ليکڪ پاران
سنگاپور وارن قومي جهاز ران ڪمپني (نيپچون شپنگ ڪارپوريشن) شروع ڪرڻ چاهي ته اسان جا پاڪستاني جهازي (ڪئپٽن ۽ چيف انجنئير) گھرائي شروع ڪئي ڇو جو اسان ان ڪم جا تجربيڪار ٿي چڪا هئاسين. پاڪستان جي قومي ڪمپني (نيشنل شپنگ ڪارپوريشن) 1964ع کان شروع ٿي چڪي هئي ۽ پرائيويٽ جهازران ڪمپنيون ته ان کان به ويهارو سال کن اڳ شروع ٿي چڪيون هيون. ملائشيا جي MISC جهازران ڪمپنيءَ ۾ شروعاتي ڏينهن ۾ پاڪستانين ڪم ڪيو. بهرحال اسان جو ملڪ اهڙن ملڪن کان گھڻو گھڻو اڳ هو. سنگاپور جي ايئرلائن SIA به اسان جي PIA جي مقابلي ۾ گھڻو گھڻو پوءِ شروع ٿي، پر پوءِ جتي سنگاپور جهڙا ملڪ اڳتي وڌندا رهيا، اتي بدقسمتي سان اسان جي ملڪ جا ڪيترائي ادارا پٺيان ٿيندا ويا.
اڄ سنگاپور جو بندرگاهه دنيا جي ٽن اهم ۽ مشغول بندرگاهن مان آهي. سنگاپور جي ايئر لائين ڪمپني سالن کان دنيا ۾ اوليت حاصل ڪندي اچي. سنگاپور جون ننڍيون ننڍيون ٽيڪنيڪل انسٽيٽيوشنون وڏيون يونيورسٽيون ٿي وين آهن جن ۾ تعليم جو بهترين نظام رکيو ويو آهي ۽ سنگاپور صاف سٿرن رستن کان دنيا ۾ مشهور ٿي پيو آهي. سنگاپور بئنڪن ۽ تجارتي ادارن کان پڻ مشهور ٿي ويو آهي. هاڻ سنگاپور جي سڪي ۽ سنگاپور جي ماڻهوءَ کي قدر جي نگاهه سان ڏٺو وڃي ٿو. سنگاپور ۾ باقاعدي قانون جي سختي ڪري هر هڪ پاڻ کي سلامت سمجھي ٿو ۽ دنيا جا ٽوئرسٽ نظر اچن ٿا. سنگاپور ۾ عدل ۽ انصاف ڪري ڌارين ملڪن جا امير ماڻهو هتي پئسو لڳائڻ چاهين ٿا ۽ بنا شڪ جي سنگاپور ڏيتي ليتيءَ کان بهترين علائقو مڃيو وڃي ٿو.
اڄ ڪلهه نه فقط ايشيا جي ملڪن جا ماڻهو پر يورپ ۽ آمريڪا جا به سنگاپور جي هن ننڍڙي ٻيٽ تي اچڻ چاهين ٿا- تعليم خاطر، نوڪريءَ خاطر، گھمڻ خاطر، شاپنگ خاطر، وغيره. ڪراچيءَ ۾ هوندو آهيان ته ڪيترن ئي ڄاڻن سڃاڻن جا فون مختلف ملڪن جي ڄاڻ حاصل ڪرڻ لاءِ ايندا آهن. اڄ ڪلهه سڀ کان گھڻا سنگاپور بابت اچن ٿا. گھڻي کان گھڻا ماڻهو سنگاپور بابت معلومات حاصل ڪرڻ چاهين ٿا. سنگاپور هڪدم اهم ٻيٽ، شهر ۽ ملڪ ٿي ويو آهي، جنهن جي تعليم، Law & Order، پوليس سسٽم، ايڪانامي، شپنگ، بزنيس جي ترقي ۽ خوشحالي جي مثالن کي اسان جهڙا ملڪ فالو ڪرڻ چاهين ٿا. اهو سوچي مون هن سفر نامي ۾ ڪيتريون اهڙيون ڳالهيون لکيون آهن جن بابت مون کان پڇيو وڃي ٿو. اميد ته هڪ نئين مسافر لاءِ سنگاپور پهچڻ کان اڳ هي سفرنامو پڙهڻ ڪارآمد ثابت ٿيندو.
سنگاپور بابت ٿورو گھڻو احوال منهنجن ڪيترن ئي اڳ جي سفرنامن ۾ اچي چڪو آهي، پر ٽن ڪتابن ۾ (“آل ابائوٽ سنگاپور” ڪتاب سميت) سنگاپور جو تفصيلي احوال آهي. انهن مان پهريون ڪتاب “سنگاپور ويندي ويندي” اڄ کان پنڌرهن سال کن 1985ع اڳ ۾ ڇپيو، ان بعد “سنگاپور ٿو سڏي ڪري” آهي ۽ هاڻ هي ٽيون ڪتاب “آل ابائوٽ سنگاپور” آهي. هي ٽئي ڪتاب هڪ ئي سيريز جو حصو به چئي سگھجن ٿا ته هر هڪ ڪتاب الڳ الڳ داستان به. ڇو جو باوجود Avoid ڪرڻ جي ڪيترين ڳالهين جي repeatation ٿي وئي آهي. پوءِ اها ٻي ڳالهه آهي ته ڪا اهڙي شيءِ جيڪا ڪنهن اڳئين ڪتاب ۾ تفصيل سان اچي وئي آهي ته هن ۾ مختصر طور بيان ڪئي اٿم. مثال طور “ٽائيگر بام گارڊن” بابت هتي يا هن کان اڳئين ڪتاب (سنگاپور ٿو سڏ ڪري) ۾ مختصر طور لکيو اٿم ڇو جو پهرين واري ڪتاب “سنگاپور ويندي ويندي” ۾ تفصيل سان اچي چڪو آهي ته ڪيئن ٻن چيني ڀائرن پهرين دوائون ٺاهيون جن ۾ “ٽائيگر بام” دوا مشهور ٿي وئي جنهن لاءِ اڄ ڏينهن تائين ماڻهن کي اهو وهم آهي ته ان ۾ شينهن (Tiger) جي جسم جا ڪجھه حصا گھوٽيل آهن.
بهرحال سنگاپور ويندڙ لاءِ، چاهي هو گھمڻ لاءِ ٻن ٽن ڏينهن جي مختصر عرصي لاءِ وڃي يا تعليم يا نوڪري خاطر گھڻي عرصي لاءِ وڃي، منهنجي هن کي اها ئي نصيحت آهي ته هو سنگاپور جي قانون جو چڱي طرح خيال رکي. قانون ته هر ملڪ ۾ آهن-اسان جي ملڪ ۾ به آهن، پر سنگاپور حڪومت پنهنجي ملڪ جي قانون تي عمل ڪرائڻ ڄاڻي ٿي، چاهي انهن جي پنهنجي ملڪ جو ڪو باشندو هجي يا ڌارئين ملڪ جو. چاهي اسان جهڙي غريب ملڪ جو هجي يا برونائي ۽ ڪويت جهڙي امير ملڪ جو يا آمريڪا جهڙي طاقتور ملڪ جو. رستي تي ٿُڪ اڇلڻ، ڪاڳر ڀور ڦٽو ڪرڻ، ويندي سنگاپور جي لوڪل گاڏي MRT ۾ ڪجھه کائڻ تي به 500 کن ڊالر ڏنڊ آهي. ڪنهن پبلڪ باٿ روم يا هوٽل يا دڪان جي ٽئاليٽ ۾ فارغ ٿيڻ بعد shank هلائي ڪموڊ کي صاف نه ڪرڻ جهڙن ڏوهن تي ته وڏيون سزائون آهن. چرس، آفيم جهڙين نشي جي غيرقانوني شين کي سنگاپور ۾ آڻڻ، پاڻ سان کڻي هلڻ، وڪرو ڪرڻ، استعمال ڪرڻ يا ڪنهن ٻئي جو سامان رکڻ، وغيره تي موت جي سزا آهي- چاهي توهان اهو ڪم بي خياليءَ ۾ ڪيو هجي. ان ڪري آئون هميشه تاڪيد ڪندو آهيان ته پنهنجي ٿيلهي ۽ کيسي جو خيال رکجي ۽ پنهنجي ملڪ مان ڪنهن ٻئي جو سامان کڻي نه وڃجي - ويندي ايئرپورٽ تي ڪنهن جو سامان نه جهلجي ۽ نه توهان کي پنهنجو سامان ڪنهن ڌارئين جي حوالي ڪرڻ کپي. باٿ روم ۾ وڃڻ ٿئي ته به پنهنجي سامان کي پاڻ سان کڻي وڃڻ کپي.
اميد آهي ته هي ڪتاب سنگاپور ويندڙ کي سنگاپور بابت ڪيترين ئي ڳالهين جي ڄاڻ مهيا ڪندو ۽ هن جو پڙهڻ دلچسپ ۽ معلوماتي ثابت ٿيندو.
الطاف شيخ
30 جنوري 2000ع (ڪراچي).