سائنس، علم ۽ رسالا

وبا جا ڏينھن

ھي ڪتاب سنڌ جي نامياري پبلڪ ھيلٿ اسپيشلسٽ عبدالرحمٰن پيرزادي جي ڪورونا وائرس جي وبا بابت لکيل بلاگن تي مُشتمل آھي.
ڪتاب”وبا جا ڏينھن“ ۾ شامل بلاگ انھي وبا جي نالي ۾ بَوا کان بچائڻ ۽ انجي ڄاڻ ڏيڻ ۾ انتھائي ڪارآمد ثابت ٿيا آھن.انھن بلاگن ۾ ٻُڌايل آھي تہ ڪورونا ڇا آھي، انھي جون لِڇون ڪيتريون آھن، انھيءَ مرض جون علامتون ڪھڙيون آھن اھو ڦھلجي ڪيئن ٿو، انھي جو علاج آھي يا نہ، انھي جو بچاءُ ڪيئن ممڪن آھن.انھي تي موسمن جو اثر ٿئي ٿو يا اھي ڳالھيون صرف ڌُڪا آھن. ڪورونا جي سلسلي ۾ سماجي دُوري ۽ لاڪ ڊائون ڪيترو موثر ذريعو آھي
Title Cover of book وبا جا ڏينھن

وبا جا ڏينھن

وبا جي ڏينھن ۾ ڪم دوران ھٿن کي صاف رکڻ، ھر وقت دفتر يا درسگاھ ۾ ھڪ ٻئي کان ٽن فوٽن جي فاصلي تي رھڻ، . کنگھ يا نڇ اچڻ وقت ٺونٺ سان نڪ ۽ وات کي ڍڪڻ تمام ضروري آھن. ياد رھي اسان عالمي 'وبا ' جي حالت ۾ آھيون. 'بوا' اڃا اسان تان ٽري ڪونھي. پنھنجو ۽ پنھنجي دوستن، ساٿين، ھم ڪلاسين ۽ گھرڀاتين جو خيال رکڻ تمام سٺو عمل آھي، پر اھو ڌيان رکجو تہ ڪنھن بہ نالي وارو اھڙو ڪوبہ ڪيميائي مادو جنھن کي پاڻيءَ ۾ ملائي ھٿ ڌوئڻ يا ھٿن تي ڦونھارو ڪرڻ سان ڪورونا خاندان جي ھن نئين وائرس سميت ڪنھن بہ وائري تي ڪوبہ اثر ڪونہ ٿيندو.
سڀ کان بھتر طريقو صابڻ سان ھٿ ڌوئڻ آھي. صابڻ ۾ موجود ڪيميائي مادو وائرس جي ٻاھرين چرٻي نما کل يا خول کي ڳاري ڇڏي ٿو ۽ وائرس اڳتي بيماري ڦھلائڻ واري پنھنجي خصلت کان نحروم ٿي وڃي ٿو.
جيڪڏھن صابڻ ۽ پاڻي ميسر ڪونھي تہ ستر سيڪڙو الڪوحول وارو محلول ڪتب آڻيو. جنھن کي الڪوحل بيسڊ ھينڊ رب چيو وڃي ٿو. اھو پاڻياٺو يا جيليءَ جھڙو ھوندو آھي جنھن ۾ نہ نظر، ايندڙ وائرس، جيون ۽ جيتامڙن کي تلف ڪرڻ انھن جي تعداد کي گھٽ ڪرڻ جي صلاحيت ھوندي آھي. اڪثر ڪري انھن ۾ بنيادي مادو ايٿائيل الڪوحول ھوندو آھي جنھن کي عام طور، 'ايٿنول' بہ چيو ويندو آھي. انھي ھٿن تي ملڻ واري محلول کي سينيٽائيزر بہ چيو ويندو آھي. سينيٽائيزر ڪنھن بہ ريت صابڻ ۽ پاڻيءَ سان ھٿن ڌوئڻ جو بدل ڪونھي پر جتي ھر وقت ۽ گھڙي گھڙي ھٿ ڌوئڻ ممڪن نہ ھجي يا پاڻي ميسر نہ ھجي اتي ڪارائتو متبادل آھي. محلول جي لپ ڀري پنھنجي ٻنھي ھٿن تي ٽيھن سيڪنڊن تائين) جيستائين ماڻھو ھڪ کان ٽيھ ڳڻي) چڱي نموني مھٽجي جيئن ھٿن جون تريون، پـُٺ، آکريون، آڱرين جون وٿيون، ننھن وغيرہ مطلب پورا ھٿ مڪمل طور آلا ٿي وڃن ۽ محلول مھٽڻ سان اڏامي وڃي ۽ ھٿ خشڪ محسوس ٿين. جڏھن بہ ڪو سينيٽائيزر خريد ڪجي تہ اھو خيال ڪجي تہ ان ۾ الڪوحول جو مقدار يا طاقت ستر سيڪڙو آھي. گھٽ وڌائي جي صورت ۾ محلول جو موثر ھجڻ مشڪوڪ ٿي وڃي ٿو. ان ڪري ھميشہ ستر سيڪڙو طاقت وارو الڪوحول جو سينيٽائيزر خريد ڪرڻ گھرجي.
ياد رھي تہ ھي الڪوحول جيڪو ھٿن تي ملي وائرس کان بچاءَ طور استعمال ٿئي ٿو اھو گھتي واري الڪوحل جيڪو پيئڻ جي ڪتب ايندو آھي، ان کان بالڪل الڳ ڪيميائي مادو آھي.