2. سنڌي مرثيي جو گهاڙيٽو
”مرثيي جي جوڙجڪ هن طرح بيان ڪري سگهجي ٿي؛
1. مرثيي جو آغاز يعني “مهاڙي”.
2. مرثيي منجهه ماجرا ۽ سربستو وال
3. مانجهيءَ جي پيارن کان موڪلائڻي
4. مانجهيءَ جو ڪيڏاري ۾ ڪلي ڪڏڻ
5. مانجهيءَ جو قد ڪاٺ
6. مانجهيءَ پاران دشمن کي هڪل
7. مانجهيءَ جو سورهيائي سان راڙو ۽ رڻ ڪرڻ
8. مانجهيءَ جو ڪسجي وڃڻ
9. مانجهيءَ لاءِ وارثن جا پار
10. مانجهيءَ جي شهادت جي برڪت سان مرثيا نگار جي پاڻ سميت سڀني سوگوارن لاءِ دعا ۽ پڄاڻي.“...(1.)
روح انيس جي ص نمبر 14 سيد مسعود حسن رضويءَ لکي ٿو ته ”مرثيه گوئي هڪ ڏکيو فن آهي، مرثيو لکڻ جا به ڪجههّ خاص اصول آهن، جن جي پٽاندڙ ۾ مرثيو لکيو ويندو آهي.
(الف) ممدوح جنهن جي تعريف ۾ مرثيو چيو وڃي، ان جي عظمت ۽ شان شوڪت جو ذڪر ڪيو وڃي، انهيءَ لاءِ ته ان مان عبرت جو سبق حاصل ٿئي، ته اهڙيءَ هستيءَ وارو ماڻهون پنهنجو وارو وڄائي ويو.
(ب) ممدوح جي ايثار ۽ قرباني جي تعريف ڪئي وڃي ۽ سندس شهادت مرڻ سبب ملڪ ۾ ڏک ۽ ماتم ڇانئجي ويو هجي، ان جو ذڪر ڪجي.
(ج) ممدوح کي مخاطب ٿي مرثيي ۾ اهڙا خيال پيدا ڪيا وڃن، هي ثابت ٿئي ته مرثيي چوندڙ کي ممدوح جي شهادت يا مرڻ جي ئي ڪانهي ۽ هو اڃا سوڌو هن کي مخاطب ٿي ائين ڳالهائي رهيو آهي، جيئن جيئري سان ڳالهائيندو هو. “
”مرثيي ۾ ٻين شعري صنفن جون سموريون خوبيون هونديون آهن؛(هي هڪ مرڪب صنفآ هي، جنهن ۾ قصيدي وانگر مختلف انسانن ۽ شين جي واکاڻ ڪئي ويندي آهي.مثنويءَ وانگر واقعا بيان ڪيا ويندا آهن.“(2)