نئون نياپو!
نرالو هئو بادلن جو لقاءَ،
هئي آبشارن ۾ جهرمر عجيب
پکين ۽ پتين ۾ به ڦر ڦر عجيب
ڪري هو رهيو راڄ چوڌر امن
رهاڻين سان بعضي ٿي گونجيو چمن!
چمن ۾ ڏٺو ڪن ته پاٻوه سان
لهي هو رهيو ڪو جبل کان مٿان؛
جڏهن سو اچي پهتو تن جي قريب
ڏٺائون ته هو مرد ڪامل عجيب!
ادب سان اُٿي سر جهڪايو سڀن
رهيو مرد بيهي ڏسي دل سندن
چيائين کڻي نيڻ پوءِ مرڪ مان
”اوهان لئه ڪري هاڻ ڇا ٿو سگهان؟،
پوتر ڪير؟
تڏهين سر نوائي ڪنهن ساڌوءَ پڇيو:
”ٿيون ڪيئن پوتر اسان کي ڏَسيو؟“
گهڙيءَ لئه کڻي نيڻ تنهن بند ڪيا
ٻٽي غور سان لفظ پوءِ هي چيا:-
نه پوتر اهو آ، جو سڀ کان ٽهي
وٺي ڪنڊ سدا غار ۾ جو وهي
سچائي نه ڏيکاءَ جي بات آ
مگر اڄ حقيقت جو ٿيو گهات آ
اگر تون برو ڪنهن سندو نا ڪرين
نڪا ڀاونا بد ٿو ڪنهن لئه ڌرين
ڪري خوش ٻين کي ۽ تون پڻ ٽڙين؛
ته توکان مٿي صاف ناڪو ٻيو
سوين ڏيکه ڀل ڪو ڪري نت پيو!
غريبي
چيو ڪنهن غريبيءَ لئه پڻ ڪڇه چئو“
انهيءَ تي پوءِ ڪامل شروع هيئن ڪيو:-
غريبي اگر جي نه ٿيو ڏوه آ
نه ڪنهن کي وري تنهن سندو موه آ
وڏو ڪنهن سان قدرت ڪيو ڊوه آ
ڦٽيل ته به ملامت کان آجو نه ڄاڻ
ڦٽيو ڀل هجي پوءِ تازو نه پاڻ!
غريبيءَ ۾ گر جي قنايت هجي
صداقت هجي ۽ ڪفايت هجي
اها خود به خود آه زندگي سکي
اگر ٿي ملي روز روٽي رُکي!
ڌن ۽ آگ
چيو ڪنهن ڌنيءَ ”هاڻ ڌن لي ٻڌاءِ“
تڏهن مرد هيئن چيو بنا ڪنهن سٽاءَ
اگر ڌن سندا ڍڳه ڪٺا ڪنهن ڪيا
سوين پيڙجِي هٿ اندر جنهن رهيا
غريبن لي پڻ دل رهي نا ڀِني
اهو ڪيئن چئبو ته آ آدمي؟
سند ڌن مثل ٿيو انهيءَ باغ آ
دکي جنهن جي چوڌر اچي آگ آ
بکايل مسافر جي ايندو نه ڪم
ڏسي ڇرڪندو باه سا بي رحم
پئي پاڻ جلندي ٻين کي به جم!
وشواس رک!
”وُهي ڪيئن ماڻيان؟“ چيو هڪ جوان
شروع تنهن تي ڪامل ڪيو هي بيان:-
وڏائي نه ڪنهن جو ٿي ورثو رهي
نٿو نت جوانيءَ جو عرصو رهي؛
اگر عرش لي ڪنهن جي ڪوشش رهي
صبر هوش سان سڀ سگهي ٿو لهي؛
مگر ياد جنهنکي سدا سيج آ
نه تنهنجي حوالي ڪڏهن هيج آ!
سدا پاڻ ۾ شير! وشواس رک
وڏي ڪم ڪرڻ جي نئين آس رک
رهج هيٺ – مقصد تون آڪاس رک!
ماڻهپو
ادب لاءِ استاد هڪڙي پڇيو
انهيءَ تي نمي هيئن ڪامل ڏسيو:-
ادب هر بشر جي لي سينگار آ
ادب هڪ قسم جو سچو پيار آ
ادب گل حياتيءَ جي هٻڪار آ
نه جنهن کي رهيو ماڻپي جو قدر
فضيلت نه جنهن ۾ نه آهي صبر
اهو گر عمل ۾ اڪابر بڻي
تڏهن پڻ ڪڏهن ڪين ڪنهن کي وڻي
ادب آه انسان جو اوچ ڇٽ
انهي بن مِرن کان به آهي سو گهٽ!
همدردي!
وري حال اورڻ لاءِ مائيءَ پڇيو
ٻڍي چاه سان هيئن تنهن کي ڏسيو:-
کڻي درد اڪثر ٿو خيالي رهي
نه ته به دل وهم کان ٿي خالي رهي
ڪڏهن محل ۾ ڪڏهن سوالي رهي!
جڏهن ڪنهن پوي بار گردن مٿان
اميدون ٿين ناس غفلت وچان
تڏهن توتي واجب ته تنهن وٽ وڃين
سندس دل سندو حال سارو سڻين؛
اُجهائي ڇڏين باه تنهن دل منجهان
مدد هٿ ڏيڻ يا مٺي ٻول سان!
سومان!
وري جلد سومان لئي ڪنهن پڇيو
بلند ٿي تڏهن هيئن ڪامل ڏسيو:-
اگر ڪنهن کي سوَمان جو نه آ قدر
اٿس پنهنجي اصليت تي نا ڪو فخر
اهو ڇا دنيا ۾ ڪري ٿو سگهي؟
سندس آرزو اوچ ڪيئن هت اگهي!
شمع تنهنجي روشن جهلي ٿي رهي
سدا موت سان سا ملي ٿي رهي!
نمرتا رکي پڻ تون سومان سک
رکي هوش سالم قدم اڳتي رک
جيئن تنگ دنيا جو وڃي ٿي نه بکه!
حياتي – ڊگهي مشڪ!
”کلڻ لي.....“ چئي ٻارڙي ڪيو حجاب
کڻي گو وڃه تنهن ڏنو هي جواب:-
اگر شوخ منهن ڪوئي توکي ملي
ته سمجهج ته هو من سگهيو نا پلي
دک جان جنهن ۾ سدا ٿي جلي!
کلڻ ۽ ڪڏڻ جو نه جنهن کي قدر
ڪري تنهن سندو سنگه نه ٿيو ڪو سٻر.
حياتي ڊگهي مشڪ آهي بڻي
نه کوهي اها پوءِ هٿڙا هڻين!
اگر جي نه پائي سندءِ ’ور‘ رهي،
کلي ٽهڪ سان ڇڏ سڀن کي ڍئي!
مقصد!
پڇيو نيٺ ڪنهن ”ڪيئن آيا هتي؟
رکيو ڪهڙو مقصد وڃو ٿا ڪٿي؟“
کلي مرد هئن پوا منگ مان چيو
سڻي جنهن کي هر هڪ پو راهي ٿيو:-
ڊگهي راهه منهنجي نظر ٿي رهي
سندم صاف تمنا سفر ٿي رهي!
هجي خشڪ کائڻ لي مانيءَ ٽڪر
ملي جل چڪو مان سندا بي فڪر!
مصيبت ڀلي مون تي غالب پوي
نه ته به دل سفر جي مخالت رهي.
لياريءَ سندس جوڙ کي مان ڏسان
سدا جوت مالڪ جي تنهن ۾ پسان
ائين ئي وڃي پنهنجي حق کي رسان!