پرديسي پکيئڙا
پکين چوڌاري ڀڙڪو کاڌو ۽ وھين جون قطارون سندس سامھون ڀورانھون ڪنديون کجين جي چوٽين کان اِئين نڪتيون، ڄڻ ھو ھيءُ باغ رڳو ڇڏي نہ ويندا، پر ملڪ بہ ٽپي ويندا.
ھن ڪيترن سالن کان وھين کي قطارون ڪندي، ڪتل جي مند ۾ کجين جي چوڌاري لامارا ڏيندي، ٻن ڳڙين خاطر جان جوکم ۾ وجهندي ڏٺو ۽ سندس پيءُ بچل باغائي جا ڌڪ بچائيندي ڏٺو. ھيءُ پھريون سال ھو، جو بچل بيماري سانگي، سچل کي کانڀاڻي سونپي ھئي، پر ھن ھدايت سان تہ ”سچل! کانڀاڻي وھندي پر جي ڪنھن پکي پکڻ جو کنڀ ڪريو، سمجه تہ ڪيس ڪري ڇڏيئہ. خاص طرح وھيي جو تہ خيال ڪجانءِ. ھيءُ پتڪڙو ڀورڙو پکي، پرديسي پکي اٿئي.“
سچل حيران ٿي پڇيو ھيس، ”پر بابا! ھيءُ پکي تہ ھتي جو آھي، پرديسي ڪيئن ٿيو؟“
”نہ من! ڏورانھين ملڪ جو پتڪڙو پکي آھي. ھيءُ ڪتل جو عاشق آھي. ڪي سوين ڪوھ لتاڙي، کجين جي باغن ۾ اچيو منزل ھڻي. ڪتل جون ٻہ ڳڙيون سندس شوق بہ آھي تہ پيٽ پوڄا بھ. مڙئي سندس شوق ۽ پيٽڙي جو خيال ڪجانءِ ٻچا! ڇو تہ اسان بہ شوق ۽ پيٽ جا ماريل آھيون!“
سچل کي ڀلي ڀت ڄاڻ ھئي تہ پڻس پيٽ لاءِ جي باغائي ھو تہ باغ جي کجيءَ کجيءَ سان بہ چاھ ھيس ۽ کيس جهونو باغائي سمجهيو ويندو ھو. کجين جي باغن ۾ سندس موھ ھوندو ھو. ڀلي رئيسن جو باغ ھجي يا سيٺين جو، وڏيرن جو ھجي يا پيرن جو بچل ھلي بہ کين صلاحون ڏيندو، پوءِ کڻي پاڻ پيرن وٽ نوڪر ڇو نہ جي. ھونئن بہ سندس پيرن سان جيئن ئي جيءُ ريجهيو ھو، ھن ھاڻ پيريءَ تائين پئي نباھيو.
سچل ويٺي ويٺي پنھنجي پيءُ بچل جي حال تي بہ سوچيو، جيڪو ھاڻ کٽ تي پيو ھو. کنگهي کنگهي سندس برو حال ٿيو ھو. باقي ڪي بچيو ھو. ھونئن بہ ڪمزورڙو تہ ھوئي. پر پر کان ھن بيماريءَ ھڻي ھڏا ڪري ڇڏيو ھوس. ماڻس ڪيئي حڪيم ڀيٽيا ھئا. ڪي چون تہ سلھ اٿس، ڪي چون تہ دم جو مريض آھي، ڪن تہ مورڳو چيو تہ ”بابا اِھا بہ پيري!“
پر سچل کي اھا پڪ ھئي تہ بابو ڪڏھن اٿي اچي ڀيڙو ٿيندم. سندس ھڪ تہ پيءُ سان دل ھوندي ھئي، ٻيو ھيڏي وڏي باغ ۾ ھو اوٻاڻڪو بہ ٿيندو ۽ جهار ھڪلڻ بہ تہ سندس لاءِ سولو ڪم نہ ھو.
ائين سندس ويچارن کي وھين جي ڀورانھين قطارن پل لاءِ پري ڪري ڇڏيو، ھو ڇرڪ ڀري اٿيو، ھن جي جان پئي نظر وئي تہ کيس ڀورانھون پئي نظر آيون. ڪٿي تہ ھنن ڀڙڪا پئي ڏنا تہ ڪٿي چوٽيارا ويٺا ھيا. سندن ايڏي گهڻائي ڏسي نڍڙو سچل ڊڄي ويو. ھن عمر ۾ ايڏو وھيو نہ ڏٺو ھو. ھيل ولرن جا ولر ڏسي ھو حيران بہ ٿيو پي تہ ڊنو بہ پئي. ھن ڪا گهڙي تہ ھن ڀوراھين ڀڙڪي ۽ چوٽيءَ جا نظارا پئي پسيا. اڄ کيس ھيءُ کجين جو باغ ٻيو پئي لڳو. اوچتو کيس خيال آيو ۽ ھو ڊڄي ويو: ”جي سڄي ڪتل جهار ئي کائي وئي تہ پوءِ - !“ ھن يڪدم گليلا ۽ ڳوڙھا ميڙيا ۽ کانڀاڻيءَ جي وچ تي رکندو ويو، ٺڪاءُ ڪڍندو ان سان گڏ سندس رڙ بہ پئي پيئي: ”ھو – ھو – ھو – وھيو - !“
سندس ٻانھن ساڻي ٿي پئي، پر اڄ وھيو بہ چئي تہ ننڍڙي يار سچل جي ياري ڇڏي ڪاٿي ٿو وڃان. ڀڙڪو ڏيو، وريو ڦريو اچي، سو بہ ولرين، يا تہ گوشا رسائتا ٿيا ھيا يا تہ سچل جو باغ ئي مٺو ھو ۽ کين وڻيو ھو. سچل جڏھن ھيءُ لقاءُ ڏٺو تہ يڪدم گليلن ۽ ڳوڙھن سان کڻي کيسا ڀريائين ۽ باغ ۾ اندر ڪاھي پيو. کانڀاڻي وھندي پئي ھلي، پر وھيو جي پچر ڇڏي! نيٺ سچل کانڀاڻي اڀي ڪئي ۽ سڌي ھڻڻ لڳو. ڪنھن مھل ڪنھن ولر کي ٿي چٽيائين تہ ڪنھن مھل ڪو اڪيلو بہ ھٿ پئي چڙھيس تہ گليلي يا ڳوڙھي جو زوزاٽ ھيس. پر سائين اڳيان بہ وھيو ھو. کانڀاڻيءَ جي ٺڪاءُ سان ھن ڀڙڪو پئي کاڌو ۽ گليلي (ڳوڙھي) جي پھچڻ کان اڳ ئي ھنن يا تہ آسمان پئي کنيو يا لھوارا ٿيو وڃي پٽ پئي ورتائون. شايد ائين بہ ھجي جو سچل جي پتڪڙي وجود کي ھنن پاڻ جھڙو پتڪڙو سمجهيو ھجي. ڇو تہ جڏھن سچل کانڀاڻي ھڻي ساڻو ٿيو ۽ پگهر وڃي کڙي کنيس تہ ھو ھڪ کجيءَ جي ڇانو ۾ ويھي رھيو ۽ گهڙي ئي ڪانہ گذري تہ وھين اچي ديرو سندس پاسي ۾ ھنيو ۽ ٽپ ڏيندا، سندس آڏو پئي کيڏيا. ڪي تہ بنھہ سندس مٿي کان يا تہ بنھہ ڪنن وٽان ڀون ڪندا وڃي سندس پٺيان ٿي ويٺا. ائين پئي لڳو ڄڻ ھو سچل سان راند پيا ڪن. ڪا گهڙي سچل ھن نرمل نظاري ۾ گم ٿي ويو. کيس ھيءُ پتڪڙا پکي ڏاڍا وڻيا پئي. پر پوءِ جو ھن مٿي نھاريو تہ کيس باغ جي ڀينگ نظر آئي.
ھو ھر ھر خار مان اٿيو پئي ۽ کانڀاڻيءَ جو ٺڪاءُ ڪڍي وري ويھي پئي رھيو. ھن کي سمجه ۾ نہ پئي آيو تہ ھو ڇا ڪري. ڪا مھل ھو بي وس ويٺو رھيو ۽ پئي وھين جن رانديون پسيائين. ھاڻي تہ ھو ڇيڪ ڇڏيل ھئا ۽ پٽ تي لھي آيا ھيا. سچل ھنن کي بود ۾ ٺينگ ٽپا ڏيندي مورڳو پوسريو پئي. سندس بي وسي ۽ لاچاري، ضد ۾ بدلجي وئي ھئي. ھن جو منھن ڪاوڙ ۾ ڳاڙھو ٿيندو پئي ويو. سندس ڏند ڀڪوڙبا ويا. چوڌاري وھين جو غوغاءُ ھو ۽ سندس ڪنن جون دھلڙيون ڦاٽيون پئي، لوندڙين ٺڪاءُ پئي ڏنا. ويٺي ويٺي سندس ھٿن ڪم ڪري ورتو ۽ ھن ھن دفعي ٻانھن کي گهڻو نہ گهمايو، بس سڌي ۽ اڀي کانڀاڻي وھي وئي ۽ سامھون کليل پٽ تي نچندڙ ڪڏندڙ بود ۾ چيچاٽن جو غوغاءُ ڪندڙ بي خبر پتڪڙن پکين ڀڙڪو کاڌو، پر ھڪ ساٿي سندن ساڻي نہ ٿيو ۽ ڌڪجي ڪريو. ھو پٽ تي کنڀڙاٽيون ھڻي پنھنجون کنڀڙاٽيون کوھيندو رھيو. سچل ھڪ وار تہ خوشيءَ ۾ رڙ ڪئي: ”اھو ٿو وڃيئي!“ پر پوءِ جو ڦٿڪڻ ۽ چين چين جو آواز ٻڌي ھو سمجهي ويو. گهڙي ڪا نہ گذري تہ سڄي باغ ۾ ماتم مچي ويو ۽ وھين رڙيون ڪري باغ مٿي تي کڻي ڏنو. ھو اڃان ويجها تہ ڪونہ پئي آيا، پر سندن واڪا وڏي سڏ پئي ٻڌا. سچل کي ائين لڳو ڄڻ وھيا اڀ ڏاري وجهندا.
سچل کي وھين جي ڀڙڪن ۽ غلغلي ھيسائي ڇڏيو ھو. سچل ڊپ ۾ آھستي آھستي چريو ۽ وڃي ڌڪيءَ کي کنيو، جنھن ھاڻي ڇڙيون ڪونہ پئي ھنيون پر ساڻو ٿيو پيو ھو. سچل جي ننڍڙي ھٿ ۾ ننڍڙو پکي جيئن آيو تہ سچل کي ڏاڍو قياس آيو.
ننڍڙو پتڪڙو ڪئنرو ھلڪڙو پکي ساڻو ٿيو سندس تريءَ تي پيو ھو. ڌڪ بہ ڪو زبرو لڳو ھيس، منجهس ڪا خاص چرپر نہ ھئي. ائين پي لڳو ڄڻ پوين پساھن ۾ ھجي.
سچل آھستي آھستي مناھين ڏانھن ھليو. ھو ھاڻ تڪڙو تڪڙو ٻنا ٽپڻ لڳو ۽ جيئن ھو مناھين ويجهو پھتو تہ ڪو ماڻھو پٽ تي ڪريل ڏٺائين. ڪا گهڙي ھو ڄمي بيھي رھيو، پوءِ اڀي رڙ ڪيائين، ”بابا - !“
ڊوڙندو وڃي پيءُ جي جسي کي چنبڙيو.
ڌڪي وھي کي ھن پٽ تي کڻي رکيو ۽ پوءِ ھو پيءُ کي جاچڻ لڳو. سندس لوندڙي ۽ منھن تي ڌڪن جا نشان نظر آيا، جن مان رت وھي ڄمي ھليو ھو.
سچل ڌڪ سھي ڪري ويو تہ اِھي گليلن ۽ ڳوڙھن جا ڌڪ ھيا. ھو سڄو ڏڪڻ لڳو، پوءِ روئڻ لڳو. ھن کي پنھنجا ھنيل جوشيلا کانڀاڻين جا اڀا ڌڪ ياد آيا. ھن کي يقين ٿي ويو تہ پڻس پوين پساھن ۾ آھي، ڇو جو بي سرت پيو ھو. ھن کي ويٺي خيال آيو ۽ ھو مناھين ڏانھن ڊوڙيو. ھن ٺڪر وارو کمرو پاڻيءَ سان ڀريو ۽ ڊوڙندو وريو. ھن مٿي کي ٻڌل ليڙون ليڙون ٿيل پوتڙو لاٿو، پاڻيءَ ۾ آلو ڪري پيءُ جو منھن اگهڻ لڳو. ھو سندس منھن اگهندو پيو وڃي ۽ روئندو بہ پيو وڃي. سندس ڳوڙھا نہ پيا بيھن. ڪي تہ انھيءَ پاڻي ۾ پئي ڳڙيا، جنھن سان ھن پڻس جا ڌڪڙا پئي چيٺيا. ائين پڻس ڀڻڪو ڪيو ۽ بت ۾ چرپر آيس. گهڙيءَ کان پوءِ پڻس ڪنجهندو اٿيو ۽ ور ڪريو پئي جو سچل سھارو ڏئي سنڀالي ورتس. پڻس سچل ڏي نھاريو، سندس ڪومايل مک پسي مرڪي پيو. پوءِ جيئن ٿورو سنئون ٿيو تہ سندس نظر ڌڪي پکيئڙي تي پئي:
”سچل پٽ، گهٻراءِ نہ. پر واھہ ناھي. ھر ھڪ پرديسي آھي. اڄ پرديسين جو وارو ھيو. جھڙو وھيو پرديسي پکي، تھڙو مان - !“
ھن ھٿ وڌائي پٽ تي پيل ڌڪي وھيو ھٿ ۾ کنيو ۽ پوءِ سندس چھنب وات ۾ وجهي، ان ۾ ساھ ڦوڪڻ جي ڪئي، پر پوءِ ھن پکيءَ کي چميو ۽ ڀڻڪيو، ”مٺا معاف ڪجان!“ پوءِ بچل جو ڪنڌ، سچل جي ھنج ۾ لڙڪي پيو. ان سان گڏ پکي بہ سندس ھنج ۾ ڪريو. ھن ويلي سچل دانھن بہ نہ ڪري سگهيو. صرف ھو ٻن جسن کي محسوس ڪري سگهيو پئي، کيس ائين لڳو تہ نٻل پتڪڙي وھي ۽ نٻل پيءُ جي جهور جسم ۾ ڪو فرق نہ ھو.
ھن مٿي نھاريو، چوڌاري ڪو بہ غوغاءُ نہ ھو. سانت ئي سانت ھئي ۽ ائين ٿي لڳو تہ پرديسي پکيئڙا ھاڻ اڏامي ويا ھئا.
*