چينين جون ڳجھيون سوسائٽيون
بهرحال اوڻيهين صديءَ ۾ ملايا وانگر سنگاپور ۾ پڻ چينين جون ڪيتريون ئي ڳجھيون سوسائٽيون هيون. جن کي قائم رکڻ چين کان سنگاپور لڏي آيلغريب چينين جي مجبوري پڻ هئي. هنن سوسائٽين جا اڏا، شرط شروط ۽ ليڊر لڪل ۽ راز ۾ رهيا ٿي ڇو ته هنن جا ڌنڌا ملڪ جي قانون جي خلاف هئا. هنن جون لڪ ڇپ ۾ ميٽنگون ٿيون ٿي. نون ميمبرن کان سختيءَ سان قسم ۽ واعدا ورتا ويا ٿي ته سوسائٽي بابت ڪا به ڳالهه ڪنهن سان نه ڪندائو. هڪ اهڙي سوسائٽي جي، 1824ع ۾ ٿيل هڪ ڳجھي ميٽينگ بابت، هن پاسي جو هڪ ٽيچر، اديب ۽ زبانن جو ڄاڻو منشي عبدالله لکيو آهي.
چين کان نون آيل چينين (سنخيهن) لاءِ هي سوسائٽيون ڪارآمد هيون. چين کان سنگاپور ايندڙ غريب چينين کي سندن زبان ۾ “سنخيهه” سڏبو هو. انهن کي انگريزيءَ ۾ “لٽل پگ” به سڏيندا هئا، جو چين کان ٻيڙين ۾ جنهن طريقي سان هنن کي سٿيو ويو ٿي اهو جانورن لاءِ به صحيح نه هوندو هو. گھٽ کاڌي پيتي، گرمي ۽ گندگي ڪري منزل تي پهچڻ کان اڳ ڪيترائي مري به ويا ٿي.
سواءِ ڪنهن ايڪڙ ٻيڪڙ جي، چين کان سنگاپور ايندڙهي چيني پناهگير، غريب هڪ طرف هئا ته اڻ پڙهيل ٻئي طرف. هو ڪڏهن به ملڪ کان ٻاهر ته ڇا پر ڳوٺ کان به ٻاهر نه نڪتا هئا- سو سنگاپور ۾ هنن پنهنجو پاڻ کي وطن، مائٽن مٽن ۽ دوستن کان پري محسوس ڪيو ٿي. هنن پنهنجو پاڻ کي اڪيلو ۽ مجبور سمجھيو ٿي. پوءِ اهڙي سيناريو ۾ ڳجھين سوسائٽين جي ميمبرن هنن سان دوستي ڪئي ٿي ۽ کين رهائش ۽ نوڪري ڳولي ڏيڻ ۾ مدد ڪئي ٿي. هو بيمار ٿي پيا ٿي ته هنن جي دوا درمل ڪئي ٿي. ان مدد جي عيوض ڪيترن سنخيهن اهي ڳجھيون سوسائٽيون ڀرتي ڪيون ٿي. چينين جو دفن ڪفن (Burial) ڪو اسان وانگر آسان -ڪپڙي ڀور ۽ ٻه گز قبر کوٽڻ سان مڪمل نٿو ٿئي، پر وڏي ڌام ڌوم ۽ دعوتن خرچن سان ٿئي ٿو، ڄڻ ڪو شاديءَ جو ڪاڄ پيو هلي. سو ان جو بندوبست ڪرڻ وڏي ڳالهه آهي ۽ ان تي خرچ ڪرڻ واري جا لک ٿورا ڳائي سگھجن ٿا. اهي انهن خذمتن مان چند ڳالهيون آهن، جيڪي سنگاپور ۾ موجود چينين جي Secret Societiesسر انجام ڏنيون ٿي.
1840ع تائين سنگاپور ۾ ڪيتريون ئي اهڙيون ڳجھيون سوسائٽيون کلي پيون هيون جن جي ميمبرن جو جملي تعداد هزارن ۾ پهچي ويو هو. جيئن جيئن Immigrants سنگاپور ۾ پهچندا ويا تيئن تيئن هنن سوسائٽين جي ميمبرن جو تعداد وڌندو ويو ۽ ڏينهون ڏينهن ويون طاقتور ٿينديون.
هنن سوسائٽين جي ميمبرن کي سوسائٽي جا سمورا حڪم مڃڻا پيا ٿي ۽ هر ان Activity ۾ هنن لاءِ حصو وٺڻ ضروري هو جنهن لاءِ سوسائٽي جي اڳواڻن فيصلو ڪري هنن کي حڪم ڪيو ٿي. حڪم نه مڃڻ واري کي سوسائٽي جي اڳواڻن سامهون آندو ويو ٿي جن معافي يا سزا ڏيڻ جو فيصلو ڪيو ٿي. سوسائٽي جي ميمبرن جا پاڻ ۾ هلندڙ جھيڙا جھٽا پڻ سوسائٽيءَ جي ليڊرن نبيريا ٿي، ۽ کين وڏن ڏوهن لاءِ سخت سزا، ويندي موت به ڏنو ويو ٿي. يعني سوسائٽيءَ جي سربراهن (سردارن) کي موت ۽ زندگي بخشڻ جي طاقت مليل هئي. سنگاپور ۾ جيڪي چيني رهيا ٿي انهن جو وڏو حصو ڪنهن نه ڪنهن سوسائٽيءَ جو ميمبر ضرور هو.
آمريڪا جي مافيا ۽ جپان جي ياڪوزا وانگر، هنن سوسائٽين پنهنجا غيرقانوني ڌنڌا قائم رکڻ جي چڪر ۾ ڪڏهن ڪڏهن حڪومت ۽ ان جي قانون خلاف به ڪم ڪيو ٿي. هي سوسائٽيون ايڏو ته طاقتور هيون جو هنن جي ميمبرن مان ڪنهن حڪومت خلافوڏو ڏوهه ڪيو ٿي ۽ ان کي ڪورٽ ۾ آندو ويو ٿي ته حڪومت کي ڪو اهڙو ماڻهو نٿي مليو جو هن جي خلاف شاهديڏئي ۽ سچ ڳالهائي. اهو ان ڪري جو هنن سوسائٽين طرفان شاهدن جا کيسا ڀريا ويا ٿي ته شاهديءَ لاءِ ڪورٽ ۾ نه اچو يا ڪورٽ ۾ شاهديءَ لاءِ اچو ته به سچ نه ڳالهايو. اهي شاهد جيڪي پنهنجي ضد تي قائم رهيا ٿي ۽ رشوت وٺڻ کان انڪار ڪيوٿي انهن کي موت جو دڙڪو ڏنو ويو ٿي ۽ ويندي قتل به ڪيو ويو ٿي جيئن ٻين لاءِ سبق ٿئي. ڏوهاري جي ملڪ کان ٻاهر ڀڄڻ چاهيندو هو ته سوسائٽي هن لاءِ ڳجھه ڳوهه ۾ بندوبست ڪندي هئي.
چيني سيڪريٽ سوسائٽين جو ٻيو غير قانوني ڪم ڀَتو (Protection Money وٺڻ هو. هنن جا پاليل غنڊا هوندا هئا جن جو ڪم دڪاندارن، جوا جي اڏن، آفيم ۽ شراب جي گھتن ۽ چڪلن جي مالڪن ۽ ويندي گھٽين ۾ گاڏا کڻي هلڻ وارن کان زبردستي ڀتو وٺڻ هوندو هو. جن نٿي ڏنو انهن جون چوريون ڪيون ويون ٿي، انهن تي حملا ڪيا ويا ٿي ۽ ويندي انهن جو قتل ڪيو ويو ٿي ۽ ڪنهن کي به ايڏي همت نٿي ٿي جو سوسائٽيءَ جي ميمبرن خلاف پوليس ۾ رپورٽ ڪري. هر هڪ سوسائٽيءَ جي ڪم ڪرڻ جو طريقو ايڏو ڳجھو،Organized ۽ ڊسيپلينڊ هو جو حڪومت به پريشان رهي ٿي. ماڻهو پوليس کان به ايترو نه ڊڄندا هئا جيترو هنن سوسائٽين جي ميمبرن ۽ انهن جي غنڊن کان ڊڄندا هئا. جيئن اسان وٽ رکي رکي لا ۽ آرڊر جي حالت اهڙي خراب ٿيو وڃي جو ماڻهو پوليس کان وڌيڪ ڳوٺن ۾ ڌاڙيلن ۽ پاٿاريندارن کان ۽ شهرن ۾ دهشتگردن جي سياسي ليڊرن کان ڊڄڻ لڳن ٿا.
هنن ڳجھين سوسائٽين جي ميمبرن ٽولن جي صورت ۾ جھيڙا، چوريون ۽ ڌاڙا هنيا ٿي. مختلف علائقن ۾ مختلف سوسائٽين جي ميمبرن جون گئنگون (Gangs) هونديون هيون جن جو ان علائقي تي راڄ هليو ٿي. اوڻيهين صديءَ جي شروعات ۾، 50 کان 300 ميمبرن تي ٻڌل گئنگس هٿيارن سان حملا ڪيا ٿي، پر اهو سڀ ڪم رات جي انڌوڪار ۾ هلندو هو، پر پوءِ آهستي آهستي هنن جو ڏهڪاءُ ايڏو وڌي ويو جو ڏينهن ڏٺي جو به ڦرون ڪرڻ لڳا. هنن جو وڏو نشانو امير ايشين ۽ يورپين هئا.
1840ع ۾ ٻه سوسائٽيون تمام گھڻيون طاقتور ۽ خوفناڪ سمجھيون ويون ٿي. هڪ گِھي هِن (Ghee Hin) ۽ ٻي گھي هوڪ (Ghee Hock). انهن لاءِ چيو ويو ٿي ته هر هڪ جا ڏهه هزار کن ميمبر هئا. انهن ٻن سوسائٽين جا پاڻ ۾ به جھيڙا جھٽا ٿيندا رهندا هئا ۽ اهي لڙائيون ايڏو ڊگھو هلنديون هيون جو حڪومت به پريشان ٿي ويندي هئي. عوام جو، خاص ڪري واپاري طبقي جو سک ڦٽي پوندو هو. ڇو ته ڌنڌو ڌاڙي تڏهن هلي سگھي ٿو جڏهن امن ۽ سڪون آهي. اڄ جي دور ۾ به سياسي يا لساني جماعتن جو جھيڙو ۽ هڙتال ٿئي ٿي ته سڄو ڪاروبار چٽ ٿيو وڃي. چيني Secret Societies جي انهن جھيڙن جهٽن چيني ۽ يورپي واپارين کي ايڏو پريشان ڪيو جو هو بار بار حڪومت کي انهن سوسائٽين خلاف ڪجھه ڪرڻ لاءِ چوڻ لڳا.
1854ع ۾ ته هنن سوسائٽين جو سنگاپور جي تواريخ ۾ وڏو ۽ خوني فساد ٿيو. مختلف سوسائٽين جي ميمبرن جي پاڻ ۾ هٿياري لڙائي ۽ مارا مارا ڏهه ڏينهن هلندي رهي. ان جنگ جي شروعات چون ٿا ته سنگاپور جي چيني علائقي چائنا ٽائون ۾ هُڪين ۽ ٽِيوچو ٻولي ڳالهائڻ وارن همراهن جي وچ ۾ چانور خريد ڪرڻ وقت معمولي تور جي گھٽ وڌائيءَ تان شروع ٿي. بس پوءِ ته گراهڪ ۽ دڪاندار ٻکين پئجي ويا ۽ ڏسندي ئي ڏسندي بيٺلن ۾ ٽيوچو ۽ هڪين زبانون ڳالهائيندڙ چيني پنهنجي پنهنجي هم زبان جو پاسو وٺي شروع ٿي ويا. هڪ دفعو جھيڙو ڇا شروع ٿيو ڄڻ جهنگلن کي باهه لڳي وئي. جن جن Secret Societies جا ٽيوچو (Teiochew) ۽ هڪين (Hokkien) ڳالهائيندڙ هئا اهي جتي جتي هئا، هڪ ٻئي جي مار ڪٽائي ڪرڻ لڳا. ٽيوچو ڳالهائيندڙن کي انهن ڳجھين سوسائٽين جي به مدد ملي جن جا ميمبر ڪئنٽونيز (Cantonese) ۽ هڪا (Hakka) ڳالهائيندڙ چيني هئا. سنگاپور شهر جي گھٽي گھٽي ۾ جھيڙو شروع ٿي ويو. هر قسم جي هٿيارن، لڪڻن، ڏنڊن، خنجرن، پٿرن، ڀڳل بوتلن وغيره جو استعمال آزاد نموني سان ٿيڻ لڳو.
جھيڙو ايڏو وڌي ويو جو پوليس به ٻنجو نه ڏئي سگھي ۽ حڪومت کي گورکا ۽ سک سپاهي هڪ طرف گهرائڻا پيا ته بندرگاهه ۾ برطانيا جي بيٺل جهازن تان خلاصي ٻئي طرف. هندستان کان جيڪي قيدي جيلن ۾ رکڻ لاءِ آيل هئا، انهن کي به پوليس جي مدد لاءِ لڳايو ويو. ملايا جي ڀر واري رياست جوهور جي وڏي وزير سنگاپور جي حڪومت جي مدد لاءِ 200 ملئي ويڙهاڪ (Fighter) پڻ موڪليا، ۽ پوءِ جڏهن مس مس جھيڙو وڃي ختم ٿيو ته خبر پئي ته چار سئو کن ماڻهو مارجي ويا، اهڙا سوين سخت زخمي ٿي پيا، ان کان سواءِ سوين گهر سڙي ويا.
برطانيا جي حڪومت وڏي عرصي تائين ڏاڍا جتن ڪيا ته چينين جي هنن Secret Societies جو زور ڀڳو وڃي جيئن سنگاپور ٻيٽ تي فقط ۽ فقط انگريزن جو ئي راڄ هلي پر چينين جي انهن سوسائٽين جي داداگيري ختم نه ٿي. ان جو وڏو سبب اهو هو جو انگريز چينين جي ٻولين کان اڻ واقف هئا ۽ اندر ئي اندر چينين وٽ ڇا پئي وهيو واپريو، ان کان هي اڻ ڄاڻ هئا. اها رڪارڊ تي ڳالهه آهي ته 1870ع تائين ڪنهن هڪ به انگريز آفيسر کي چيني زبان نٿي آئي. انگريزن جي پوليس ۽ فوج ۾ جيڪي ملئي ۽ انڊين هئا، انهن مان به ڪنهن کي چيني زبان نٿي آئي. ان ڪري هنن کي خبر ئي نٿي پئي ته چينين جي هنن ڳجھين سوسائٽين ۾ اندر ئي اندر ڇا پيو وهي واپري ۽ کين اهو ڊپ ضرور لڳو ته سندن اهڙي معمولي سستيءَ جي ڪري ماڳهين سنگاپور جو ٻيٽ سندن هٿن مان نه نڪري وڃي. يا کڻي نالي ۾ ته سنگاپور سندن حوالي هجي پر هلندي پڄندي چينين حوالي ٿي وڃي. شايد اها غلطي محسوس ڪري، انگريز بهادر مڪاني زبانون ڄاڻڻ تي وڏو زور ڏنو. ويندي سنڌ ۾ به جيڪي انگريز رهندا هئا تن کي سنڌي ٻولي سکڻ لاءِ زور ڀريو ويو. چاهي کڻي هو اڙدو ۽ فارسيءَ کان واقف هئا.
1869ع ڌاري سنگاپور جي انگريز حڪومت اهو قانون به پاس ڪيو ته هر سوسائٽي، امن پسند توڙي خطرناڪ، پنهنجو نالو، پتو، ليڊرن جا نالا ۽ مول متا حڪومت وٽ رجسٽرڊ ڪرائيندي. پر ساڳي سبب (زبان کان اڻڄاڻائيءَ) ڪري انگريز ڪامياب نه ٿي سگھيا. پوءِ ڀلو ٿئي وليم پڪرنگ (William Pickering) نالي هڪ انگريز جو جنهن چين کان اچي هنن جا ان بابت گھڻا مسئلا حل ڪيا. پڪرنگ ڪيترائي سال چين ۾ نوڪري ڪئي هئي ۽ هن کي چيني چڱيءَ طرح لکڻ پڙهڻ آئي ٿي. هو هُڪئين، ٽِيوچو، ڪئنٽونيز، هَڪا ۽ فوچو چيني ٻولين کان چڱيءَ طرح واقف هو. سنگاپور ۽ ملايا پاسي، چين جي جن صوبن مان چيني آيا ٿي، انهن اهي زبانون ڳالهايون ٿي. سنگاپور جي انگريز حڪومت 1877ع ۾ Chinese Protectorate نالي هڪ سرڪاري کاتو کوليو جنهن جو ڪم چينين جي ڳالهين ۽ مسئلن کي منهن ڏيڻ هو. پڪرنگ هن کاتي جو مُک ڪري مقرر ڪيو ويو هو. پڪرنگ سگھو ئي نه فقط چينين جي Secret Societies بابت معلومات حاصل ڪري ورتي پر ساڳئي وقت پاڻ چيني ليڊرن لاءِ هڪ باعثِ عزت ۽ اعتماد جوڳي شخصيت ثابت ٿيو. هي ليڊر اڪثر هن وٽ پنهنجا جھيڙا نبيرڻ لاءِ ويندا هئا.
جيتوڻيڪ هاڻ چيني ٽولن جي گھٽي گهٽيءَ ۾ ويڙهه گھٽجي وئي پر تنهن هوندي به هنن ڳجھين سوسائٽين جو وجود برقرار رهيو. حڪومت انهن کي گھٽائڻ ۽ دٻائڻ لاءِ 1890ع ۾ هڪ قانون ٺاهيو، جنهن مطابق اهڙين سوسائٽين جي Activities تي بندش وجھي ڇڏي. بهرحال قانون پنهنجي جاءِ تي پر اهي سوسائٽيون بلڪل بند نه ٿيون. وڏيون سوسائٽيون ته ضرور ختم ٿي ويون پر انهن جي جاءِ تي ننڍن ننڍن گروپن وجود ورتو جيڪي ڪيترائي ڏهاڪا سال سنگاپور جي مختلف علائقن مان Protection Money وٺندا رهيا ۽ شهر ۾ لڪ چوريءَ شراب خانا، جوا جا اڏا ۽ چڪلا هلندا رهيا.
چيني Secret Societies جي اڏي جو سير:
هنن ڳجھين سوسائٽين جا اڏا يا هيڊ ڪوارٽر شهر جي آباديءَ کان گھڻو پري گھاٽن جھنگلن ۾ هوندا هئا جتي هڪ عام ماڻهو پهچي نه سگھي. انهن سوسائٽين جا ليڊر، انهن اڏن تي، چوڪيدارن جي حفاظت هيٺ رهيا ٿي. مختلف هنڌن تان اوڳاڙيل ڀتو ۽ ڦر جو مال اتي پهچايو ويو ٿي. مختلف مسئلن جا فيصلا انهن ۾ ڏنل سزائن جي پوئواري ۽ نون ماڻهن کي ميمبرشپ ملڻ جون رسمون انهن اڏن تي ٿيون ٿي. اهڙي هڪ اڏي جي گھمڻ جي خواهش منشي عبدالله پنهنجي هڪ اثر رسوخ واري چيني دوست سان ڪئي. منشي عبدالله ان وقت جي ملايا جو مشهور عالم، اديب ۽ ٽيچر ٿي گذريو آهي. پاڻ ڪيترن ئي انگريز آفيسرن کي ملئي زبان سيکاريائين. ويندي سر اسٽئمفورڊ رئفلس جو پڻ ٽيچر ٿي رهيو ۽ هن سان گڏ ملاڪا کان سنگاپور آيو هو.
منشي عبدالله جي چيني دوست، جيڪو سيڪريٽ سوسائٽيءَ جو ميمبر هو، هن جي ڳالهه مڃي ۽ هن کي هڪ غريب ملئي هاريءَ جي روپ ۾ پاڻ سان وٺي هليو. ان ئي رات، هنن ٻڌو هو ته ان سوسائٽيءَ جا ماڻهو شهر جي ڪنهن حصي ۾ ڦر ڪرڻ وارا آهن.
عبدالله پنهنجي چيني دوست سان گڏ صبح جو 5 بجي روانو ٿيو. هو گھاٽي جهنگل مان سنهي ور وڪڙن واري پيچري ذريعي وڌڻ لڳا. رستي جي پاسن تان خطرناڪ ڌٻڻ هئي جنهن مان لنگھندي ماڻهو گوڏن تائيناندر هليو وڃي ۽ ڪٿي ڪٿي جھنگل ايڏو گھاٽو هو جو ڄڻ وڻ وڻ سان مليو پيو هو ۽ مٿي آسمان جو ٽڪر به نظر نٿي آيو ۽ هيٺ ماڻهوءَ جي قد جيڏو گاهه هو. اونداهي جھنگل مان، ڪڏهن وڻن جي ڪريل ٿڙن مٿان ته ڪڏهن انهن جي هيٺان ٿيندا، اڳيان وڌندا رهيا. اٽڪل ڏهن ڪلاڪن جي سفر بعد هو اڏي تي 4 بجي شام جو پهتا.
اڏي جي چوڌاري هڪ ويڪري ۽ اونهي کڏ هئي. عبدالله ۽ هن جي چيني دوست کي اها کڏ پار ڪرڻ لاءِ ڊگھن ۽ سنهن تختن تان هلڻو پيو. کڏ پار ڪرڻ بعد ڪاٺ جا اهي تختا هڪدم هٽايا ويا جيئن ٻيو ڪو نه ٽپي. اٽڪل ٽي کن ڪکاڻيون جهوپڙيون، هر هڪ 200 کن فٽ ڊگھيون هيون: انهن جھوپڙين ۾ عبدالله ڏٺو ته تيل جا سوين ڏيئا ٻري رهيا هئا ۽ انهن جي چوڌاري ويٺل ماڻهو آفيم پي رهيا هئا. چوڌاري پٽ تي ڀالا، بڻڇيون، ڍالون ۽ خنجر هئا ۽ پوءِ شام ڌاري اٽڪل ستين وڳي، سڀ کان وڏي جھوپڙيءَ ۾500 ماڻهو اچي گڏ ٿيا. انهن به آفيم ڇڪيو ۽ شراب جو دور هليو. ڪلاڪ کن بعد نون ميمبرن کي سوسائٽيءَ ۾ ڀرتي ڪرڻ جي رسم شروع ٿي.
هيينئون ڦاڙ آواز ۾ پهرين ته گھنڊ ۽ نغارا وڄايا ويا. ان جي آواز تي سڀ ميمبر اسٽيج ڏي منهن ڪري قطارن ۾ ٿي ويٺا. اسٽيج تي رکيل ٽيبل تي ديوتائن لاءِ ڪجھه ميوا ۽ ٻيون شيون رکيل هيون. چوڌاري ٿلهيون اگربتيون (Joss Sticks) ٻري رهيون هيون جنهن جي بوءِ ۽ نشيدار دونهن ۾ دماغ ٿي چڪرايو. سوسائٽيءَ جو ليڊر اسٽيج تي آيو ۽ وچ تي رکيل سڀ کان وڏي ڪرسيءَ تي ٿي ويٺو. اٺ چوڪيدار ڊگھن خنجرن سان هن جي ڀرسان ٿي بيٺا. پوءِ ماڻهن جو هڪ ٽولو ظاهر ٿيو جنهن سان گڏ اهو شخص هو جنهن هن سوسائٽيءَ جو ميمبر ٿيڻ چاهيو ٿي. سوسائٽيءَ جي اڳواڻ اڳيان پهچي هن سندس اڳيان سجدو ڪيو. گھڙي کن لاءِ ماٺ مٺوڙو ٿي ويو. پوءِ اڳواڻ ان ماڻهوءَ کان سوال ڪيو: “هتي تون ڇو آيو آهين؟”
“آئون توهان جي سوسائٽيءَ جو ميمبر ٿيڻ آيو آهيان.” هن جواب ڏنو.
“توکي سوسائٽيءَ جي قاعدن قانونن جي خبر آهي؟” سوسائٽيءَ جي اڳواڻ ڪڙڪيدار آواز ۾ هن کان پڇيو.
“هائو، مون کي خبر آهي ۽ اهو به سمجھان ٿو ته هن سوسائٽيءَ جو ڪو به راز ڪنهن اهڙي ماڻهوءَ کي ٻڌائڻو نه اٿم جيڪو هن سوسائٽيءَ جو ميمبر نه هجي. ان قانون جي ڀڃڪڙي پنهنجو موت سمجھان ٿو.”
“تنهن جي معنيٰ ته تون واقعي ميمبر ٿيڻ چاهين ٿو؟” سوسائٽي جي اڳواڻ پڇيو.
“جي، ها.” همراهه وراڻيو.
انکانپوءِ هڪ وڏو پيالو آندو ويو، جنهن ۾ انگورن جي شراب سان گڏ ڪجھه موجود ميمبرن جي رت جا ڦڙا مليل هئا. نوڪر اهو پيالو ٽيبل تي رکيو ۽ ٽيبل تان ڇري کڻي ميمبر ٿيڻ لاءِ آيل اميدوار جي هڪ آڱر کي چيهڪ ڏنو، آڱر مان ٽمندڙ رت پيالي ۾ وڌو ويو ۽ پوءِ سوسائٽيءَ جي ليڊر هن کي حڪم ڏنو ته ان پيالي مان ڪجھه ڍڪ ڀر. حڪم جي پوئيواري بعد اهو پيالو ليڊر وٺي ٻه چار ڍڪ پيتا ۽ باقي ڪجھه ٻين اهم ميمبرن کي پيئڻ لاءِ ڏنائين.
اهڙي طرح ٽي ٻيا چيني ميمبر ٿيڻ لاءِ رڪروٽ ڪيا ويا. ان بعد پنجين ماڻهوءَ کي گھلي سوسائٽيءَ جي ليڊر اڳيان آندو ويو. هن جا هٿ رسين سان سوگھا ٿيل هئا. هن ماڻهوءَ کي جھڪڻ لاءِ چيو ويو پر هو انڪار ۾ ڪنڌ ڌوڻيندو رهيو. انڪار ڪرڻ تي هن کي هر دفعي بيد جي لڪڻ سان ڪٽيو ويو ٿي. جڏهن هن کان پڇيو ويو ته هو هن سوسائٽيءَ جو ميمبر ٿيندو ته پهرين هن ڪو جواب نه ڏنو، پر پوءِ چيو ته هو نٿو ٿيڻ چاهي. سوسائٽيءَ جي ليڊر حڪم ڏنو ته هن کي منهن ڀر زمين تي ليٽايو وڃي. ان بعد هن جي پٺيءَ تي لڪڻ سان وري وسڪارو ڪيو ويو. ڌڪ لڳڻ سان هن زور زور سان رڙيون ٿي ڪيون. ان سزا بعد به جڏهن هن ميمبر ٿيڻ لاءِ ها نه ڪئي ته اڳواڻ بيزار ٿي حڪم ڏنو ته هن کي هتان هٽايو وڃي ۽ سڀاڻي صبح ساڻ قتل ڪيو وڃي.
ان بعد اهو فنڪشن پڄاڻيءَ تي پهتو. ان وقت صبح جا ٻه اچي ٿيا هئا. ڪجھه ماڻهو آفيم ڇڪڻ لاءِ هلياويا، ڪجھه وڃي سمهي پيا. عبدالله کي پوءِ سندس چيني دوست کان خبرپئي ته سندن سوسائٽيءَ جي اڳواڻ جي حڪم موجب سوسائٽيءَ جا 200 کن ميمبر شهر ۾ ڦر لاءِ رواناٿيا آهن. ٻئي ڏينهن عبداللهجڏهن پنهنجي دوست سان گڏ شهر پهتو ته هن کي خبر پئي ته واقعي ٻه سئو کن ماڻهو، جن پنهنجي سڃاڻپ لڪائڻ لاءِ پنهنجي منهن کي ڪوئلي جي ڪارنهن سان ڪارو ڪيو هو، شهر جي ڪنهن حصي ۾ اچي ماڻهن کي ڦري ويا. هن گذريل ڏينهن جي سڄي ڪٿا، ان وقت جي انگريز ريزيڊنٽ جان ڪرافرڊ (John Crawfrud) کي ٻڌائي ته ڪيئن هو هڪ چيني سوسائٽي جي اڏي تي پهتو. اتي ڇا ڇا ٿئي ٿو ۽ ڪيئن ڦر ڪرائي وئي.
(جان ڪرافرڊ جنهن جي نالي سنگاپور ۾ هڪ اهم روڊ پڻ آهي، سنگاپور جو ٻيو برٽش ريزيڊنٽ هو. هن کان اڳ ميجر وليم فرقوهر (William Farquhar) پهريون ريزيڊنٽ هو، جيڪو سر اسٽئمفورڊ رئفلس سان گڏ 1819ع ۾ سنگاپور آيو هو. چئن سالن بعد، سن 1823ع ۾ هڪ عرب واپاريءَ فرقوهر کي خنجر هڻي ماري رکيو. ان بعد برطانيا حڪومت سنگاپور جون واڳون هندستان جي گورنر جنرل حوالي ڪيون ۽ ڪرافرڊ کي سنگاپور جو ريزيڊنٽ ڪيو. سر اسٽئمفورڊ رئفلس ان ئي سال انگلنڊ روانو ٿي ويو. هن جي صحت صحيح نٿي رهي. 1926ع ۾ دماغ جي ناسور (Tumor) ڪري هو 45 سالن جي ڄمار ۾ انگلنڊ ۾ گذاري ويو. ڪي چون ٿا ته هو مليريا وگهي مري ويو.