ديباچو
گيتا ۽ ٻين ڌرمي پستڪن موجب به روح امر آهي، ڪڏهن مري نٿو ۽ نڪي ڄمي ٿو. پر قادر قدرت اهڙي خلقي جنهن ۾ انسان کي ٻڌي عطا ڪيائين جيئن مخصوص ڪري ته آتما امر آهي ۽ جنهن لوڪ مان اُها آئي آهي نيٺ اُتي ئي سمائجي. جيسين دنيا جي هر هڪ وستو انهي لوڪ ۾ نه پهتي آهي تيسين اسين انهيءَ وستوءَ کي ڪنهن نه ڪنهن روپ ۾ ڏسي سگهنداسين. انسان جي ديه به يڪدم ڪونه ٿي حاصل ٿئي. انسان – غير انسانن کان اوچ آهي جو هو پنهنجي ٻڌيءَ جي شڪتيءَ سان پاڻکي مڪت ڪري سگهي ٿو.
هن پستڪ ۾ نرمل زندگي جا ساري قدرت ۾ ڏٺي ان جو اظهار قلمبند ڪيو آهي. پنهنجي سفر ۾ اسان کي ڏيکاري ٿو ته سچي زندگي ڇا آهي ۽ انساني حياتي ڪهڙي فرض ادائي پوري ڪري جنم مرڻ کان ڇٽي سگهي ٿي.
انسان جي حياتيءَ ۾ گهڻيئي لاهيون چاڙهيون اچن ٿيون. نرمل سيکاري ٿو ته انهن کي مڙس ٿي منهن ڏيون ڇاڪاڻ ته حياتي ڪشمڪش آهي. هو دنيا کي هڪ عجب جنگه جو ميدان سمجهي. چويٿو:
”اٿيئي لاه چاڙهيون الاهي هتي –
پٽڻ ڪين آئين تون ساهي هتي
جڳائي تو بڻجڻ سپاهي هتي –
اگر نا لڙين آ تباهي هتي.“
هو دنيا کي رڳو هڪ خواب ڪونه ٿو سمجهي.
”امرتا اندر پئي بکي سڀ دنيا –
م چو تون ته آهي دنيا هيءَ فنا.“
جڏهن انسان ڪڏهن سوچي ٿو ته دنيا نيٺ فنا ٿيندي تڏهن اهو محصوص نٿو ڪري ته زنديءَ جي ڪشمڪش ۽ حياتيءَ جو ڪشمڪش ۾ تفاوت آهي. هو موت ڏسي ۽ ٻڌي دهلجي ٿو ۽ جڏهن خيال ٿو ڪري ته نيٺ موت مون وٽ به ايندو. تڏهن نراس ٿئي ٿو ۽ نراسائيءَ ۾ پنهنجي فرض ادائي ڀلجي وڃيٿو. نرمل اسانکي قدرت کي پيار ڪرڻ سيکاريٿو.
نرمل ڏيکاري ٿو ته آخر انسان جو مقصد ڪهڙو آهي ۽ ان تي ڪيئن نيٺ رسي سگهي ٿو. ڪامل انسان جيڪو نئون نياپو دنيا کي ڏئي ٿو سو هنڊائڻ يوگيه آهي. پڙهڻ سان پتو ٿو پوي ته پوتر ڪير آهي، غريبي ڇا آهي، پاڻ ۾ وشواس رکي شير ٿي ڪيئن رکجي، سچو پچو ماڻهپو ڇا آهي، همدردي ڪري ڪيئن خوشي حاصل ڪجي ۽ سؤ مان جو قدر ڪهڙو آهي وغيره. دکي دنيا پڙهڻ سان پتو ٿو پوي ته دنيا ۾ دکه ڪيئن ٿو حاصل ڪجي، ڇو ٿو حاصل ڪجي ۽ آخر ڪيئن دکه کي ڦيرائي سکه ڪري سگهجي ٿو. اهڙيءَ طرح هر هڪ ڀاڳه ۾ ڏيکاريو اٿس ته دنيا پيار تي بيٺل آهي ۽ اهو پيار تڏهن ئي ڪري سگهونٿا جڏهن سچائي، وفاداري، قرباني ۽ پوترتائي سان شيوا جي شاهراه تي هلنداسين. تڏهن ئي اسين پاڻ کي زنده سڏي سگهون ٿا ۽ دائما رهي سگهون ٿا. اها آهي زندگي!
مان سمجهان ٿو جنهن به قوم ۾ نرمل جهڙا شاعر پيدا ٿين ٿا ۽ زندگيءَ جو راز ڏيکارين ٿا. اها قوم هميش زنده رهندي. انهيءَ قوم جي تهذيب ۽ سڀيتا امر آهي پر جي انهيءَ راز کي پروڙي ان موجب عمل ڪريون. ڀارت ورش ۾ اڳه به اهڙا شاعر ۽ فيلسوف پيدا ٿيا آهن جن زندگيءَ جو راز سمجهايو آهي ۽ انهيءَ ئي ڪري يونان، مصر ۽ روم وغيره ملڪن جي سڀيتا ناس ٿي پر ڀارت ورش جي نه ٿي سگهي. ان سکيا جو تاثير اڄ گهٽبو وڃي ٿو ۽ مان سمجهان ٿو جي جلد انهن آدرشن کي وري پاڻ وٽ نه سانڍبو ته ڪهڙو شڪ ڪجهه سالن نه ته صدين بعد ڀارت ورس به مرده ٿي ويندو. اهڙو زندگيءَ جو راز هن پستڪ مان ملي سگهي ٿو.
شعر جو قدر هونءَ به گهٽ آهي پر سنڌي ساهتيه ۾ تهائين وڌيڪ، نه ته ڇو نه هن جهڙا پستڪ جلد ڇپايا وڃن. اُچي پني جي تنگيءَ ۽ ان جي ڇپائڻ ۾ بندش سبب ڪتاب نيوز پرنٽ پيپر ئي ڇپايو وڃي ٿو ۽ جئن ڪجهه سستو به ٿئي ۽ گهڻا پڙهن. نرمل جي شعر جو قدر اڃا پور نٿو ڪيو وڃي ڇاڪاڻ ته ان کي پوريءَ طرح سمجهيو نٿو وڃي. پڙهندڙ هن پستڪ مان سندس شعر جو تخمينو ڪري سگهن ٿا. جي سندس شعر لاءِ اتساه ڏٺو ويو ته جلدي باقي به سندس شعر ڇپايا ويندا.
پڇاڙيءَ ۾ مان ڀاءُ لڌارام جو شڪر گذار آهيان جنهن پنهنجو قيمتي وقت ڏيئي مهاڳه لکيو آهي ۽ جيون ڪلا رسالو ڪڍندڙن جو، جن هن ڪتاب سوسائٽيءَ پاران پنهنجو خاص پرچو ڪڍي پڌرو ڪيو آهي.
شيوا ۾
نند گدواڻي
سيڪريٽري
نرمل پبليڪيشن سوسائٽي