سنڌي مرثيي جا جزا، قسم
هي مرثيي جي تمهيد آهي جنهن ۾ گهڻو ڪري قدرت جو نظارو، حمد، ۽ نعت، منقبت ۽ مناجات يا پنهنجي شاعريءَ جي ساراه بيان ڪئي وڃي ٿي.
2. ماجرا؛
مکڙي کان پوءِ ڪجهه شعر آندا ويندا آهن جيڪي ٻڌندڙ توڙي پڙهندڙ جي ذهن کي مرثيي جي موضوع ۽ مطلب ڏانهن ڌيان ڇڪائيندا آهن. جئين قصيدي ۾ گريز جي صورت ٿيندي آهي، بلڪل ائين“ ماجرا ” به مرثيي جو گريز آهي.
3. سراپا؛
مرثيي جي مکيه شخصيت جي ڏيل، قد ۽ ڪاٺ توڙي ٻين خوبين جو ذڪر اچي وڃي ٿو.
4. رخصت يا موڪلاڻي؛
مرثيي جي مکيه شخصيت جنگ جي ميدان ۾ لهڻ لاءِ، پنهنجن بزرگن يا عزيزن کان اجازت گهرندا آهن.
5. آمد؛
مرثيي جي مکيه شخصيت، جڏهن جنگ جي ميدان لهندي آهي ان وقت ان جي شان و شوڪت، ڏيک ۽ هن جي بي نيازيءَ، بيڊپائيءَ ۽ بهادري جو بيان مرثيي جي هن جزي ۾ اچي وڃي ٿو.
6. رجز؛
هن ۾ جنگي ميدان ۾ لهڻ وارو شخص، پنهنجو حسب نسب بيان ڪري، پوءِ پنهنجي بزرگن جي جنگي ڪارنامن ۽ جنگ جي فن ۾ پنهنجي وڏن توڙي پنهنجي جنگي مهارت جو بيان ڪري دشمن کي مرعوب ڪرڻ جي ڪوشش ڪندو آهي.
7. جنگ يا ويڙهه؛
هن ۾ مرثيي جي مکيه شخصيت يا جنگي جوڌي جي بهادري، همت، جنگي ڪرتب، هٿيارن يا سواري وغيره جو بيان اچي وڃي ٿو.
8. شهادت؛
هن ۾ مرثيي جي جنگي جوڌي جي شهيد ٿيڻ جو بيان اچي ٿو.
9. بين ڪرڻ يا پار ڪڍڻ؛
هن ۾ جنگي جوڌي جي شهادت تي، هن جا مٽ مائٽ ۽ ٻيا لاڳاپيل ماتم ڪري پار ڪڍي ڏک جو اظهار ڪندا آهن
سنڌي مرثيي جي آخر ۾ مرثيه نگار منهنجي مغفرت لاءِ دعا گهرندو آهي اهو به ڄڻ مرثيي جو هڪ آخري جزو هجي. .(4)