ڏورينديون ڏسن......
ٽماهي”مهراڻ“ رسالي جي ايڊيٽر واري سيٽ تي ويهڻ ڪو ڀوڳ ڪونهي، وچ ۾ مهراڻ اترمترٿي ويو هو. جنهن کي ثمينه جي اچڻ ڪري ترتيب ملي رهي آهي، مخدوم محمد زمان طالب الموليٰ نمبر، شمشيرالحيدري نمبر، محمد عثمان ڏيپلائي نمبر ، محمد ابراهيم جويو نمبر ۽ مخدوم محمد امين فهيم نمبر وغيره هيڏا وڏا ضخيم نمبر آڻڻ وڏي جاکوڙ ۽ پتوڙ جو ڪم آهي.
ثمينه ميمڻ هڪ ڪهاڻيڪار به آهي سندس ڪهاڻيون مختلف اخبارن، رسالن ۽ مئگزينن ۾ ڇپجنديون رهن ٿيون، جن کي سهيڙي هوءَ ڪتابي صورت ۾ آڻي رهي آهي، جنهن لاءِ ”ٻه اکر“ لکڻ جو مون کي به چيائين آهي.
ثمينه ميمڻ سان منهنجا ست سڱ آهن، ادا خان محمد پنهور، ادا مجيد پنهور کان وٺي سندس جند تائين پنهنجائپ، ڀائپي، پيار، محبت وارا سونهارا سڱ آهن.
لکڻ مون لاءِ ڪڏهن به ڏکيو نه رهيو آهي پر هتي اچي ٻاتاڙجي ويئي آهيان ته ”جيڏانهن تيڏانهن سپرين، ڪاڏي واريان ڪنڌ“
يعني مون کي سڌي لڪير تي هلڻو آهي، هيڏي هوڏي پلڪ کڻي پوڇڻ سان نه نهارڻو آهي؟ (حيرت آهي).
ڪهاڻي لکڻ سولو ڪم ناهي، وقت ڏيڻ سان گڏ ذهني پتوڙ، مشاهدو ۽ مطالعو وڏي اهميت رکن ٿا.
ثمينه جون ڪهاڻيون سنڌي ڪهاڻيءَ جي انهيءَ تسلسل جو حصو آهن جيڪي هاڻي لکجي رهيون آهن.
مجموعي جو نالو آهي ”تِرورو“ جيڪو سندس هڪ ڪهاڻيءَ جو عنوان آهي.
”تِرورو“ هڪ سٺي ڪهاڻي آهي جنهن ۾ هڪ اُداس ڇوڪريءَ جو اندر اوتيل آهي.
تِرورو، ته ٿيندوئي ”تِرورو“ آهي جيڪو ڪهاڻيءَ جي ڪردار دانش جي روپ ۾ آهي جيڪو وري به تِرورو ئي رهجي ٿو وڃي مبهم ۽ اڌورو.
مجموعي جي پهرين ڪهاڻيءَ جو عنوان آهي ”آٿت“ جنهن ۾ هڪ جوان عورت کي پوڙهي پيءُ کان به وڏي عمر واري سان پرڻايو وڃي ٿو. جنهن ۾ هن جي ڪا مرضي شامل ناهي، شاديءَ کان پوءِ کيس پٽ جو اولاد ٿئي ٿو، جيڪو اڃا ڇهن مهينن جو آهي ته هوءَ مڙس جو گهر ڇڏي ڀاءُ جي گهر اچي ٿي. مڙس سان ڪهڙي شڪايت ۽ ڏک اٿس جو هُن ايڏو وڏو قدم کنيو آهي! ۽ وري پوءِ ٻي به پوڙهي سان شادي ڪري ٿي جيڪو زال ۽ ڇهن ٻارن جو پيءُ آهي!
ڪهاڻيءَ جي هڪ پئراگراف ۽ مڪالمو،
”مائي، توکي جيڪڏهن اهڙو شوق آهي شادي ڪرڻ جو ته پوءِ ڪنهن جوان سان شادي ڪر، هيءُ پوڙهو توکي ڪهڙو سهارو ڏيندو پهرين ئي هو ڇهن ٻارن جو پيءُ آهي، تون به عورت آهين ٻي عورت جي گهر ڦٽائڻ مان توکي ڇا ورندو سرندو!“
انهيءَ قدم کڻڻ ۽ پاڻ ئي اٿاريل سوالن جا جواب ۽ جواز واضح ٿيڻ گهرجن، پٽ جي تعليم، تربيت ۽ سنڀال ڪرڻ واري وضاحت ڪافي ناهي، ڇو جو هُو شادي شده ۽ ڇهن ٻارن جو پيءُ آهي، جيڪو پنهنجي سڳن پٽن کي به پڙهائي نٿو سگهي ۽ انهن کي دڪان تي ويهاري ٿو ته اهو اڳ ڄائي جي تعليم تربيت ۽ سنڀال ڪهڙي ڪري سگهندو؟
وري ڇهن مهينن جي آندل پٽ کي جوانيءَ ۾ پيءُ ڏانهن ويندو ڏسي کيس ”آٿت“ ڪيئن ٿي ملي، ان پيءُ ڏانهن ويندي جنهن ڪڏهن ڪڏهن پٽ سان رابطو به نه ڪيو هجي! خير ثمينه ڪهاڻيءَ ۾ بيان سٺو ڪيو آهي.
هونئن به اسان وٽ ايئن ئي ڪهاڻي لکجي رهي آهي، جڏهن ته ڪهاڻيءَ لاءِ ضروري آهي ته ان ۾ ”ڪهاڻي“ ضرور هجي.
هاڻي ته هڪ يا اڌ صفحي ۾ اترمتر اکر ۽ سٽون لکي مٿان ”ڪهاڻي“ لکي ڇڏيندا آهن ۽ پوءِ اها ڇپجي به ويندي آهي ۽ وڏي ڳالهه ته اهي ردي ڪهاڻيون مجموعي جي صورت ۾ اڳيان اچي به وينديون آهن!
ڀلي اهڙا هزارين ڪتاب ڇپجي ورهايا وڃن پر اهي ڪهاڻيءَ جي معتبر منچ تي نٿا ويهي سگهن.
ڀلي مهورتون ڪري، اجرڪون اوڍائي، گنج مِنج ڪري وچ تي ورهايا وڃن پر اندر جي عزتن کان وانجهيل رهندا.
ادي ثمينه ميمڻ جون ڪهاڻيون انهن جي برعڪس معتبر آهن، هوءَ جيڪا ڳالهه چوڻ چاهي ٿي اها ڪري ۽ سمجهائي وڃي ٿي.
باقي سنڌي ڪهاڻيءَ لاءِ تڏو وڇائي روڄ راڙو ڪرڻ هتي جائز ناهي، ڪيئي مقام، ڪيئي هنڌ آهن جتي ڀنڻ ۾ ويهبو!
جيئن ته ثمينه هڪ ذميدار ۽ محنت ڪش آهي اها ضرور پنهنجي ايندڙ ڪتاب ۾ هن کان به اڳري اڳيان ايندي.
پهريون ڪتاب هر ليکڪ جو پهريون امتحان هوندو آهي يعني هر سچي ليکڪ جو. جنهن ۾ آيل اوڻايون ۽ ڪميون پاڻ ليکڪ وڌيڪ پرکي ويندو آهي پوءِ ڀلي ڪُڇي پُڇي نه پر پاڻ ۾ وڏيون تبديليون آڻيندو آهي جيڪي کيس پختگي عطا ڪري سگهارو بنائينديون آهن.
ثمينه لائق آهي اها آٿت وري مون کي سندس شخصيت ڏني آهي، جيڪا ووڙي ٿي، جاکوڙي ٿي، پتوڙي ٿي ۽ اٽل آهي.
پڇن سي پسن، جڏهن تڏهين پرينءَ کي،
ڏورينديون ڏسن، اڱڻ عجيبن جا.
(شاهه)
ج.ع.منگهاڻي