لوڪ ادب، لساني ۽ ادبي تحقيق

سنڌ سڀيتا (ڀاڱو ٻيو)

هن ڪتاب ۾ سنڌ جي تاريخي ماڳن ۽ تاريخي شخصيتن بابت مضمون آهن جيڪي مختلف وقتن تي اخبارن ۾ ڇپيل آهن. تاريخ هڪ خشڪ موضوع آهي پر عنايت الله کٽياڻ ان کي سفرنامي واري انداز ۾ لکي دلچسپ بڻائي ڇڏيو آهي جنھن ڪري اوهان کي بوريت محسوس نہ ٿيندي ۽ تاريخ جي ڄاڻ ۾ اضافو ٿيندو. عنايت کٽياڻ جو شوق سير سفر آهي، ان ۾ ترجيح سنڌ جا اهم ماڳ ۽ هيروز آهن. هن جڏهن به قلم کنيو آهي، قومي ورثن کي اهميت ڏني آهي.

Title Cover of book سنڌ سڀيتا (ڀاڱو ٻيو)

پبلشر نوٽ

عنايت کٽياڻ جو بنيادي تعلق ضلعي خيرپورميرس جي شهر ”پِير جو ڳوٺ“ سان آهي. هو 80 واري ڏهاڪي ۾ پنهنجو اباڻو شهر ڇڏي ڪراچي پهتو، هن پنهنجي گذر سفر ۽ ٻارڙن جي تعليم کي ترجيح ڏني ۽ ڪراچيءَ جي سنڌي وسندي ”سچل ڳوٺ“ ۾ رهائش اختيار ڪئي. توڙي جو اُهو سچل ڳوٺ جي اڏاوت وارو دور هو. هو ان ڳوٺ جي بنيادي رهاڪن ۽ ڳوٺ جي بنياد رکڻ کان ان جي تحفظ ۽ ترقي ڏيارڻ وارن مک ڪردارن منجهان هڪ آهي. سچل ڳوٺ جي آبادي ۽ اُتي رهائش اختيار ڪندڙن جي حقن لاءِ هن شخص دوستن سان گڏجي خوب جدوجهد ڪئي، جيتوڻيڪ ڀرپاسي جا زور آواز ماڻهو سندن ذاتي دشمن ٿي بيٺا، ان سلسلي ۾ کين جيل جو منهن به ڏسڻو پيو، پر هنن جدوجهد جاري رکي. اڄ سچل ڳوٺ جون روشنيون ان جاکوڙ جو نتيجو آهن.
عنايت کٽياڻ ذاتي طور تي خاموش طبع، ڪم سان ڪم رکندڙ، سادي طبيعت ۽ وڏي دل وارو ماڻهو آهي. هي جاکوڙ ڪردار سکڻي واهه واهه کي پاسي تي رکي پنهنجو ڪم جاري رکڻ جو عادي آهي.
عنايت کٽياڻ توڙي جو هڪ سياسي ۽ سماجي ورڪر رهيو آهي، پر هن مختلف پارٽين، تنظيمن ۽ ادارن ۾ وڏن عهدن تي به خدمتون سرانجام ڏنيون آهن، اُن جي باوجود سندس شخصيت ۾ ڪو انا وارو تاثر نظر نه ٿو اچي. هو يارن جو يار، ميل جول جو معتبر، ڪچهريءَ جو ڪوڏيو، مهمان نواز ۽ کل مُک شخصيت جو مالڪ آهي. هو قومي سوچ رکندڙ ڪردارن منجهان هڪ آهي، کيس سنڌ، سنڌي قوم، قومي ٻولي ۽ ورثن، ماڳن مڪانن جي تحفظ جو اونو آهي. سندس ٻيو سگهارو تعارف سندس لکڻيون آهن.
عنايت کٽياڻ جو شوق سير سفر آهي، ان ۾ ترجيح سنڌ جا اهم ماڳ ۽ هيروز آهن. هن جڏهن به قلم کنيو آهي، قومي ورثن کي اهميت ڏني آهي. سندس لکڻ وارو ڪم تاريخ آهي. پر تاريخ ۾ به منفرد لکڻي سندس قلم منجهان سرجي ٿي. سندس تاريخي ليکن تي آڌاريل هڪڙو سلسلو جيڪو مسلسل ”سنڌ سڀيتا“ جي نالي سان منظر عام تي ايندو رهيو آهي. سندس تاريخي ليک سنڌ جي مختلف اخبارن ۾ به شايع ٿيا آهن. انهن جو پهريون ڀاڱو ”سنڌ سڀيتا“ جي نالي سان پهرين شايع ٿي چڪو آهي، ان ڪتاب جو اردو ترجمو پڻ ڪجهه وقت اڳ ڇپجي منظر عام تي آيو آهي. سندس ان سلسلي جو ڪم مسلسل جاري رهيو آهي. هو تاريخي ماڳن جا مشاهداتي دورا ڪندو رهي ٿو، اهو ئي سبب آهي جو سندس قلم کي نئين قوت ملي ٿي ۽ پوءِ اُن ماڳ تي ڀرپور ليک لکي وٺي ٿو.
عنايت کٽياڻ جي لکڻي عام محقق کان مختلف آهي، هو تحقيق به ڪري ٿو ۽ تاريخ جو تحفظ به ڪرڻ چاهي ٿو، پر پڙهندڙ کي به مايوس نه ٿو ڪري. اڪثر تحقيقي ليک ڇسا ۽ خشڪ نظر اچن ٿا، پر عنايت کٽياڻ جي ليک ۾ رس چس به آهي ته رواني به آهي، تاريخ به آهي ته تهذيب به آهي. ان کان علاوه سندس لکڻي سگهارو آواز به آهي، ڪافي لکڻين جي منظر عام تي اچڻ بعد سرڪاري طور تي انهن ماڳن مڪانن تي ترقياتي ڪم پڻ شروع ڪيا ويا آهن. اهڙا تاريخي مضمون ۽ مقالا گڏ ڪري ڪتابي صورت ۾ محفوظ ڪري ”سنڌ سڀيتا“ ٻي ڀاڱي جي صورت ۾ پڙهندڙ آڏو پيش ڪيون ٿا.
مرڪ پبليڪيشن ڪراچي جو اشاعتي پورهيو يقينن پڙهندڙ جي قبوليت جي بنياد تي اڳتي وڌي ٿو، اُهو ئي سبب آهي جو مسلسل نئين جذبي ۽ منفرد ڪتاب سان گڏ پڙهندڙن جي عدالت ۾ پيش ٿيون ٿا. عنايت کٽياڻ جو هي تحقيقي ۽ تاريخي ڪتاب ”سنڌ سڀيتا“ ٻيو ڀاڱو پڻ اهڙي جاکوڙ جو حصو ۽ نتيجو آهي.


مرتضيٰ لغاري
03005182494