حميد سنڌيءَ جي ڪھاڻين جا ڪردار
حميد سنڌي اسان جي سنڌي ڪھاڻيڪارن ۾ منفرد ڪھاڻيڪار آھي. ھن جيئن تہ ننڍپڻ سنڌ جي ڪيترن ئي شھرن، ڳوٺن ۽ واھہڻن ۾ گذاريو آھي ۽ اتي تعليم بہ حاصل ڪئي آھي تہ سندس لاشعور ۾ انھن شھرن، ڳوٺن ۽ واھہڻن ۽ اتي رھندڙ ماڻھن جون يادگيريون آباد آھن. سندس ٻالجتيءَ جي انھن مشاھدن ئي کيس ھڪ ڪھاڻيڪار بنائي ورتو آھي. حميد جو مطالعو وسيع آھي، پر سندس لکڻين تي ڪنھن بہ ڏيھي توڙي پرڏيھي اديب جي ڇاپ نہ آھي. سندس موضوع ۽ ڪردار سنڌ جا عام موضوع ۽ ڪردار آھن ۽ ڪھاڻي لکڻ جو ڍنگ سادو، سلوڻو ۽ دل کي ڇھندڙ آھي. سندس ڪھاڻيءَ جي پڄاڻي پڙھندڙ کي ڇرڪ ڀرائي وجهي ٿي. حميد ڪھاڻي لکڻ لاءِ ڪنھن بہ تصوراتي دنيا جو سھارو نٿو وٺي. سندس ڪھاڻيءَ جي تاڃي پيٽي ۾ موضوع کان وٺي ڪردار نگاريءَ تائين، منظر نامي کان ويندي مڪالمن تائين، سنڌي ماڻھن جي زندگي جهلڪندي آھي. اھا حقيقت پسندي سندس ڪھاڻيءَ جو خاصو آھي.
مان ان ڳالھہ جو اکين ڏٺو شاھد (Eye witness) آھيان تہ حميد تي ڪھاڻي لکڻ جو موڊ تڏھن ٿيندو آھي، جڏھن سندس آسپاس ۾ رھندڙ ماڻھو کيس پاڻ ڏانھن متوجھہ ڪندا آھن يا جڏھن کيس ڪھاڻي لکڻ لاءِ چيو ويندو آھي تہ ھو پنھنجن يادگيرين ۾ گم ٿي ويندو آھي. حميد جو مشاھدو تيز ۽ گهرو آھي ۽ سندس دل ڪومل ۽ سنڌ جي تاريخ ۽ تھذيب لاءِ پيار سان سرشار آھي، اھو ئي ڪارڻ آھي جو سندس ھر ڪھاڻي سنڌي ماڻھوءَ جي مزاج جو اولڙو آھي. سندس سمورين ڪھاڻين جا ڪردار جيئرا جاڳندا ھجن ٿا ۽ سنڌ جي ھر شھر، ڳوٺ ۽ واھہڻ ۾ وسندا ھجن ٿا، اھي ڪردار مون وانگر سندس ڪھاڻيءَ جي ھر پڙھندڙ جا واقف ھجن ٿا. حميد سنڌيءَ جي ڪھاڻين جا ڪردار سڀ سنڌي ھجن ٿا ۽ سندس آسپاس ۾ رھندڙ آھن ۽ سندس ڪھاڻين جو موضوع آھن. اھي سمورا ڪردار مان سڃاڻان ٿو. مان ”چڪ“ جي سيٺ محمد ھاشم ۽ محمد بچل، ”مٺوءَ جي ڪھاڻي“ جي مٺوءَ، ”ڪڇان تان ڪوڪ ٿئي“ جي موسي، ”“چور ڪير، ساڌ ڪير“ جي حاجي شاھ محمد، سيٺ ھاشم ۽ ”زور آور“ جي سرڪاري ڪاموري، ان جي پٽ ۽ مامي کي سڃاڻان، جيڪو امڙ کي چوي ٿو: ”ادي، ير ڏاڍي زور آھين“ ۽ ان سرڪاري ڪاموري جي پٽ (جيڪو ھن وقت بہ سرڪاري ڪامورو آھي) جي ان پٽ کي بہ سڃاڻان جيڪو پيءُ کي چئي ٿو ڏئي: ”بابا، ڪھڙيون ڳالھيون ٿا ڪريو، ھن زماني ۾ ڪٽيل آلٽرڊ ڪپڙا؟ ڏاڍا زور آور آھيو!“
حميد سنڌي جي ڪھاڻين ۾ سنڌي سماج جو ماضي ۽ حال جهلڪي ٿو.
ناصر مورائي