوگڏ ڳچ مقدار ۾ چانهن به درآمد ڪرڻي پئي، ۽ سندس هَٽَ ۾ نين شين جي کوجنا لاء مردن ۽ عورتن جو انبوه جاري رهيو، ۽ اهڙي ريت مهينا گذرندا ويا.
نِينگَرُ پرهه ڦٽيء جي وقت اٿيو. کيس آفريڪا جي کنڊ ۾ پير پاتي يارهن مهينا ۽ نو ڏينهن ٿي چڪا هئا.
هن ان ڏينهن لاءِ خاص اڇو لچڪدار سوٽي ڪپڙي جو عربي وَيسُ پهريو، ۽ مٿي تي رومال رکي ان تي اُٺ جي چمڙي مان ٺهيل هڪ دائري نما (عقال) رکيو، ۽ نوان جوتا پائي خاموشيء سان هيٺ لٿو. سڄو شهر اڃان ننڊ ۾ هو. هن سنبوسو تيار ڪري کاڌو ۽ قلمي ڪائَي جي ٿانوَ ۾ گرم چانهن پيتائين. پوء هن ٿوري سوجھري واري جاء تي ويهي حُقو ڇڪيو.
خاموشيء سان بغير ڪنهن سوچ ويچار جي حُقو ڇڪيندي هِير جي آواز کي ٻڌي رهيو هو جيڪا ريگستان جي سڳنڌ پاڻ سان گڏ آڻي رهي هئي. جڏهن هن حُقو ڇڪڻ پورو ڪيو ته پنهنجي کيسي ۾ هٿ وڌائين ۽ ڪجھ دير لاء اُتي ئي ويٺي ان بابت سوچيندو رهيو جيڪو هو پوئتي ڇڏي آيو هو. سندس کيسي ۾ ڳچ ڏوڪڙ هئا. هڪ سوء ويهه رڍيون، واپسيء جي ٽڪيٽ ۽ آفريڪا کان سندس ملڪ ۾ شين جي برآمد جي اجازت نامي لاء ايترا ڏوڪڙ ڪافي هئا. هو صبر سان واپاريء جي جاڳڻ ۽ هَٽُ کولڻ جو انتظار ڪري رهيو هو. هَٽُ کلڻ کانپوء ٻنهي چانهن پيتي.
“ آءٌ اڄ وڃي رهيو آهيان،” نِينگَرَ چيو. “مون وٽ ڏوڪڙ آهن ۽ آءٌ رڍون خريد ڪري سگھان ٿو ۽ هاڻ توهان وٽ به مڪي پاڪ وڃڻ لاء ڏوڪڙ آهن.”
پوڙهو واپاري چپ رهيو.
“ڇا توهان مونکي دعا ڏيندئو؟” نِينگَرَ پڇيو.
“ تون منهنجي واهَرَ ڪئي آهي.” واپاري پنهنجي چانهن جاري رکي ۽ ٻيو ڪجھ نه چيو. پوء هو نِينگَرَ ڏانهن مڙيو.
“مونکي توتي فخر آهي، تون منهنجي هَٽَ کي هڪ نئون رنگ ڏنو آهي. پر توکي خبر آهي ته آءٌ مڪي پاڪ نه ويندس، جيئن توکي اها به خبر آهي ته تون به رڍون نه وٺندي.” پوڙهي وراڻيو.
“ توهانکي اهو ڪنهن چيو؟” نِينگَرَ اچرج وچان پڇيو.
“لکيو،” پوڙهي واپاريء وراڻيو. ۽ هن نِينگَرَ کي دعا ڏني.
نِينگَرُ پنهنجي ڪمري ۾ ويو ۽ پنهنجا ٽَپَڙَ ٻڌڻ لڳو. ٽي ٿيلها ٽَپَڙَن سان ڀرجي چڪا هئا. جيئن ئي هو وڃڻ وارو ٿيو ته ڪمري جي ڪنڊ ۾ پيل ريڍارن واري پراڻي ڳوٿري تي سندس نظر پئي. اهو ڳوٿرو ٽَپَڙَن جي سٿي هيٺان رکيل هو، ڳچ عرصي کان ان جي بابت کيس خيال ئي نه آيو هو. اهو خيال ڪندي هن پنهنجو اَنگرکو ان ڳوٿري مان ڪڍيو ته گھٽيء ۾ ڪنهن کي ڏئي ڇڏبو، ته ان مهل ٻه پٿر يورم ۽ ٿومم فرش تي ڪريا. جنهن سان نِينگَرَ کي پوڙهي بادشاه جي يادگيري اچي وئي، ۽ کيس احساس ٿيو ته ڳچ عرصي کان هن ان بابت سوچيو به نه هو. لڳ ڀڳ هڪ سال کان هو لڳاتار ڪم ڪري رهيو هو ۽ سندس سوچ بس وڌ کان وڌ ڏوڪڙ گڏ ڪري شان و شوڪت سان اندلس واپس موٽڻ جي هئي.
“ ڪڏهن به خواب ڏسڻ نه ڇڏيو، ۽ سَوڻَن جي پيروي ڪريو،” پوڙهي بادشاه چيو هو.
نِينگَرَ يورم ۽ ٿومم کنيا ۽ هڪ ڀيرو ٻيهر کيس اهو عجيب احساس ٿيو ته ڄڻ پوڙهو بادشاه سندس ڀر ۾ آهي. هن هڪ سال سخت جاکوڙ سان ڪم ڪيو هو ۽ سَوڻَ اهو ٻڌائن پيا ته هاڻ وڃڻ جو وقت اچي ويو آهي.
“ آءٌ واپس پنهنجو ساڳيو ڪم ڪرڻ لاء وڃي رهيو آهيان جيڪو آءٌ اڳ ۾ ڪندو هئس، ڀلي انهن رڍن مونکي عربي ڳالهائڻ نه سيکاري،” نِينگَرَ سوچيو.
پر رڍن کيس اڃان به وڌيڪ اهم ڳالهه سيکاري هئي؛ ته دنيا ۾ هڪ اهڙي ٻولي آهي جيڪو هر ڪو سمجھي سگھي ٿو، اها ٻولي نِينگَرَ هَٽَ تي ڪم ڪرڻ واري سڄي عرصي دوران ڪِرتِ (ڪاروبار،سرگرمي) ۾ سڌارا آڻڻ لاء ڪَتب آندي هئي. اها ٻولي گرمجوشيء ، پيار ۽ ڪنهن خاص مقصد لاء شين کي ماڻڻ، ۽ ڪنهن شيء جي کوجنا جو حصو جنهن تي ويساهه هجي ۽ جنهن جي خواهش هجي انکي ماڻڻ واري ٻولي هئي. هاڻ تنجائر سندس لاء اوپرو نه هو، هن اهو محسوس ڪيو ته جيئن هو هن شهر کي فتح ڪرڻ ۾ ڪامياب ويو آهي تيئن ئي هو دنيا کي به فتح ڪري سگھي ٿو.
“جڏهن توهان ڪنهن شيء جي خواهش ڪيو ٿا ته، سموري ڪائنات انکي ماڻڻ جي منصوبي ۾ توهان جي واهَرَ ڪري ٿي.” کيس پوڙهي بادشاه جي ڳالهه ياد آئي.
پر پوڙهي ڦورن جي بابت ڪا ڳالهه نه چئي هئي، نه ئي هن بي انت ريگستان جي بابت ڪجھ چيو هو، ۽ نه ئي انهن ماڻهن جي بابت ڪجهه ٻڌايو هو جيڪي خواب ته لهن ٿا پر انهن جي ساڀيان نه ٿا چاهين. پوڙهي بادشاه کيس اهو به نه ٻڌايو هو ته احرام بس پٿرن جو هڪ جٿو آهن ۽ اهي ته ڪير به پنهنجي گھر جي اڱڻ ۾ اڏي سگھي ٿو. ۽ هن ان ڳالهه جي به نشاندهي نه ڪئي هئي ته جيڪڏهن توهان وٽ ايترا ڏوڪڙ هجن جو اوهان پاڻ وٽ اڳ ۾ موجود ڌڻ کان وڌيڪ ڌڻ خريد ڪري سگھو ته اهو ضرور خريد ڪيو.
نِينگَرَ اهو ڳوٿرو کڻي پنهنجي ٻين ٽَپَڙَن سان گڏ رکيو ۽ هيٺ لهي ڏٺائين ته پوڙهو واپاري هڪ پرديسي جوڙي جي هَٽَ ۾ داخل ٿيڻ جو انتظار ڪري رهيو هو، جڏهن ته ٻه خريدار قلمي ڪائَي جي پيالين ۾ چانهن پيئندا هَٽَ کان ٻاهر نڪتا. ان ڏينهن هَٽَ ۾ عام ڏينهن کان وڌيڪ ڪِرتِ (ڪاروبار،سرگرمي) نظر ٿي آئي. جتي هو بيٺو هو اُتان کان پهريون ڀيرو کيس ائين لڳو ته پوڙهي واپاريء جا وار ان پوڙهي بادشاه جيئان آهن، کيس تنجائر ۾ پهرئين ڏينهن جنهن ڏينهن کيس ڪيڏانهن به وڃڻ جو گس نه پئي مليو ۽ اتي کيس ان مٺائيء واري جي مُرڪ به ياد آئي، اها مُرڪ به ان پوڙهي بادشاه جي مُرڪ جهڙي هئي. ائين لڳي رهيو هو ته هو هت آيو هجي ۽ پنهنجا نشان ڇڏي ويو هجي، پر هو ماڻهو ته ان پوڙهي بادشاه سان ڪڏهن به نه مليا هئا. ٻيو ته هن اهو به چيو هو ته هو سدائين وٽن واهَرَ لاء پڌرو ٿيندو آهي جيڪي پنهنجي تقدير کي ماڻڻ جي ڪوشش ڪندا آهن.
نِينگَرُ واپاريء کان موڪلائڻ بغير ئي هليو ويو. هو اتي موجود دوستن جي سامهون روئڻ نه پيو چاهي، وڃڻ کانپوء اها جڳهه ۽ اهي سڀ ڳالهيون جيڪي هن اتي سکيون سي کيس ياد رهنديون.
“ پر آءٌ انهن ميدانن ڏانهن واپس وڃي رهيو آهيان جن کان آءٌ چڱي ريت سونهون آهيان.” هن پاڻ کي پَڪ ڏياريندي چيو، پر هو ان فيصلي مان سَرَهو نه هو. هن سڄو سال پنهنجي خواب جي ساڀيان لاء ڪم ڪيو هو، ۽ ان خواب جي اهميت هاڻ هوريان هوريان گھٽجي رهي هئي. ڇاڪاڻ جو ٿي سگھي ٿو اهو حقيقت ۾ سندس خواب ئي نه هو.
اها ته ڪنهنکي خبر ناهي... ٿي سگھي ٿو ته قلمي ڪائَي جي واپاريء واري ڳالهه ۾ ئي بهتري هجي؛ مڪي نه وڃڻ، ۽ سڄي زندگي اتي وڃڻ جي خواهش ڪرڻ، هن وري پاڻ کي آٿت ڏياريندي سوچيو. جيئن ئي هن يورم ۽ ٿومم هٿ ۾ جھليا ته کيس ان پوڙهي بادشاه جي سگھ ۽ ارادو پاڻ ۾ منتقل ٿيندي محسوس ٿيو. اهو اتفاق هو يا شايد واقعي هڪ قدرتي سَوڻُ هو، نِينگَرَ سوچيندي سوچيندي ان مَڌُ خاني ۾ داخل ٿيو جتي هو پهرئين ڏينهن آيو هو. اهو ڦورو اتي موجود نه هو، ۽ مالڪ سندس لاء چانهه جي هڪ پيالي آندي.
“ آءٌ ڪنهن به ويلي ريڍار بڻجي سگھان ٿو،” نِينگَرَ سوچيو. “مون سندن سنڀال ڪرڻ جو هنر به سکيو آهي، ۽ اهو مونکي اڃان ياد آهي. پر ٿي سگھي ٿو ته مونکي مصر جي احرامن تائين پهچڻ جو موقعو وري نه ملي. ان پوڙهي بزرگ کي ڇاتيء تي سون جو پٽو پهريل هو، ۽ کيس منهنجي ماضي جي بابت به ڄاڻ هئي. هو واقعي هڪ ساڃهه وند بادشاه هو، اندلس جون ٽڪريون صرف ٻن ڪلاڪن جي فاصلي تي هيون پر احرامن ۽ سندس جي وچ ۾ سڄو جو سڄو بيابان هو. پوء به نِينگَرَ ان ڪيفيت کي هن ريت گَھڙڻ جي ڪوشش ڪئي ته ؛ هو حقيقت ۾ پنهنجي خزاني کان ٻن ڪلاڪن جي فاصلي تي هو، اها ٻي ڳالهه آهي ته اهو ٻن ڪلاڪن جو وقت ڇڪجي هڪ سال بڻجي چڪو هو.
“ آءٌ ڄاڻان ٿو ته آءُ پنهنجي ڌڻ ڏانهن وڃڻ چاهيان ٿو، آءُ رڍن جي رهڻي ڪهڻيء کي سمجھي سگھان ٿو، اهو ڪو مسئلو ناهي، ۽ انهن سان سٺي دوستي به ڪري سگھجي ٿي. ٻئي پاسي، پر مونکي اها خبر ناهي ته بيابان منهنجو سٺو دوست بڻبو يا نه، ۽ خزانو به مونکي ان بيابان مان ڳولڻو آهي. جيڪڏهن آءٌ انکي ڳولي سگھيس ته آءٌ گھر وڃي سگھان ٿو، مون وٽ آخرڪار ججھا ڏوڪڙ ۽ وقت پڻ آهن. پوء ڇو نه؟”
هو ان ڳالهه تي ڏاڍو سَرَهو ٿيو. هو ڪنهن به ويلي واپس وڃي ريڍار يا وري قلمي ڪائَي جي ٿانوَن جو واپاري بڻجي ٿي سگھيو. ٿي سگھي ٿو ته دنيا ۾ ٻيا به ڪيترائي لڪل خزانا هجن، پر سندس اهو خواب هو، ۽ هو هڪ بادشاه سان پڻ ملي چڪو هو. اهو هر ڪنهن جي نصيب ۾ ناهي هوندو!
مَڌُ خانو ڇڏيندي وقت هو رِٿَ رِٿي رهيو هو. کيس ياد هو ته هڪ ٿانوَن جي واپاريء کي پنهنجو مال قافلي جي صورت ۾ ريگستان کان گذر ڪندي مهيا ڪيو ويندو هو. هن يورم ۽ ٿومم سندس هٿن ۾ جھليا؛ انهن ٻن پٿرن جي ڪري ئي، هو هڪ دفعو ٻيهر پنهنجي خزاني جي طرف وڃڻ وارو هو.
“ آءٌ سدائين انهن جي ويجھو هوندو آهيان جيڪي پنهنجي تقدير کي سمجھن ٿا،” پوڙهي بادشاه چيو هو.
انهن ٿانوَن مهيا ڪرڻ وارن جي گدامن تائين وڃڻ ۾ ۽ اها معلومات وٺڻ ۾ ته احرام واقعي ايترو ڏور آهن ڪهڙو حرج آهي.