حياتيءَ جي حيرت
انھن خيالات ۾ غلطان ھيس ته اوچتو گويا جاڳي پيس ۽ ”ھون“ ڪري ڪنڌ مٿي کڻي چيم ته مار! قادر جي قدرت!! اھا ڳالھ ته عالم آشڪار آھي جو اسين وقت کي زنجير وجھي نٿا سگھون . ھي ته فقط خدا تعاليٰ پنھنجا اسرار ڪائنات تي وڇائي ڇڏيا آھن ته سچا سورمان سڀ جو سچ ڏسندڙ، قاعدو ڪلي سرشٽيءَ جي ھر ھڪ جزي مان ڏسن . سو پاڻيءَ جو وھڪرو آھي عمر جو وھڪرو . سو جيئن ھو نه پي جھلجي سگھيو تيئن ھي به ڪيئن ٿيندو. ڪنڌيءَ کان جو پاڻي ماٺيڻو ٿي وھيو، انھيءَ مان سمجھيم ته ٻاراڻي اوستا ۾ ائين ماڻھوءَ کي راند روند ۾ وقت گذرڻ جو پتو ئي ڪونه ٿو پوي ۽ ماٺ ميٺ ۾ وقت لنگھي وڃي ٿو. حياتيءَ جي درياھ ۾ جي اڳتي ويو ۽ نفساني خواھشن جي وھڪرن اچي ورايس، ۽ اڍنگن سڍنگن ٽپن ڏيڻ لاءِ تيار ٿيو ، ته امڪان آھي ته نفساني وھڪرا کيس پنھنجي قبضي ۾ آڻي ڪنھن ٽڪر سان ٽڪرائي ٽڪر ٽڪر ڪري ڇڏينس . سير تي جو نظر پئي ھيم ته اوچتو ڦوھ جوانيءَ جو خيال آيم ته ھائو! ھائو! جيئن حياتيءَ جو وچ جواني، تيئن درياہ جو وچ سِير. سير ۾ پاڻي ڏاڍي زور شور سان پيو وھي ، آواز چوڌاري پيو پکيڙي . انھيءَ مان خيال آيم ته سچ ڪين جوانيءَ جي وقت رت بدن ۾ پنھنجي پوري زور شور سان تنديون ڏيکاري وھندو آھي، تنھنڪري ان جو اثر ٻاھرين ڦرڻ ٽڙڻ تي پيو پوي . اتي عشق ۽ عقل جون لھرون اچي ھٿين بجين پون، پوءِ جيڪو ڏاڍو سو گابو. مگر انھيءَ ھاءِ ھوءِ جي آوازن جو پڙلاءُ ھيڏي ھوڏي وڃي وڌندو ۽ عالم ۾ ظاھر ٿيندو. جھڙي طرح سير جي لھرن جو آواز پرتي پيو ٻڌڻ ۾ اچي. انھيءَ زماني ۾ انھيءَ واڄٽ جو آواز ماڻھوءَ کي اھڙو ته ٻوڙو ۽ بي سمجھ ڪريو ڇڏي ، جو پنھنجي ٻيڙي ٻڏڻ ۽ ترڻ جو پتو ئي ڪونه پويس . تان جو اھا دنيوي سير اھڙو ڇو ڇو ڪري ڇڏيس جو پوءِ پئي خبر پويس ، ته اڙي ھي چار ڏينھن ڇا جا ھوا! اھو ويلو ھٿ نه آيو جو کڻي ھوش اچي ھا . جيترو ماڻھو وڌيڪ ڪم ۾ رڌل ھوندو اوترو ھن جو وقت تکو گذرندو. سو اھو ويلو ته آھي وھانو وڳي ۽ عيش عشرت جو. انھيءَ خيال ۾ مونکي وڌيڪ پري پيريءَ جي پنڌ ۾ نھارڻ لاءِ آنڌ مانڌ ٿي . اتي خيال آيو ته پيريءَ جي رنجھ ڪنجھ ڪانه ٻڌي اٿئي؟ اتي ڏسين ڪين ٿو ته سير کان پوءِ درياھ ڌيمي ڌيمي ٿو ھلي .
اھا آھي حياتيءَ جي پيريءَ جي منزل . جنھن مھل پوئتي موٽڻ جو وقت آيو ته دم به پٺتي ھلڻ لڳا ۽ ان سان نبض به اھڙي . بدن جي باھ ۽ رطوبت به گھٽ ٿي . انھيءَ حياتيءَ جي دوري ۾ سمجھ ، ٻوجھ ۽ ٻڌي سڌي سڀ پويان پير وٺڻ لڳيون . سنج سڀيئي ساڻ پر جوڀن ريءَ جڏا ٿيا . پوءِ وايون ٿيو ولڙيون ، ڍڍر ٿيا ڍرا ، ڇڪا پيا ڇڙي ، رڳي آنڌ مانڌ! ” ھيئن ٿو ھٿ ھڻي جڏھين آيس ڪال ڪرپال چوي“. ڪري سو ڪري ڇا! پنھنجون اڳيون ڳالھيون ياد ڪريو پيو افسوس کائي! جوان مڙسن کي ڏسي اکين ۾ آب پيو آڻي . جڏھن ھڪ ڀر تي آھي ته ٻيءَ ڀر جا ليڪا ڏسڻ ۾ پئي آيا مگر ھو جڏھن سير لنگھي ٿو تڏھن اھي ليڪا صاف صورت وٺي ٿا بيھن ۽ جھڙا دليل ھوندس ۽ سودا سمايل ھوندس، اھي سمورا پنھنجون پنھنجون شڪليون وٺي منھن پوندس . اھا آھي حياتيءَ جي حيرت! جو ھو به ھو درياھ جي علحدہ علحدہ وھڪرن جا وارا پئي منھن تي وجھي .
” برسر جويبار بنشين و گذران عمر ببين “