خالي هٿ
هُوءَ ننڍپڻ کان ئي بانسريءَ وڄائي سگهندو هو پر جڏهن مُنهن تي ڏاڙهيءَ مُڇن جي ساوڪ اُڀري آيس ۽ جواني کي پهتو، تنهن وقت سندس بانسريءَ وڄائڻ واري مهارت بي مثل ٿي پئي!!.
بانسريءَ ۽ هُن جو ميل ڏاڍو سُندر ٿي پيو، ساز ۽ آواز ڄڻ هُن جي روح مان ڦُٽي ٿي نڪتا ۽ پوءِ هُن جڏهن به بانسريءَ وڄائي تڏهن هُن ڄڻ هڪ اڻ ڏٺي پيڙاءُ کي ٿي پيدا ڪري ڇڏيو!.
هُن جي انهيءَ انداز کيس ٻين سڀن کان مُنفرد ڪري ڇڏيو، کيس ڏسي گهڻن کي رشڪ ٿي آيو پر بانسريءَ وڄائڻ سان به هُن وانگر سا هر ڪنهن جي وس جي ڳالهه نه هُئي.
مان ۽ هُوءَ جت ننڍپُڻ کان جواني تائين گڏ پُڳاسين، اُتي پرائمري کان هاءِ اسڪول ۽ پوءِ ڪاليج به گڏ پُڳاسين، هر سال هر ڪلاس ۾ گڏ هڪ ئي بئنچ تي ويهڻ ۽ هر شام گڏ کيڏڻ ڪُڏڻ ته معمول هو پر بانسريءَ وڄائڻ وقت هُوءَ سدائين مون کان ڌار ٿي ويندو هو، جُدا ٿي پوندو هو ڄڻ ته هُوءَ گُم ٿي پوندو هو ۽ مان روز ان ويل بيحد اداس ٿي پوندو هئس!.
کيس گهڻو ئي چيم؛ “يار حارث مون کي به بانسريءَ وڄائڻ سيکار، منهنجو به من چاهي ٿو ته مان به اهڙي سُهڻي بانسريءَ وڄايان.”
پر هُوءَ هميشه جواب ۾ مُرڪي پوندو هو، کيس خبر هُئي ته مان ڪڏهن به بانسريءَ وڄائي نه سگهندس تڏهن ته هُن ڪڏهن به نه ها ڪئي ۽ نه ئي ڪڏهن هُن مون سان نه ڪئي پر جڏهن به ٿي بانسريءَ کي ڇيڙي ڇڏيائين ته من ۾ ٿي عجيب هلچل پکيڙي ڇڏيائين!.
هُوءَ بانسريءَ وڄائي ڇڏيندو هُو، دل ۾ درد جاڳائي ڇڏيندو هو ۽ مان اداس ٿي پوندو هئس پر پوءِ مان اُن وقت سائين منير شيخ ڊرائنگ ماستر جي مدد سان آخر ڊرائنگ ۾ وڃي پناهه ڳولي ورتي ۽ ڏينهون ڏينهن پاڻ کي ڊرائنگ ۾ دفن ڪندو ويس، چاهه وڌندو ويو، مُصوري من ۾ گهر ڪندي وئي، ڦِڏيون لڪيرون سڌيون ٿينديون ويون، ساٿ هلندو رهيو، سنگ نه ٽُٽو، نِباهه هو جو بانسريءَ سان به ٿيندو رهيو، مصوري سان به هلندو رهيو ته دوستي سان به وڌندو ويو!!.
جڏهن انٽر پاس ڪئي اسان تڏهن بانسريءَ حارث جي سرتيءَ هُئي، رنگ ۽ بُرش منهنجا دوست ها ۽ اسان سنگتي هياسين!!.
گهر جو هڪ ڪمرو ڄڻ منهنجو ڪمرو نه هُيو پر ڪو تصوير خانو هُيو، رنگ، انيڪ قسمين قسمين بُرش، ڪي ڪينواس، ڪاغذ، شيٽون، پينسلون ۽ اهڙو ٻيو گهڻو ڪجهه ۽ باقي ڪي مڪمل تصويرون، ڪي اڌوريون تصويرون، سڀ بي ترتيب هِت هُت ٽِڙيل پکڙيل بي ڍنگائي جي انتها!!.
اُن ڪمري ۾ منهنجون ۽ حارث جون انيڪ ڪچهريون ٿيون، حساس، سنجيده، فلسفي، ادب، تاريخ کان ويندي پيار مُحبت تي...... کِل ڀوڳ کان وٺي پنهنجين پريشانين تي ڳالهائيندا هئاسين اُن ڪمري ۾!!.
اهو ڪمرو جو ٺاهيو ته بيٺڪ لاءِ ويو هو پر پوءِ منهنجن لڇڻن جي ڪري مون کي عطا ڪيو ويو ته جيئن منهنجو جهان هڪ پاسي ئي هُجي!!.
انهن ئي ڏينهن ۾ حارث کي هڪ پرائيويٽ اسڪول ۾ ڪا ڪلارڪ جي سستي نوڪري ملي وئي ۽ هُوءَ بنهه گهٽ پگهار تي اها نوڪري ڪرڻ لڳو، اسان جي ملاقاتن جي سلسلي کي ٿورو ٻُنجو اچي ويو، مهيني ماسي ڪا اڌوري ملاقات ٿي ته ٿي نه ته حارث ڪلارڪي ۾ گُم ۽ مان مُصوري ۾ فنا!.
گهڻا ڏينهن پوءِ جڏهن مان B.A جي ٻئي سال جو فارم ڀري رهيو هئس تڏهن هڪ شام حارث آيو، اُن وقت مان هڪ ٽُٽل شيشي جي، ٽُٽل ٽُڪرن جي تصوير ٺاهي رهيو هئس، هُوءَ ڪائي دير گُم سُم بيهي اُن تصوير کي ڏسندو رهيو، سندس مُنهن بنهه لٿل هو، ان ويل هُوءَ مون کي ڏاڍو اُٻاڻڪو، نِساهو، اڻ ٿانيڪو پئي لڳو، ڪُلهي ۾ هٿ وجهي هلڪو ڌونڌاڙيومانس، ڇرڪي پيو ۽ هڪ ٿڌو ساهه ڀري ڄڻ دُنيا ۾ موٽي آيو.
اُن شام سندس ئي اصرار تي اها تصوير اڌ ۾ ڇڏي اسان گهران نڪري آياسين ۽ چُپ چاپ هلندي هلندي شهر کان ٻاهر وهندڙ شاخ جي پُل تي اچي ويٺاسين، مون ساڻس ڪجهه ڳالهائڻ پئي چاهيو پر هُن جي خاموشي منهنجي ڪنهن به لفظ جي ٽيڪم سان نه ٽُٽي!.
شام ڏاڍي اداس هئي پرئين ڀر شهر جي ٻئي پاسي سج لٿو ٿي ۽ شاخ جي وهندڙ پاڻي پُل هيٺيان گُذرڻ مهل سُريلو سرگم ٿي پئدا ڪيو، ان ويل حارث پولار مان نظرون ڪڍي ڪي گهڙيون شاخ جي وهندڙ پاڻي کي ڏٺو ۽ پوءِ بانسريءَ جو هڪ سِرو چپن تي رکي ساز ڇيڙي ڇڏيائين.
ڪو درد هُيو جو ويو آلاپ بنجندو، جيڪو هُن مون سان ڪڏهن به نه سليو هو ۽ اڄ فضا ۾ ائين هر ڏُک کي تحليل ڪري ڇڏيو هئائين.
گهڻي دير کان پوءِ جڏهن هر طرف انڌاري جو گُمان ٿي چُڪو هو ۽ شهر جون روشنيون ٽِمڪڻ لڳيون هُيون تڏهن بانسريءَ تان هُن پنهنجا چپ هٽائي ڇڏيا ۽ ٻوٽيل اکيون کوليائين ته ايندڙ ويندڙ ماڻهن جو هڪ انبوهه سندس بانسريءَ جي درد جي آلاپ ۾ اسان جي اڳيان سوگهو ٿيو بيٺو هو، هڪ سحر هو جيڪو مون سميت اتي موجود ڪنهن به ماڻهوءَ کان ٽُٽي نه سگهيو، گهڻا بُت مون سميت پٿر ٿي بي حرڪت ٿي ويا ها!!.
هن منهنجو هٿ پڪڙيو ۽ اسان شاخ جي پُل تان ماڻهن جي هُجوم مان نڪري هليا آياسين ۽ پويان رهجي ويون حارث جون انيڪ تعريفون جي ماڻهن بجا ٿي ڪيون، جن ۾ ڪو به وڌاءُ نه هو.
واپسيءَ مهل کائنس سندس اٻاڻڪائي جو سبب پُڇيم، هڪ اداس مُرڪ کان پوءِ چيائين؛ “بس يار منهنجي بانسريءَ سان ڪنهن کي عشق ٿي پيو آهي!.”
“بانسريءَ سان عشق؟؟.”، پُڇيومانس.
“ها بانسريءَ سان عشق!.”، کن رکي چيائين؛ “پر تون فلرٽ چئي سگهين ٿو”.
“پوءِ بانسريءَ ڏئي ڇڏينس!”.
“بانسريءَ ته ڏئي ڇڏيانس پر.......... بانسريءَ جا سُر ڪيئن ڏيانس!؟”.
“سُر سنڀالي وٺندي، آخر بانسريءَ سان عشق جو اٿس.”، چيومانس.
“بانسريءَ کي عشق بانورن سان ٿيندو يار!.”، چيائين؛ “ڪو وقتي ڇانورن سان نه.”
مان سندس ڳالهه سمجهي نه سگهيس ۽ ساڻس گڏ هلندي ڄڻ کائنس پوئتي رهجي ويو هئس، تڏهن هُن چيو؛ “يار اعجاز......... جنهن اسڪول ۾ مان ڪلارڪ آهيان ان اسڪول ۾ ڪجهه ڏينهن پهريان هڪ فنڪشن ٿيو هو”.
مان خاموش ئي رهيس ته هن وري پاڻ ئي ڳالهايو؛ “مون ان فنڪشن ۾ بانسريءَ وڄائي هُئي ۽.............
“۽ ڇا؟؟.”
“۽ ان اسڪول جي مالڪ جي ڀائٽِيءَ منهنجي بيحد تعريف ڪئي!”.
“ڇو ٻين نه ڪئي ڇا؟؟.”، کلندي چيومانس.
“نه يار ٻين ڀي ڪئي پر هُن بيحد ڪئي ۽ پوءِ..........
“ڇا پوءِ؟”.
“پوءِ هُن روز ملڻ ته معمول ئي ٺاهي ڇڏيو!.”، مان سواليه نگاهن سان هن کي ڏسڻ لڳس تڏهن هُن چيو؛ “اعجاز منهنجي ته هُن نوڪري ئي چٽ ڪرائي ڇڏي!!”.
“ڇا مطلب نوڪري چٽ!؟”.
“هُن جو روز ائين آفس ۾ اچي ملڻ ٺيڪ نه هو ۽ ماڻهن سندس چاچي کي مون خلاف اڪسائي ڇڏيو”.
“پوءِ هن..............
“پوءِ هن جو چاچو ماڻهن جي چئي ۾ اچي ويو ۽ اجايو شڪ ٿي پيس، منهنجي ڪردار تي داغ هڻي ۽ ڪئي الزام ڏئي مون کي نوڪري مان بيدخل ڪري ڇڏيائين!”.
“ڇو تو پنهنجي صفائيءَ ۾ ڪجهه به نه چيو ڇا؟”.
“مون کان هن صفائيءَ ورتي ئي ڪانه!، مون تي هن اعتبار ڪيو ئي ڪونه!!”.
“ڇوڪري به ڪجهه نه چيو پنهنجي چاچي کي؟؟”.
“پِريا ته لاتعلق ئي ٿي پئي اعجاز........... بلڪه منهنجي خلاف ٿي پئي!”.
“خلاف ٿي پئي ڇو؟”.
“ڀائنيان ٿو مائٽن جي ڊپ کان”.
“تنهنجو به هن سان ڪو ته رولو هوندو؟”.
“نه ڪو رولو نه هئم............ فقط ڳالهائڻ جي حد تائين”.
“ته پوءِ خير آ نوڪري ٻي ڪا ملي پوندئي يار”، چيومانس؛ “هونئن ڀي گهٽ پگهار ئي ته هُئي ۽ گهٽ پگهار واري نوڪري ٻي به آسانيءَ سان ملي ئي پوندي ڪا!!”.
“نوڪري جو ڏُک نه اٿم اعجاز!”.
“ته پوءِ ڇوڪري جو ڏُک اٿئي؟؟”.
“نه ڇوڪري جو به ڏُک نه اٿم.”، کن رکي چيائين؛ “ٻي همدردي ماري وڌو اٿم”.
“ٻي همدرديءَ؟؟”، تعجب مان پُڇيومانس.
“ها يار هڪ ٻي همدرديءَ...............!!”.
مان خاموش ٿي ويس سمجهه ۾ نه آيم ته ٻي ڪهڙيءَ همدرديءَ حارث کي پريشان ڪيو آهي!. مان سوچيندو ئي رهيس تڏهن حارث وري ڳالهاڻو؛ “خبر اٿئي اعجاز جڏهن پِريا جي چاچي مون کي خُوب ذليل ڪري اسڪول مان ڪڍيو ۽ پريا سڀ ڪجهه ڄاڻندي ڀي مُنهنجي برخلاف ٿي پئي تڏهن وجيهه جي همدرديءَ مون کي...................!!”.
“وجيهه.............!!.”، پُڇيومانس؛ “ڪير وجيهه؟؟”.
“پريا جي وڏي ڀيڻ آهي وجيهه اعجاز”.
“اها همدرديءَ توکي قبول آهي حارث؟”.
“خبر ناهي پر.............. پر سندس همدرديءَ ۾ عجيب ڇِڪ آهي يار”.
“پوءِ تون ڀي ڇِڪجي وڃ نه ڀلا!”، ڀوڳ ڪندي چيومانس.
“يار مان ته اڳ ئي گهر ۾ قيد ٿي رهجي ويو آهيان، رسمي ڳالهه ٻولهه ۾ ئي پريا ايڏو رُسوا ڪرايو آ جو پاڙي جي ته وات وات ۾..............
“ايڏي ڳالهه وڌي وئي، مون کي ٻُڌايئي ڀي نه؟؟”.
“ڪهڙيءَ شُهرت جو سبب ٻُڌايان ها يار!”.
“۽ هاڻ؟؟.”، پُڇيومانس.
“۽ هاڻ پريا ۽ هنن جي خاندان جي اهڙي ورتاءُ پُڄاڻان وجيهه معافي گهُري آهي پر.............
“پر ڇا حارث؟؟.”
“پر يار معافي گهري ڄڻ محبت آڇي اٿس!”.
“توکي اها محبت منظور آهي حارث؟”.
“خبر ناهي........... مان ته ڏاڍو مُضطرب آهيان يار!”.
“پر ڪٿي پريا ئي ته نه...............
“نه يار پريا ته ڏاڍي خود غرض آهي.”، هُن منهنجي ڳالهه ڪٽي ورتي؛ “هُوءَ ائين ڪڏهن به نه ڪندي”.
“۽ وجيهه؟؟”.
“وجيهه ته بيحد حساس آهي يار”.
“حساس ماڻهوءَ جام ڏُک ڏيندا اٿئي حارث!”.
حارث جا قدم بيهي ويا، گهوري مون کي ڏٺائين، هڪ خاموشي جا طاري ٿي وئي!. هُوءَ ڪي پل ائين خالي نظرن سان مون کي ڏسندو رهيو ۽ پوءِ چيائين؛ “في الحال ته اها حساس وجيهه خود پاڻ پئي انيڪ ڏُک ڏسي!”.
مان خاموش رهيس تڏهن پاڻ چوڻ لڳو؛ “خبر اٿئي جڏهن هن جي مون کان معافي گهرڻ واري خبر پريا کي پئي تڏهن کان پريا ته وجيهه جو جيئڻ جنجال ڪري ڇڏيو آهي، ٻُڌو اٿم نه صرف پريا پر پريا جي ئي چُرچ تي سموري گهر مهڻن ۽ طعنن سان وجيهه کي اٿندي ويهندي............
مان چُپ چُپ هُن کي ٻُڌندو رهيم ۽ هُوءَ چوندو رهيو؛ “يار اعجاز وجيهه ته منهنجي ڪري ڀريي گهر ۾ اڪيلي ٿي پئي آهي، سڀن کان ڪٽجي، ڌار، الڳ ٿلڳ، تنها ۽ اداس رهڻ لڳي آهي!.”، حارث جذباتي ٿي چُڪو هو، سوچيم فطرت جا پريمي ڪيڏا حساس، نماڻا ۽ درد دل رکندڙ هوندا آهن!.
کيس بس ايترو چيم؛ “يار تون گهڻو اڳتي نڪري چُڪو آهين........... خيال رکجان حساس ماڻهوءَ ڏُک کي تڪڙو قبول ڪري وٺندا آهن ته حساس ماڻهوءَ ڏُک ڏيندي به جهٽ ڪندا آهن!”.
هن ڪي به ڪين ڳالهايو ۽ اسان جا قدم وڌندا ويا، جڏهن گهر پهتاسين تڏهن هن چيو؛ “اعجاز......... بانسريءَ کي به شايد عشق ٿي پيو آهي!!”.، مان مُرڪي پيس ۽ هُوءَ موڪلائي هليو ويو.
گهڻا ڏينهن پوءِ زندگي گُم ٿي وئي، انيڪ ڪم بي انت نموني ٿيندا ويا، هڪ مشيني وهنوار هلندو رهيو، تڏهن ڪافي وقت کان پوءِ هڪ ڏينهن حارث جو فون آيو، حال احوال ورتائين، ڪِن دوستن جو پُڇيائين ۽ تصويرن جو پُڇيائين ۽ پوءِ هڪ اونهون ساهه کڻي چوڻ لڳو؛ “يار اعجاز............. هڪ ڪم ڪندين؟؟”.
“ها ها ڇو نه!، حُڪم ڪر؟.”، چيومانس.
“يار ڪو شاعر دوست اٿئي؟”.
مون کي فرمان باغي ياد اچي ويو؛ “ها آهي هڪ شاعر دوست!.”، سوچيندي چيم؛ “پر يار هُوءَ ڌاڙا ته نه هڻندو آهي!”.
“هاهاها................!.”، کلي ڏنائين، مون ڪافي وقت کان پوءِ حارث جو ٽهڪ ٻُڌو.
“ان ۾ کلڻ جي ڪهڙي ڳالهه آهي؟.”، چيم.
“ادا مان شاعر کان ڌاڙو هڻائڻ نٿو چاهيان.”، کن رکي چيائين؛ “مون کي ته بس هڪ غزل لکرائڻو آ”.
“ها چوندو مانس غزل لکي ڏيندو فرمان”.
“ته پوءِ چوينس ته هڪ اهڙو غزل...................
۽ ٻئي طرف کان ڪال ئي ڪٽجي وئي ڄڻ حارث ئي لاپته ٿي پيو!، اُن فون کان پوءِ وري نه ڪو فون، نه ڪڏهن ڪو ميسيج ۽ نه نياپو، نه ڏس پتو!.
فرمان به ملي ويو، هُن ڪو غزل به لکي ڏئي ڇڏيو پر حارث وڃائجي چُڪو هو، فرمان جي غزل وارو ڪاغذ مُنهنجي کيسي ۾ رهجي رهجي پُراڻو ٿي ڦاٽي ويو!.
مون انيڪ ڏينهن حارث جو نمبر ملايو پر حارث مون کي مليو ئي ڪونه!، هُوءَ الائي ڪهڙي پنڌ جو راهي ٿي ويو هو بس سندس آخري نياپو مليو ته؛ “وري ملون نه ملون!.”، باقي حارث جو ڪو ڏس پتو نه پيو.
ڪجهه مهينن کان پوءِ هڪ ڏينهن مان پنهنجي بي ڍنگي ڪمري ۾ پنهنجي اڌوري ڇڏيل انهيءَ ساڳي ٽُٽل شيشي جي ٽُڪرن جي تصوير مڪمل ڪرڻ جو سوچي رهيو هئس جيڪا انهيءَ شام حارث جي اسرار تي اڌ ۾ ڇڏي شهر کان ٻاهر شاخ جي پُل تي اچي ويٺا هئاسين.
تصوير ڪافي پُراڻي ٿي بلڪه هنڌان هنڌان ڦاٽي چُڪي هُئي، رنگ ڀي بي رنگ ٿي پيا هئس، مان سوچي رهيو هئم ته تصوير کي ڪيئن ۽ ڪٿان شروع ڪجي ته انهيءَ پل هڪ شخص در کڙڪائي اندر هليو آيو، کيس ڏسي پل لاءِ اکيون مهٽڻيون پئجي ويون ۽ کڄندڙ بُرش بيهجي ويو، سوچڻ لڳس؛ “ٽُٽل شيشي ۽ حارث جو پاڻ ۾ ڪهڙو تعلق آهي!؟.”، جڏهن به ان تصوير ۾ هٿ وجهان ٿو ته حارث جو اچڻ ٿئي ٿو نه ته نه!!.
مون کي پاڻ تي ڪاوڙ اچڻ لڳي ته اهي مهينا مون ان تصوير کي اڌ ۾ ڇو ڇڏي ڏنو!!. جيڪڏهن مان ان تصوير تي ٿورو ٿورو ڪم ڪندو رهان ها ته گهٽ ۾ گهٽ حارث سان ميل ته ٿيندو رهي ها!.
“هاڻ ته تون به مون کي سُڃاڻڻ کان انڪار ڪندين اعجاز!؟؟.”، مان ڇرڪي پيس جڏهن هُن ائين چيو. آواز ڄاتل هو، شڪل به ڪا اجنبي نه هُئي بس ڏاڙهيءَ بيحد وڌيل هئس پر هُوءَ ڪو مُلان نه هو!!.
مان کيس بي يقينيءَ سان تڪڻ لڳس، حارث ايڏو ڏُٻرو ۽ ڪمزور!!.
ڪهڙي جوڳ منهنجي يار کي جهوري وڌو؟، مان هن دونهاٽيل، ڪمزور ۽ سُڪل چهري کي ذهن ۾ اُٿلائي پُٿلائي ڄڻ حارث جي هشاش بشاش اُجري چهري کي پئي ٿي ڳوليو!.
“ها وڏو مصور جو ٿي ويو آهين!.”، ڀڳل شيشي جي اُن پُراڻي تصوير ڏي اشارو ڪندي هُن چيو؛ “هاڻ تون به ڪيئن سُڃاڻيندين!!”.
“حارث................!.”، مون ڄڻ دانهن ڪئي ۽ سوچن جو سمنڊ پل ۾ اڪري پيس.
“تعجب آ.......”، هُن چيو؛ “ڪوئي آهي اڃان........ جو وڃايل وجود کي ڄاڻي ٿو........... سُڃاڻي ٿو!!”.
مون ڇڪي ڀاڪر پاتو مانس، پنهنجي ڳلي سان لڳايو مانس، دل ڀرجي آئي، چيم؛ “پاڳل ٿي پيو آهين يا مجذوب؟؟”.
“عشق ڪرامت، عشق امانت، عشق هئي رنگ رچيندا...............!”.
“حارث....... او حارث منهنجا يار......!.”، حيران ٿيندي کيس چيم؛ “هي ڪهڙا پنهنجا حال ڪيا اٿئي!؟؟”.
“عشق سمجهين سمنڊ ديان ڇوليان، عشق آڙاهه مچيندا!.”، هُن منهنجي ڪُلهي کي پنهنجي هٿ سان دٻائيندي چيو.
“پر يار........... تون ته اڄ صفا مون کي ڪو پهتل پيو لڳين!.”، چيومانس.
“پهچڻ جو پنڌ پري آ پيارا!”.
“ڪهڙي دڳ وڃي پهتو آهين؟؟”.
“مصور آهين.......... ڪي چِٽ چِٽيندي ڇا؟؟”.
“نه پر..............
“ياد اٿئي ڪڏهن تو کي غزل جو چيو هُيم؟.”، هن منهنجي ڳالهه ڪٽيندي چيو.
“ها ياد آهي مون کي تو غزل جو چيو پئي”.
“ته پوءِ ٻيون ڳالهيون ڇڏ.”، هن چيو؛ “اڄ پاڻ فقط غزل جو ڳالهيون ڪنداسين اعجاز”.
“غزل جو ڳالهيون!!؟.”، حيران ٿي پيم مان!، سوچيم، پريا ۽ وجيهه کان پوءِ ڪهڙي غزل منهنجي دوست حارث کي درد کان ديوانگيءَ تائين پُڄائي ڇڏيو آ!.
“ها غزل جون ڳالهيون ڪنداسين اعجاز جو وري........... ملون نه ملون!”.
“ڇا مطلب حارث؟؟.”، پريشان ٿي پيم؛ “اڄ هي ڪهڙيون ڳالهيون پيو ڪرين وري ملون نه ملون؟”.
“اعجاز اڄ ڪي ڀاشڻ نه ڏينداسين........”، هن چيو؛ “اڄ فقط ڪجهه ڳالهيون ڪنداسين، پنهنجيون ڳالهيون، وجيهه جون ڳالهيون، غزل جون ڳالهيون!!”.
مان حيرت مان کيس ڏسندو رهيس، ڪجهه دير جي خاموشي کان پوءِ هن چيو؛ “يار.......... ڇوڪريون ائين ڇو ڪنديون آهن؟”.
“ڇا ڪنديون آهن؟”.
“درد.......... دُک ڇو ڏينديون آهن!؟”.
“اسان به ته کين غم ئي ارپيندا آهيون!”، چيم.
“هُن کي مون سان محبت نه ڪرڻ گهُرجي ها!!”.
“غزل کي؟؟”، پُڇيم ته هُوءَ مُرڪي پيو ۽ ٿڌو ساهه کڻي چيائين؛ “غزل ته ڪنهن سان به محبت نه ڪندي آ”.
مان مُنجهي پيس، پُڇيم؛ “ڇا مطلب؟”.
هن کلندي چيو؛ “غزل سان ته هرڪو محبت ڪندو آ پر غزل ڪنهن سان به محبت نه ڪندي آ”.
“مان سمجهيم ڪونه؟.”، چيومانس؛ “ڪير غزل؟، ڪهڙي غزل؟؟”.
“تون نه سمجهندين اعجاز!.”، هن ٿڌي آهه ڀري چيو؛ “وجيهه کي مون سان محبت نه ڪرڻ گهُرجي ها!!”.
“پر غزل جو ٻُڌا مون کي؟”.
“محبوب جي صورت غزل ئي ته آهي اعجاز جا دل ۾ گهر ڪري ٿي”.
“تنهنجي دل ۾ گهر...............
“منهنجي دل ۾ غزل وڄي ٿي تند وانگي!”.
“حارث موٽي اچ.”، چيم؛ “مان ڪيئن ڏسان توکي هن حال ۾؟”.
“پير لِڦون آهن، پنڌ اوکو آ يار”.
“توکي پاڻ سنڀالڻ گهُرجي............
“هُن کي مون سان محبت نه ڪرڻ گهُرجي ها.........!!”.
“ڪنهن کي غزل کي؟”.
“نه وجيهه کي!!”.
“وجيهه کي؟؟”.
“ها وجيهه کي اعجاز مون سان محبت نه ڪرڻ گهُرجي ها!”.
“پر ڇو؟؟.”، چيم؛ “تو ۾ آخر بُرائي ڪهڙي هُئي جو...........”
“مون ۾ آخر چڱائي به ڪهڙي هُئي؟”، هن چيو؛ “منهنجي ڪارڻ ئي ته تنهائيون هن جو مُقدر بڻجي ويون.............!!”.
“روڳين کي تنهائيون ته ڀوڳڻيون پونديون آهن حارث!.”، چيم؛ “اڪيلايون ۽ اداسيون روڳين جي ئي ته ملڪيت آهي!!”.
“ڇوڪرين کي ائين نه ڪرڻ گهُرجي!”، هُن چيو؛ “گهٽ ۾ گهٽ مون جهڙي نامُراد جو انتظار ته قطعي نه ڪرڻ گهُرجي!!”.
“انتظار ته آس جي بُنياد تي ئي ڪيو ويندو آهي.”، چيم؛ “اُميد زندگي جي محبوبا جو آهي”.
“توکي مصور نه وڪيل هئڻ گهُرجي ها!”.
ڳالهه مٽائيندي چيومانس گهڻو اڳ مون کان غزل گهُريو هُيئي؟”
“ها گهُريو هُيم!”.
“ڪا خاص ڳالهه هُئي؟؟”.
“خاص ڳالهه..............!!.”، هُوءَ پل تائين مون کي تڪيندو رهيو ۽ پوءِ چيائين؛ “سڀ خاص ڳالهيون وجيهه ۾ ئي ته هُيون............ هاڻ ته وڃي يادون ئي رهيون آهن باقي!”.
“چيو هُيم نه ته حساس ماڻهوءَ ڏُک ڏيندا آهن، وجيهه جي بي وفائي توکي جاڳ جا سپنا ڏئي وئي نه نيٺ!!”.
“بي وفائي؟؟، مون کي وفا ماريو آهي اعجاز!”.
“وفا؟؟”.
“ها وفا............ اعجاز وفا......... باقي وجيهه ته بي وفا نه هُئي نه آهي”.
مون ڏٺو ماڻهوءَ نفرت ۾ گهٽ مرندو آهي محبت ۾ ته صفا خاڪ ٿي ويندو آهي!، ڪڏهن ڪڏهن نفرت انسان تي گهٽ اثر ڪندي آهي پر محبت انسان کي مڪمل سوگهو ڪري نهوڙي ڇڏيندي آهي ۽ حارث جهڙو هوشيار ۽ اجرو انسان محبت جي مام ۾ اڄ مون قابوءَ ۽ قيد ڏٺو!.، پُڇيومانس؛ “وجيهه ئي آخري ڇوڪري آهي؟”.
“ها وجيهه ئي پهرين ڇوڪري آهي جا مون لاءِ آخري ڇوڪري آهي.”، مُرڪي چيائين؛ “ٻيو سڀ ته..............
“ٻيو سڀ ته ڇا؟؟”.
“ٻيو سڀ ته رُڃ آهي سُڃ آهي اعجاز.”، هن ڏاڍي نا اميدي سان چيو ۽ مون کي سندس لهجو ٿڪائيندڙ لڳو، سندس ڪمزور چهرو ڄڻ نيرو ٿي پيو، مان چُپ ٿي ويس، سندس لهجو ۽ لقاءُ عجيب ۽ بدليل ٿي پيو هو، جڏهن هُن ٻيهر ڳالهه شروع ڪئي، ڪنڌ هيٺ هئس، زمين کي ائين گهوري رهيو هو جو اجهو ٿو زمين اندر پيهي وڃي!!.
“اعجاز.......... يار شايد وري پاڻ ملون نه ملون!!.”، ايترو چئي هُوءَ اٿي بيٺو، ٻانهن مان جهليومانس، هڪ نظر مون کي اداس اکين سان ڏٺائين ۽ وري پوءِ پنهنجي هٿ جي ترين کي تڪڻ لڳو، ڪا گهڙيءَ خالي هٿ ڏسندو رهيو ۽ پوءِ ٻانهن ڇڏائي در ڏانهن وڌيو، هن جو ڪمزور وجود ڏسي ڀائنيم اجهو ٿو ڪري پوي پر هُوءَ در وٽ پهچي بيهي رهيو، واپس مُڙندي چيائين؛ “اعجاز هڪ تصوير ٺاهيندين؟؟”.
مان سواليه نظرن سان کيس ڏسڻ لڳس ۽ هُوءَ ڳالهائيندو رهيو؛ “ها اعجاز هڪ تصوير منهنجي لاءِ ٺاهجانءِ............. ان ڇوڪري جي جيڪا اڌ دڳ ۾ وفا جو روڳ ڏئي هلي وڃي!!”.
مان حيرانيءَ مان ئي کيس ڏسندو رهيس، ڪجهه به ڪُڇي نه سگهيس، تڏهن هُوءَ اڳتي وڌي آيو ۽ چوڻ لڳو؛ “ٻُڌاءِ اعجاز.............. منهنجي تصوير ٺاهيندين نه؟؟”.
اُن وقت هُوءَ بلڪل لُڙهي چُڪو هو، نِٻل ۽ بيحد ڪمزور حارث مون اڳيان هو، هڪ پيڙاءُ جي لهر وجود کي ويڙهي ويم، درد جو حارث کي کائي ويو، تنهن فڪر منهنجي روح ۾ آليءَ ڪاٺي واري آڳ دُکائي ڇڏي، اندر ۾ لُڇيس ٿي مان، ڪي ماڻهوءَ مسيحا ٿيندا آهن ۽ ڪي مسيحائن کي ئي ماري ڇڏيندا آهن!.، ڪوئي ڪنهن کي نه ماريندو آهي بس انسان ئي انسان کي ماريندو آهي!.
ٿوري خاموشي کان پوءِ حارث چيو؛ “مُنهنجا دڳ پريا جي پنڌ ۾ نه پر وجيهه جي واٽ ۾ کُٽي ويا اعجاز!!”.
منهنجي سمجهه ۾ ڪجهه نٿي آيو، مان چُپ چاپ کيس ڏسندو ئي رهيس ۽ هُوءَ چوندو رهيو؛ “سواءِ نفرت جي مون ڪجهه ڪين ڪمايو نه پنهنجي لاءِ نه وجيهه لاءِ!!.”، مان پٿر جو بُت بنجي پيو هيم، هن چيو؛ “جو جيون هو سو سارو دردناڪ هو........... هڪ محبت هُئي سابه..............
“سا به بي وفا ٿي وئي؟؟.”، مون جلدي مان پُڇيو.
هن جهُريل نگاهه مون تي وڌي ۽ چيائين؛ “وجيهه اڌ دڳ ۾ مون کي ڇڏي وئي اڌ دڳ ۾ وفا جو روڳ ڏئي...............
“اڌ دڳ ۾؟؟”.
“وجيهه................. وجيهه خودڪُشيءَ ڪري ڇڏي اعجاز!!”.
“ڇا...............؟؟؟”.
“ها اعجاز ها............!.”، هن پن پن ٿيندي چيو؛ “سندس مائٽن جي هٺ ڌرميءَ وجيهه کي ڳِهيءَ وئي........... هُوءَ به ضِدي هُئي جو ان ڪمري جي قيدڻ ٿي وئي، جنهن ڪمري جون ديوارون ڪوئي ٽوڙي وري جاڳي نه سگهيو آ”.
سندس اکين جا بند ڀڄي پيا، نه ڄاڻ ڪٿان ايڏو سمنڊ اچي سندس اکين ۾ لٿو جنهن جي لاءِ منهنجو دامن ناڪافي ٿي پيو، هُوءَ روئندو رهيو، سُڏڪندو رهيو، ڄڻ ڪو معصوم ٻار هُجي!!.
مان سوچڻ لڳس ته حارث جي تصوير ٺاهجي، حارث جي تصوير مون لاءِ ڏاڍي دُکدائڪ هُئي، مان سوچيندو رهيس ڪنهن بي وفا ڇوڪريءَ جي تصوير ڪيئن ٺاهجي جيڪا اڌ دڳ ۾ ڇڏي وفا ڪري باوفا ٿي وئي!.
وجيهه جي وجود کي چِٽجي يا اڌ دڳ جو اسڪيچ کڻجي يا حارث جي خالي هٿن جي خالي ترين..............
منهنجون نگاهون حارث ۾ هُيون ۽ سوچي مان تصوير کي رهيو هئس جو ڌڙام سان حارث وڃي هيٺ فرش تي ڪريو، منهنجا حواس خطا ٿي ويا، حارث جو سُڏڪڻ بند ٿي چُڪو هو، يڪدم سندس جسم ڇُهيم ۽ نبض ڏٺم جا اڃان هلي رهي هُئي، سندس نِرڙ تي پگهر ماڪ ڦُڙن وانگر اُڀري آيو ۽ هڪ اڄاتو خوف منهنجي دل ۾ گهر ڪرڻ لڳو، ائين لڳو ته ڄڻ حارث جي نبض هوريان هوريان بيهندي ٿي وڃي!!.
مون رڙ ڪرڻ ٿي چاهي پر ڪري نه سگهيس، ڪوئي اکر زبان مان نه اُڪليو بس مون حارث کي پنهنجي ڀاڪر ۾ ڀري ورتو، هُن آهسته آهسته پنهنجيون اکيون کوليون ۽ چيائين؛ “ٻُڌاءِ اعجاز............ منهنجي تصوير..........
ڪجهه سمجهه ۾ نٿي آيم، اُن کان اڳي جو مان ڪجهه چوان هُن ٻيهر چيو؛ “ٻُڌاءِ منهنجي تصوير ٺاهيندي نه؟؟”.
مان وري به ڪجهه ڪُڇي نه سگهيس تڏهن هُن چيو؛ “پريا جي گهر مونسان وڏو.................
“ها مان تنهنجي تصوير ٺاهيندس!.”، مون سُڏڪندي حارث کي چيو.
حارث ٿڌو ساهه کڻي چيو؛ “مون کي خبر هُئي اعجاز............ منهنجي اڌ دڳ جي تصوير تون ئي ٺاهيندين.”، هُن چيو؛ “جڏهن دُنيا جهان مون کي سُڃاڻڻ کان انڪار ڪري ڇڏيو هو تڏهن هڪ تون ئي هُئين جنهن مون کي سُڃاتو هو!!”.
“گهٻراءِ نه حارث............ مان توسان گڏ آهيان ۽ مان تنهجي تصوير به..........
“ها ضرور ٺاهجان پر..........!”، هُن جو آواز رڪجي ويو، منهنجي اکين جو بند ڀڄي پيو تڏهن هن چيو؛ “پر غزل وانگي جام دير نه ڪجان هن ڀيري اعجاز”.
“مان جلد ٺاهيندس تنهنجي تصوير حارث”، ڦٿڪي پيس مان.
“ها مان ته ٺاهي نه سگهيس!!.”، هُن اکيون ٻوٽي ڇڏيون، نبض کي هٿ لاتو مانس جا ڄڻ ڍري ٿيندي پئي وڃي، مهنجي دل جو ڌڙڪو وڌي ويو پر ٻي گهڙيءَ حارث هوريان مُنهنجو هٿ پڪڙيو ۽ هلڪو دٻاءُ ڏيندي چيائين؛ “اعجاز.............
“مان توسان گڏ آهيان حارث.........
“اعجاز................ عشق ڪرامت!”، منهنجون سُڪي ويل اکيون ٻيهر نم ٿي ويون تڏهن هُن وري چيو؛ “اعجاز................. عشق امانت...............
منهنجي نِڙيءَ مان ڪو به لفظ نه نڪتو، مان هُن کي دلاسو ڀي نه پئي ڏئي سگهيس، هُوءَ ماٺ ٿي ڪا گهڙي اُڀا ساهه کڻندو رهيو ۽ پوءِ لفظ سندس زبان مان ٽِڙ پکِڙ ٿي ڪرندا ويا!!.
”عـشـق ڪـرامـت، عـشـق امـانـت، عـشـق هـئي رنـگ رچـيـنـدا
عـشـق سـمـجـهـيـن سـمـنـڊ ديـان ڇـولـيان، عشق آڙاهه مچيندا
آکي سچل............ عشق دي ذات نرالي.......... عشق........... الله نال مليندا.......
“حارث............. حارث............... او حارث منهنجا يار!!”،
منهنجا سڏ هوا ۾ رهجي ويا ۽ ٻئي پل ڪينواس فرش تي ڪري پيو، ڀڳل شيشي واري تصوير ڪينواس جي هيٺيان ڦاسي پئي ۽ ڪينواس ۽ تصوير فرش تي نه ڪريا ڄڻ شيشو فرش تي ڪري ذرا پُرزا ٿي ويو.
* * * * * * * * * *