وڏو ظالم
ڀڙڪي اُٿيو ڄڻ سندس زخم تي آڱر رکي ڇڏي هُجيم، اچرج مان پُڇيائين؛ “سو ڪيئن؟؟”
شوخيءَ مان چيومانس؛ “ڪولهيءَ ۽ ڪڇيءَ سنڌ جا اصلوڪا رهواسي آهن.”
ڏند ڪرٽيندي چيائين؛ “تُنهنجا حق مان کائيندس!.”
مُرڪي پيس، چيم؛ “ان کان سواءِ سڄي ڄمار تو ٻيو ڪيو به ڇا آهي؟؟ تون جابر آهين، ظالم آهين، توکي ناحق ڀانءِ پئجي ويو آهي.”
پيٽ ڦوڪجي پيس، گنج تي هٿ گُهمائيندي چيائين؛ “تون سکڻا نعرا هڻندو رهه، تنهنجي مال متاع ۽ ڪمائي تي منهنجي اک آهي، جنهن کي مال غنيمت سمجهي مان کائيندو رهندس، ڀل تون مون کي جابر ۽ ظالم پيو چئو.”
ٿڌو ساهه ڀري چيم؛ “تو کان وڏو ظالم ته مان آهيان.” ، ڇرڪي پيو، گُهنڊ هڻي ڏسڻ لڳو، چپن جي کُليل چمنيءَ ڳنڍجي پيس، ناسون ڦونڊجي ويس، نيٺ چئي ڏنائين؛ “نه توکان وڏو ظالم مان آهيان.”
“نه...........!!، وڏو ظالم مان آهيان.”
“ڪيئن تون وڏو ظالم آهين؟؟”
“بس مان توکان وڏو ظالم آهيان.”
چڙنديءَ چيائين؛ “اڙي بدبخت............ ڪارا شيدي، منحوس................ هي توهان کي ڇڙوڇڙ ڪنهن ڪيو آهي؟”،
ٿِڙي جو پيو ته وِڦلڻ لڳو،کن رکي ڇاتيءَ تي هٿ هڻندي چيائين؛ “مون ڪيو آهي. اڙي هي نوڪرين تي ڪنهن جو قبضو آهي؟، منهنجو آهي، هي توهان جي شهرن ۽ ڳوٺن جا سرڪاري ٺيڪا ڪير ٿو کڻي؟ ۽ اتي جا ليبر ڪمائيندي آهي سا ڪٿان ٿي اچي؟، توکي خبر آهي ته مان مقامي ماڻهن کي ويجهو به اچڻ نه ڏيندو آهيان. اڙي ٻُڌاءِ لُوسي............. هي توهان جو پاڻي ڪنهن بند ڪيو آهي؟، هي توهان جون ٻنيون ڪير پيو ويران بڻائي؟، هي سڀ ظُلم مان ئي ته ڪيان پيو.........!!”
هُن وڏي ظالم هُجڻ لاءِ ٺوس دليل ڏنا ته چيومانس؛ “مان سڀ ڄاڻان ٿو، بيشڪ تون سچو آهين ۽ ظالم آهين پر پوءِ به توکان وڏو ظالم مان آهيان.”
ڪاوڙ ۾صفا ڳاڙهو ٿي ويو، حُقي جو نڙ پرتي ڦٽو ڪندي چيائين؛ ”اڙي توهان جي ڪراچي تي ڪنهن جو قبضو آهي؟، ٻُڌاءِ منهنجو آهي نه؟”
“هائو برابر............”
“حڪومت جي اهم عهدن تي ڪنهن جو قبضو آهي؟، منهنجو آهي نه!!؟.”
“هائو......................”
“توهان جو هر سال فصل ڪير کنيو وڃي؟”.
“بيشڪ تون...........”
“اڙي ٻُڌاءِ نپٽيا............... سدائين پير جو روپ ڌاري اچيو توکي ڪير ٺڳيو وڃي؟”،
“برحق تون.............”
“ٻيو ته ٺهيو اهو ٻُڌاءِ توهان جي پيرن، اوليائن هي ڀٽ شاهه، لال شهباز ۽ ٻين درگاهن تي ڪنهن جو قبضو؟”.
“تنهنجو...................”
ڪنڌ مٿي کڻي چيائين؛ “۽ هي تنهنجي سنڌ جي ڪُنڊ ڪُڙڇ ۾جو مان زوري آباد ٿي ويو آهيان، ڪٿي چڪ چار جي نالي سان ته، ڪٿي چڪ چوڏنهن جي نالي سان، ڪٿي ڪهڙو فام ته ڪٿي ڪهڙي نالي سان...... ٻُڌاءِ تون آهين ائين منهنجي وطن ۾ آباد؟؟”
مان هن کي ڏسندو رهيم ۽ هُوءَ ظُلم جا دليل ڏيندو رهيو، هن کن رکي چيو؛ “هت مان پاڻي وهندو آهيان ۽ تون ڏسندو آهين، هت تنهنجي وطن ۾تنهنجو پاڻي منهنجي زمين کي سيراب ڪندو آهي، مان هر سال فصل کڻندو آهيان ۽ تنهنجو فصل سڙيو وڃي، تنهنجي وطن ۾ تنهنجي ٻنيءَ منهنجي فارم سان گڏ هڪڙي ئي واٽر تي......... پوءِ؟؟، ايڏا ظُلم ڪيان ٿو مان توسان ته به نٿو مڃين!!، هاڻ ٻُڌاءِ ڪير وڏو ظالم آهي؟”
“بيشڪ هڙئي ڳالهيون تهنجيون دُرست........!!” ، چيومانس؛ “تون طرح طرح جا ظُلم ڪندو آهين، تون وڏا توڙي ننڍا سڀ ظُلم مون سان ڪندو اچين، مُنهنجا حاڪم ۽ حُڪمران، هي ليڊر ۽ اڳواڻ سڀ تو خريد ڪري ورتا آهن، سڀ تو وٽ وڪاميل آهن، تو ڪابه گنجائش نه ڇڏي آهي پر تڏهن به توکان وڌيڪ مها ظالم مان آهيان.”
ويڙهي ڍڳي جيئان تڪڻ لڳو ڄڻ سندس بدن تي پيٽرول هاري تيلي ڏني هُئم. کائنس برداشت نه ٿيو، اڳتي وڌي آيو، ڳلي مان جهليندي چيائين؛ “اڙي آفريڪا جا ڪارا شيدي........!!”
“ٻُڌاءِ ڪيئن تون مون کان وڏو ظالم آهين؟؟”
مون اطمينان سان هن کي ڏٺو ۽ ٿڌو ساهه کڻي چيومانس؛ “هي تنهنجا هٿ منهنجي ڳلي ۾ آهن، مان خاموش آهيان پر جي منهنجا هٿ ائين تنهنجي ڳلي ۾ هجن ته؟”
رڙ ڪندي چيائين؛ “ڳالهه نه نٽاءِ پهريان منهنجي ڳالهه جو جواب ڏي.”
“تنهنجي ئي ته ڳالهه ٻڌايان پيو توکي،” ، چيومانس؛ “ٻُڌاءِ پوءِ ڇا ڪرين ها؟؟”
“مان ٺونشا هڻي هينئر تائين توکي ٺيڪ ڪري ڇڏيان ها.”، چيائين.
چيم؛ “دُرست آهيان نه مان ڏس ڪيڏو وڏو ظالم آهيان مان!!.”
نه سمجهيو ته رڙ ڪندي چيائين؛ “ڪيئن آهين وڏو ظالم تون؟، هينئر به مان توتي حاوي آهيان ڏس.”
ظُلم جو نئون گُر ڄاڻڻ لاءِ سندس بيتابيءَ پل اپل وڌي رهي هئي ۽ هُوءَ مرڻ مارڻ لاءِ تيار هو، مون ٿڌو ساهه ڀري کيس چيو؛ “مان توکان وڏو ظالم مان آهيان.....................!!، جو مُنهجا هٿ تنهجي ڳلي ۾ نه آهن.”
کن رکي چيومانس؛ “مان بنان احتجاج جي هر وقت تنهنجو ظُلم برداشت ڪندو رهيو آهيان ۽ هميشه خاموش رهندو آيو آهيان..............
...............مان ئي وڏو ظالم آهيان!!.”
* * * * * * * * * * *