وکريل سوچون
پر هيئن ٿيو جو ڪجهہ سالن کان پوءِ منھنجي گهر واري کي هڪ ٻي عورت وڻي ويئي ۽ هن گهر ۾ دلچسپي وٺڻ ڇڏي ڏني ۽ ڏاڍو چيڙاڪ ۽ ڪروڌي ٿي پيو ۽ مان ڌيرج کان ڪم وٺي هن جو سڀڪجهہ سھڻ لڳس. آخر هن جي جيون ۾ زلزلو آيو هو. جذبن جي اُٿل پٿل ٿي هئي. قيامت اچي ويئي هئي هن جي دل ۾.
مون کي ڇڏي نٿي سگهيو ۽ هن سان تہ نئون نئون نينھن جو ناتو جوڙيو هئائين.ڀلا اها دل تان ڪيئن ٿي لھي سگهي. انڪري مون کي ئي زهر جو ڍڪ ڀرڻو پيو. چاهيو تہ مون بہ ائين ئي هو تہ هن کي ڇڏي وڃان پر دل نہ مڃيو تہ ڪو هن کي ائين هيکل ڇڏي وڃان. منھنجي دل جي دنيا اجڙيل سھي، پر هو تہ منھنجو پنھنجو. هن منھنجي ئي گهر ۾ منھنجو جيئڻ جنجال ڪري ڇڏيو هو.
مان هار سينگار ڪرڻ بہ ڇڏي ڏنو هو. ڪيان بہ ڪنھن جي لاءِ ها. هن کي تہ وڻيس ڪانہ ٿي. ڪڏهن نظر ڀري ڏٺو بہ ڪونہ هئائين. هڪ ئي گهر ۾ رهندي بہ مون کي ڏسڻ ئي ڇڏي ڏنو هئائين. ڄڻ مان هن لاءِ پرائي ٿي وئي هجان. اوپري اوپري گذاريندي جُڳ گذريا هجن. هو مون کي وساري جو ويٺو هو. مان هاڻي سپنن ۾ جيئڻ ٿي چاهيان.
مون کي ورهيہ ٿيا آهن پاڻ کي وساري، تو جو وساري ڇڏيو. پوءِ مان پاڻ کي ڪيئن ياد رکان ها. پوءِ بہ اڄ دل جي دنيا ٻھڪي پئي. ڪٿي ائين تہ ڪونھي،تو مون کي ڏاڍو ياد ڪيو هجي. يا هلڪي ئي سھي من ۾ ڪا ياد اچي ويئي هجي. اڄ دنيا نئين نئين پئي لڳي.هيءَ ڌرتي، هيءُ آڪاش ۽ هيءَ پوري ڪائنات. هر شيءِ نکري پئي آهي، تنھنجي ياد ۾.تو تہ منھنجي دل جي دنيا کي ويران ڪيو هو، پوءِ هيءَ ڪھڙي خوشي آهي جو تَن۽ مَن تي ڇانئجندي ٿي وڃي، ڪھڙو نکار اچي ويو آهي اجڙيل اجڙيل حياتيءَ ۾.
ڪنھن جي دل ڏکوئڻ مون سکيو ئي ڪونھي، منھنجي هٿن جون اجڙيل ريکائون ڪنھن سنوارڻ ٿي چاهيون، پر منھنجي دل نہ مڃيو، تو ڪروڌيءَ سان جيئڻ ۾ بہ مزو آهي، تنھنجي بي رخي، تنھنجي ڪاوڙ بہ پياري ٿي لڳي.
تنھنجي سرير تنھنجي آتما جا پاڇولا مون مٿان بہ وکري ويا آهن. تنھنجي ڏکن ۾ گهارڻ مون سکي ورتو آهي. انھيءَ جھڙي تهڙي جيون سان مون کي پيار ٿيڻ لڳو آهي. زندگيءَ جون ڪنھن کان سڀ راهون ڦرجي وڃن تہ اهو انسان ڇا ڪندو. ڀٽڪي ئي ويندو نہ؟ تون ئي چئہ تہ مان ٺيڪ ٿي چوان نہ. . . . ؟
مون کي جڏهن ڪنھن جو ٿيڻو ئي ڪونھي پوءِ پاڻ کي ڇو بچايان، تون منھنجو ئي آهين، اها مون کي پڪ آهي. تون مون کي وساري ڇڏيندين، اهو تنھنجي لاءِ ممڪن ڪونھي، مون وٽ شڪتي آهي. شڪتي، پيار جي شڪتي، وشواس جي شڪتي، سچائيءَ جي شڪتي، ان وشواس کان پلوَ آجا ڪرائڻ ڏاڍو ڏکيو آهي.
تو کان سواءِ منھنجي دل جي دنيا اجڙي وئي آهي. تون مون کي وري پيار ڪرڻ لڳندين اهو تہ مان نٿي چوان پر تون مون کي وساري ويھندين، اهو تنھنجي لاءِ ممڪن ڪونھي.
اڄ منھنجي دل جي دنيا سدا جي لاءِ ٻھڪي پئي آهي.ورهين کان پوءِ تو مون کي نظر ڀري ڏٺو جو هو، ڀرپور پيار سان، سڪ سان ٽمٽار ٿيل نگاهن سان جو ڏٺو هو.
تون ڏاڍو ڳالھائڻو ٿي پيو آهين. ايڏو ڳالھائڻ ڪنھن کان سکيو آهين. ان انداز ۾ بہ وڻين پيو، جيڪو ڳالھائين پيو، اجايو سجايو ڳالھائيندو وتين. سچ تہ اهو بہ ڏاڍو وڻي پيو،دل پئي چوي تہ سڄي جڳ جي سامھون توکي ڀاڪر پايان، پر ائين ڪري نہ سگهيس، تون پنھنجي لال ڪنوار سان گڏ جو هئين. پوءِ مان تنھنجي ويجهو ڪيئن ٿي اچي سگهيس. پوءِ بہ ڄڻ من ۾ سوين گل ٽڙي پيا، آسمان ڏينھن ڏٺي جو ڄڻ تارن سان ڀرجي ويو، ڄڻ ڀنل نيڻن ۾ تارا ٽمڪي پيا هجن. ڄڻ ڪروڙين ديپ ٻري پيا هجن. هاڻي مان ڏکن کي پنھنجي ويجهو اچڻ نہ ڏيندس. تون ڪنھن ٻيءَ جو سھي پر دل جي ڪنھن ڪنڊ ۾ مان بہ رهڻ لڳي آهيان. پھريان مون کي پنھنجي پيار تي رڳو وشواس هو ۽ هاڻي تنھنجي پيار ۾ مان بہ جيئڻ لڳي آهيان. تو مون کي وساريو ناهي. اهو تو ان ڏينھن مون کي يقين ڏياريو هو، پريت ڀريل نيڻن سان. مون کي تون وسار نہ مان تُنھنجي آهيان. تنھنجي نھار ۾ ڇا تہ قيامت هئي. پياري پياري دل ۾ چڀندڙ نھار ساهن ۾ سمائجي ويئي هئي. ان ڏينھن تہ مان پنھنجي ڪپڙن ۾ نہ پئي ماپان. دل پئي چوي تہ سڄي جهان کي پاڻ سان کلايان. سڄو جڳ ٽڙي پيو هو. مون سان گڏ.
ان ڏينھن دل چيو هو تہ توکي ٻانھن کان جهلي پاڻ سان گڏ گهر وٺي وڃان ها. پر تو سان گڏ تنھنجي لال ڪنوار جا هئي. پنڌ هلون ها. جيئن رستو ڪڏهن نہ کٽي. ها جي هلين ها مون سان گڏ؟ نہ هلين ها نہ. تون مون کي پٺي ڏئي بيٺو هئين. تون سيتا ۽ رام وارو قصو تہ پڙهيو يا ٻڌوهوندو نہ؟ يا اهو مجسمو تہ ڏٺو هوندو؟ مان راوڻ تہ ڪا نہ هيس جو مون کي پٺي ڏيئي بيھين. ايڏي بري تہ ناهيان مان، نہ مان راوڻ آهيان ۽ نہ تون ئي سيتا آهين؟ پوءِ اهو ناٽڪ ڇو رچايو اٿئي؟ ڪروڌ ڪرڻ ڇا رڳو توکي ورثي ۾ مليو آهي.ڪاوڙ ڪنھن ٻئي کي نٿي اچي سگهي؟ تون مون کي ڀلي وساري ڇڏ. تو کي مان ياد ڪيان، تو کي مان ساريان، تو کي مان دل ئي دل ۾ پيار ڪيان، ڪنھن کي سڌ بہ نہ پوي، تہ ڪوئي تو کي ڪيڏو نہ دل جي گهراين سان پيار ڪرڻ لڳو آهي، تو کي بہ خبر نہ پوي، تون مون وٽ ڪڏهن لڙي نہ ايندين. اها مون آس لاٿي ناهي، لاهيان بہ ڪيئن، تون ايڏو پيارو جو آهين. تون نہ ايندين؟ مان ڪيئن پنھنجي پيار تان ويساھہ ختم ڪري ڇڏيان. اڄ وري دنيا نئين پئي لڳي. ڪٿي تو وري تہ نہ وساريو آهي. ائين ڪيئن ٿو ٿي سگهي. تون مون کي ياد ڪرين ۽ منھنجو من ٻھڪي نہ اٿي، دل جي دنيا امنگن سان آباد نہ ٿئي، نيڻن ۾ جوت نہ جاڳي، هيڪر جو ساريندي اچي وڃي تہ ڄڻ مون کي سرڳ ملي وڃي، ٻن گهڙين لاءِ ڇو نہ اچين، تون جو وساري ويٺين تہ ڄڻ سڄو جڳ وساري ويٺو. تون منھنجي ڪڏهن سار نہ لھڻ ايندين. اهو مان ڪيئن پنھنجي پيار تان ويساھہ وڃائي ويھان. تون هٺيلو آهين. بس انڪري مون وٽ نٿو اچين، توکي ڪوئي پيار جي ڪڙين سان جڪڙي ويٺو آهي، اهو ممڪن ڪونھي، تو کي مون جيڏو پيار ڪير ڪري ئي نٿو سگهي.
مون وٽ تنھنجي امنگن سان سڄوسنسار وسيل آهي. ان کان منھن مٽڻ ايڏو آسان ڪونھي. سيارو وري آيو آهي تنھنجون يادون کڻي. سياري جي موسم کي ور ور ڪري چمڻ تي دل ٿي چوي. پر ڇا ڪريان موسم کي محسوس تہ ڪري ٿو سگهجي. پاڻ ۾ سمائي سگهجي ٿو پر پيار جي ٻنڌڻن سان جڪڙي نٿو سگهجي. آسن ۽ اميدن کي اکڙين ۾ سموئي سگهجي ٿو پر ڪنھن جي ياد کي جڪڙي نٿو سگهجي. ڪنھن جي يادن سان دل جي دنيا آباد ڪري سگهجي ٿي پر ڪنھن جي سرير کي آتما کي پاڻ وٽ قيد نٿو ڪري سگهجي.
پر نہ تنھنجو سرير ڀلي ڪٿي بہ هجي، ڪنھن جو بہ هجي، پر آتما تي ڪنھن ٻيءَ جو وس نٿو هلي سگهي، تنھنجي آتما مون وٽ قيد آهي. تنھنجي آتما منھنجي يادن سان جڪڙيل آهي. تنھنجي من ۾ امنگن جي هيرا ڦيري آهي. جنھن کي تون پيار سمجهي ويٺو آهين.ٿورو دل کي سمجهي ڏس. تو کي مون تي ويساھہ اچڻ لڳندو تہ ڪنھن پاڻ کي مٽائي تو سان پيار ڪيو آهي. پاڻ کي برباد ڪري، تنھنجين يادن سان دل کي آباد ڪيو آهي. تون مڃين يا نہ مڃين، مون تو سان پيار ڪيو آهي. تو تان پاڻ گهوريو آهي. تون وساري ويٺو آهين. سڀڪجهہ. پر مون کان تہ ڪجهہ بہ ناهي وسريو. اڄ بہ ائين ٿو لڳي ڄڻ هينئر هينئر جدا ٿيا آهيون. سڀئي پراڻا گيت ماڻھن جي لاءِ تفريح هوندا آهن. پر منھنجي لاءِ عبادت آهن، مان اهي گيت ننڍپڻ کان ٻڌندي ٿي اچان ۽ روز صبح جو سوير جهونجهڪڙي مھل اٿي گيت ٻڌندي آهيان.
پيار ڪرڻ منھنجو ايمان آهي.پريت ڪرڻ منھنجو ڌرم آهي، ڪنھن کي مان ڪيئن ڀلايان. تون ايڏو ياد جو اچين ٿو. تو کي نہ ساريان تہ مان جيئندس ڪيئن!؟
سڀڪجهہ ٽڙي پکڙي ويو آهي. هڪٻئي جي ويجهو نٿا اچي سگهون پر تو کي مان ساري تہ سگهان ٿي نہ.
گهڻا سال اڳ مان انسانن سان ڪيڏو نہ ويجهو هيس. ڪيڏي نہ انسانيت هئي. سڀڪجهہ ٽڙي پکڙي ويو. مان ڪيتري نہ سٻاجهي ۽ مھربان هوندي هيس پر پوءِ سڀڪجهہ ختم ٿي ويو.اهو انسانن سان پيار، اهو انسانيت ۾ ايمان،سڀڪجهہ. ڄڻ مون تي ڪنھن اداس موسم جھڙي ڪيفيت طاري ٿيندي آهي.
سرنھن جا لُڏندڙ پِيلا پِيلا گل ياد ايندا آهن. ساين ٻنين ۾ بيٺل نيرا نيرا ننڍڙا ڪومل ڪومل گل ياد ايندا آهن. مون ۾ جڏهن تون اچي وسندو آهين. تڏهن بہ اهڙي سرهاڻ ڀري چپن تي مرڪ مڙي ايندي آهي. اهڙي ئي اُداس ڪيفيت روپ ريکائن تي وکري ويندي آهي. اهڙي ئي اُداسي آتما تي وکري ويندي آهي.
منھنجي پنھنجي هڪ دنيا آهي، جيڪا روح ۽ دل ۾ آباد ٿيل آهي. اها سوچن ۾ وکريل آهي. اها دل جي دنيا ايڏي سونھن ڀري آهي. اها دنيا گيتن ۾ پويل آهي، گلن جي سرهاڻ ۾ وکريل آهي. ٻارن جي مٺي مٺي مرڪ ۾ سمايل آهي. آڪاش ۽ ڌرتيءَ تي وکريل آهي، سمنڊ جي گهراين ۾ سمايل آهي. سرمئي ڪڪرن ۾ سمايل آهي. جهڙ جي ڇانوَ ۾ سمايل آهي. رم جهم برساتي راتين ۾ سمويل آهي. گلن جي ڪوملتا ۾ سمايل آهي. منھنجي دل جي دنيا سمنڊ جي لھرن جي سنگيت ۾ سمايل آهي. منھنجي دل جي دنيا دريائن جي ماٺ ۾، جهرڻن جي تيزي ۽ چنچلتا ۾ وکريل آهي، پھاڙن جي بلندين ۾ وسايل آهي. ٻڌاءِ منھنجي دل جي دنيا ڪٿي ڪٿي ناهي آباد! تون مون کي ناس نٿو ڪري سگهين، اهو تنھنجي وس ۾ ناهي.
ڪن ڪن انسانن ۾ سانجهيءَ جھڙي اُداسائي ۽ جهرجهري هوندي آهي ۽ جهونجهڪڙي جھڙي ماٺائي هوندي آهي. مان پنھنجي لاءِ ڇا چوان، منھنجي آتما بہ ڪجهہ اهڙي آهي.
تون ڪيڏو نہ بدنصيب آهين جو مون کي تون نہ پنھنجو ڪري سگهين؟ مان تنھنجي ڪيڏي نہ سيوا ڪريان ها، اهو تہ تو کي اندازو ئي ڪونھي. مان تو کي ڪيڏو نہ نينھن جي ناڪيلي ۾ جڪڙيان ها، اهو بہ تو کي اندازو ڪونھي، مان تو کي ڪيڏو نہ پيار ڪريان ها، اهو تو کي سڄڻ گهر ۾ ئي سرڳ ملي وڃي ها. تون منھنجي پيار جي ٻنڌڻن ۾ جڪڙجي تہ ڏسين ها.
ڌرتيءَ جي نہ اڃ ٻجهي ۽ نہ پياس مٽي، ڌرتي ماتا جا ٻارڙا جو اڃايل بکايل هئا، پوءِ هوءَ ڪيئن نہ ويڳاڻي ويڳاڻي نظر اچي.
اڄ هڪ گيت ٻڌڻ تي دل پئي چوي ۽ اهو مون بار بار ٻڌو. ان گيت ڌرتي آڪاش، وڻن ٽڻن ۽ پکيئڙن کي بہ مست ڪيو، ٻہ ڪانوَ چھنب ۾ گرھہ کڻي ڌرتيءَ تي اچي ويٺا ۽ پاڻيءَ ۾ گرھہ ٻوڙي کائڻ لڳا. اهو گيت منھنجي امڙ کي بہ ڏاڍو وڻندو هو. اهو گيت هيئن هو:
نیا تیری منجه دھار ہوشیار ہوشیار
ہو نیا تیرے منجه دھار
سوجهی آر نہ پار ہو نیا تیری منجه دھار
ڈر کیسا کھلا ہوا آسمان ہے
سنبھل کے ماجهی سنبھل کے ماجهی
تیری ناوَ میں طوفان ہے
گہری چنچل دھار
نیا تیری منجه دھار ہو نیا تیری منجه دھار
کانچ کا ٹکڑا بہہ جاتا ہے
لوہا ڈوب کے رہ جاتا ہے
گیانی سوچ ویچار
نیا تیری منجه دھار، ہو نیا تیری منجه دھار۔
ڌرتي ماتا اهو ناهي ڏسندي تہ ماني ڪوجهڙو ٻارڙو ٿو کائي يا اهو مانيءَ جو گرهڙو ڪنھن حسين ٻارجي وات ۾ ويو.
جيئن مور جا پير ڪوجها هوندا آهن، جن کي ڏسندي ڏسندي مور روئي پوندو آهي.پر پوءِ بہ پير ڪوجهائي سھي، هوندا تہ هن جي جسم جو حصو آهن. ساڳيءَ طرح ماءُ جي لاءِ ڪوجهائي سھي، ٻار تہ ٻار ئي آهين.
اجهاڻل آس جا ڏيئا وري ٽمڪڻ لڳا هئا.
مان اڪيلي جڳن کان جيئندي پئي اچان، صبح جو ساجهر پکيئڙا وڻن ۾ اچي چرٻٽو ڪندا آهن، رس ڀريون ٻوليون ٻوليندا آهن، مان انھن سان ڳالھيون ڪرڻ لڳندي آهيان. نہ تہ ماڻھن ۾ ايترو ميٺ ڪٿي جو ٻہ گهڙيون انھن سان گهاري سگهجي.
انب جي وڻ ۾ ڪوئل اچي ويٺي. هوءَ وات کولي پنھنجي نقلي ماءُ کي سڏڙا پئي ڪري. ڪانويلي ڪا هن جي اصلي ماءُ ڪانھي. ڪويل سڏڙا ڪندي رهي. هن کي اصلي ماءُ جو ڇڏي هلي ويئي هئي. ازل کان اها پيار جي ريت هلندي اچي. اڄ ڪڪرن وانگر اکيون ڀرجنديون ٿي ويون. دل بار بار رنو پئي. اڄ جيءَ کي جهنجهوڙيندڙ هڪ گيت صبح جو ساجهر ريڊيو سيلان تان هليو پئي:
جہاں کوئی نہ ہو وہاں چلیں گے ہم
بلم دنیا والے برے ہیں تیری قسم
جہاں کوئی نہ ہو۔
تمہین پریت کی ریت سے کیا لینا ہے
انہیں پیار بھری دلوں کو ٹوٹنا ہے
تیرے ساتھ ہے میرا دل بلم تیری قسم
مجهے کیا جو باغ مین پھول کلیں
کلیاں چٹکیں
کلیوں کو دیکھ کے روئے کویل
میرے دم کی ساتھ ہے میرا دم
بلم دنیا والے برے ہیں تیری قسم
جہاں کوئی نہ ہو وہاں چلیں گے ہم
دنیا والے برے ہیں تیری قسم
ديوداس وانگر پاڻ مٽائيندڙ عورتون اڄ بہ موجود آهن، انھن عورتن مان، مان بہ هڪ آهيان، جو مان پنھنجي جيءَ کي جهوري ڇڏيو، پنھنجي حياتيءَ کي تہ ڊانوان ڊول ڪري ڇڏيو.
اڄ منھنجي دل ڏاڍو رنو پئي، ائين ٿي لڳو ڄڻ اڄ سدا جي لاءِ وڇڙي ويا هجون، جدا ٿئي تہ ويھہ ورهيہ گذري چُڪا آهن. مون سان گڏ رات رني، وڻ ٽڻ رنا، پکي پکڻ رنا ڄڻ ساري ڪائنات رني هئي. گيت رنا، گلشن، سنگيت رنو ڄڻ سڄو چنڊ رنو پئي. وياڪل من کي ڪٿي بہ چين نہ پئي آيو.
قدرت، نيچر سڀني کي پنھنجي طريقي سان حياتي گذارڻ جو حق ڏنو هو پوءِ الائجي ڇو منھنجي زندگيءَ کي انھيءَ حق کان وانجهيل رکيو هو.
مون هڪڙو قول پڙهيو هو، جيڪو هيئن هو تہ:
”تارا هميشہ اونداهيءَ ۾ چمڪندا آهن.“
مان ڪالھہ کان هڪڙو گيت بار بار پئي ٻڌان، پر من آهي جو ورچجي ئي نٿو. شايد ڪوئي بيحد پيارو ماڻھو اچڻ وارو آهي، تنھنڪري ئي شايد منھنجي اڻ ۾ ڪانوَ اَچي ڪان ڪان ڪئي آهي. ان ڪري ور ور ڪيو اهو گيت چپن تي اچي ٿو وڃي!
مورےاٹریا پی کا گیا بولے
مورا جیا ڈولے کوئی آرہا ہے
مورے من میں اٹھی ہے امنگ رے
ہو مورا پھڑکے ہے بانیاں انگ رے
مورے من کی مرلیا پہ ہولے ہولے
سر گهولی گهولی کوئی گا رہا ہے
مورے اٹریا پی کا گا بولی
مورا جیا ڈولے کوئی آرہا ہے
آج بگیا میں آئی بہار ہے
ہو مورے جیون میں سولہ سنگهار رے
مورے کانوں میں گن گن بولی بولی
رس گهولی گهولی کوئی گا رہا ہے
مورے اٹریا پے کا گا بولی
مورا جیا ڈولے کوئی آرہا ہے
مورے ماتھے پہ کم کم کے بندیا
آج لونگی نا پل بھر میں ندیا
ٹھنڈی ٹھنڈی ہوائوں کے جهولے
گهونگٹ پٹ کولے
جیا لہرا رہا ہے
موریا اٹریا پے کا گا بولی
مورا جیا ڈولے کوئی آرہا ہے
جيون جي راهن تي اڪيلي هلندي هلندي، مان ٻلوان ٿي پئي آهيان، ڏک منھنجي ساهن ۾ رچجي ويا آهن. ڏک سڀ سيمائون اڪري دل ۾ پھچي ويا آهن. ڪنڊن سان سڄو رستو ڀريل آهي، پيرن سان گڏوگڏ دل بہ رتوڇاڻ ٿيندي ٿي وڃي.
(ڪاوش ڪتابي سلسلو ڪھاڻي، ڪاوش گروپ آف پبليڪيشن حيدرآباد، مئي 2000ع ۾ ڇپيل)