ڌرتيءَ ڌڻين سان سياسي پارٽين جو رويو

جمهوريت جي معنى سردارن، سرمائيدارن، جاگيردارن ۽ آمر وٽ ڪهڙي به هجي، پر اصل ۾ جمهوريت جي معنى تي غور ڪجي ته واقعي حيرانگي ٿيندي، جمهوريت ان کي ئي چئبو آهي جنهن ۾ اڪثريت جي راءِ کي اهميت حاصل هجي، انساني حق بحال هجن، جيئڻ جو برابري ۽ سراسري سان اختيار مليل هجي، ظالم ۽ غاصب قوتن لاءِ قانون سخت هجي. سياسي پارٽيون عوام جي مفاد ۾ ڪم ڪن، ملڪ جي ٿورائي واري آبادي کي به سمورا بنيادي انساني حق حاصل هجن. اعلى ايوانن ۾ پڻ آبادي جي بنياد تي نمائيندگي ڏيئي سندن آواز کي وڌيڪ سگهارو بڻايو وڃي. پر هتي ڪجهه ڳالهيون جمهوريت جي کٽارا گاڏي کي رستي تان لاهڻ لاءِ ئي عمل ۾ آنديون ويون آهن. جناح صاحب جي 11 آگسٽ 1947ع واري تقرير ۾ اقليت کي مڪمل حق حاصل آهن. پر ملڪ هاڻ اچي ستر سالن جو ٿيو آهي، جناح جي ڳالهين تي ڪيترو عمل ٿيو؟ اهو سوال هاڻ ڳجهو ناهي رهيو، اقليتن جي زندگي جا حالات ئي ٻڌائن ٿا ته کين ڪيترا حق حاصل آهن؟ سياسي پارٽيون رڳو ڏيکاءُ خاطر اقليت جي حقن جي ڄاڙي هڻن ٿيون پر انهن جو عملي ڪردار ڪهڙو آهي؟ مخصوص سيٽن واري قانون کان پوءِ غريبن جو نمائيندو ايوان ۾ پهچي نٿو سگهي، اليڪشن کٽيندڙ پارٽيون پنهنجي من پسند ماڻهن کي سيٽون الاٽ ڪريو ڇڏين، نه ڪو اليڪشن، نه ڪو ووٽ، رڳو خبر ميڊيا تي اچي ٿي ته فلاڻو همراهه جيڪو سدائين پيو غريبن جو رت چوسيندو هو سو خيرن سان اسيمبلي ۾ مسڪينن جي نمائيندگي ڪرڻ لاءِ سندري سبائي ميمبر ٿي ويو آهي. جيڪو نمائيندو پنهنجن وسيع واسطن مالي وسيلن جي ڏڍ تي سيٽ حاصل ڪري ڪرسي تي بالم ٿيو ويٺو آهي سو ڀلا غريبن سان ٿيل ظلم، ذيادتي، ڏاڍ ۽ جبر خلاف ڇو ڳالهائي؟ هن کي پنهنجي ميمبري، وسڪي جو گتو، اسڪيمون، نوڪرين جا آرڊر، الائونس، پگهار، سرڪاري گاڏي ۽ عهدي جو پاور پيارو آهي يا بکن جون پاڙون غريب پيارا آهن؟ غريبن لاءِ ڪير آواز بُلند ڪندو؟ ڇو ته غريبن تي ظلمتن جا پهاڙ ڪيرائيندڙ اڪثر ڀوتار ته سندس پارٽي جا ٽڪيٽ هولڊر ۽ چونڊيل نمائيندا آهن، هاڻ ڀلا پنهنجي پارٽي جي اهم مرڪزي، صوبائي، ضلعي ۽ تعلقي جي سرگرم اڳواڻن جي ڏاڍ خلاف اسيمبلي ۾ آواز بُلند ڪير ڪري، رٿ پيش ڪير ڪندو؟ هي ته جهان خان وارو فيصلو آهي. سياسي پارٽيون مخصوص سيٽن تي اهي ماڻهو آڻينديون جن جي وات ۾ زبان نه هجي، ڪنن ۾ ڪپهه پيل هجي، نڪ اڀرو سڀرو به هلي ويندو، جي نه هوندو تڏهن به خير آهي، هر صورت ۾ قابل قبول هوندو. اهڙا اڳڙين جا گُڏا ۽ ڪٺ پتليون مايون به ميمبر ڪيل آهن. جن پنهنجي د‍ؤر اقتدار ۾ ڪڏهن چپ ڪونه چوريا آهن. يعني اهي غريبن تي زوري ٿاڦيل ميمبر ڪنهن وبا کان گھٽ نه آهن. مفت ۾ سيٽ ملڻ جو پهريون شرط ئي اهو آهي ته “خاموش رهو” ڳالهائڻو ناهي. وڏيراشاهي ٽرڙا پٽ رئسن جا مسڪينن جون لڄون لُٽن ٿا، ظالم جاگيردار ماڻهن جو مال، ملڪيت، هڙپ ڪريو وڃن، پيڙهيل ماڻهن جا ننگ محفوظ نه هجن، چادر ۽ چوديواري جو تقدس پائمال ٿيندو هجي پر غريبن جي نمائيندي کي ڳالهائڻو ناهي، خاموش تماشائي رهڻو آهي. اهڙن تماشائي نمائيندن کان ڀينگ ڀلي. هيل به منهنجو خيال آهي ته مظلوم ماڻهن جي نمائيندن کي نظرانداز ڪرڻ جي هر ممڪن ڪوشش ڪئي ويندي. تنهنڪري پنهنجي حقن لاءِ غريب ماڻهو جدوجهد جو ميدان ملهائن.

[b]خود مينارٽي ۾ اڪثريت رکندڙن مسڪينن جي ووٽ تي برهمڻ سامراج ويٺل آهي.
[/b]“اقليت” لفظ جي بجاءِ اسان سدائين پاڻ کي سنڌي قوم سمجهيو آهي. ۽ حضرت جناح جي هن پياري پاڪستان جا پُرامن شهري آهيون. پر پوءِ به مذهب جي بنياد تي آبادي جي لحاظ کان ٿورائي ۾ هجڻ ڪري اقليت جي تصور کي قانوني حيثيت حاصل آهي. پر پوءِ سڄي دنيا ۾ اقليتن کي جيڪي حقوق حاصل آهن اهي ته ته ملڻ اسان جو جمهوري حق آهي. هن ملڪ ۾ سياسي پارٽيون مخصوص سيٽن تي اهي نمائيندا مقرر ڪن ٿيون جيڪي اقليت ۾ به صرف پنج سيڪڙو آبادي رکن ٿا، پر ايوانن ۾ پنجانوي سيڪڙو آبادي رکندڙ ماڻهن تي غيرجمهوري حڪمراني ڪن ٿا. پنجانوي سيڪڙو آبادي رکندڙ ڀيل، ڪولهي، ميگهواڙ، ڀنگي، اوڏن سميت 42 اهڙا قبيلا آهن جن کي پنج سيڪڙو نمائيندگي به حاصل ناهي. اهو سياسي پارٽين جو غيرجمهوري رويو آهي جنهن ڪري غريبن جي حق ماريو وڃي ٿو. پارٽين جي اهم عهدن تي به ڌرتيءَ ڌڻين جي نمائيندگي ڪيتري آهي؟ تنهنڪري سياسي پارٽين کي پنهنجي روين ۾ تبديلي آڻڻ گھرجي، مظلوم ماڻهن کي انهن جا حق ڏيڻ گھرجن.

[b]مخصوص سيٽون ختم ڪري اقليتن کي ٻٽي ووٽ جو حق ڏنو وڃي.
[/b]مشرف دؤر ۾ اقليت جو جدا ووٽ وارو قانون ختم ڪري گڏيل ووٽ جو حق ڏنو ويو، اهو زبردست ساراهڻ جوڳو عمل آهي. ان سان وڏيراشاهي کي غريبن جي ووٽ جي غرض ٿي آهي. پر ان بعد مسڪين ماڻهو ڪو به پنهنجي مرضي جو ميمبر ايوان ۾ پهچائي نه سگهيا آهن. سياسي پارٽيون اقليتن مٿان اڳڙين جي گُڏن کي ٿاڦينديون رهيون آهن. ان سرڪار کي گھرجي ته ملڪ جي اقليتن کي ٻٽي ووٽ جو حق ڏي، ته جيئن اهي پنهنجي تڪ جي ميمبر کي چونڊڻ سان گڏ پنهنجو مينارٽي جو نمائيندو به چونڊي ايوان ۾ پهچائي سگهن. ان طرح هر ڪو ميمبر پنهنجي قابليت، صلاحيت، بيباڪ ڪردار، قربانين عيوض اسمبلي ۾ پهچندو. اهو آزاد چونڊجي آيل نمائيندو اعلى ايوانن ۾ مظلوم ماڻهن جي ڀرپور نمائيندگي سان گڏ سگهارو آواز به بڻجي اڀرندو. ٻي صورت ۾ ساڳيو ڳن ساڳيو ڪهاڙو، اهي ئي برهمڻ سامراج جا ڪاروباري سيٺيا ايوانن ۾ نمائيندگي بجاءِ ننڊون ڪندا جيڪي نسل در نسل ڪرسين تي چقمق جيئن چهٽيل آهن. تنهنڪري اعلى اختيار وس وارن کي نهايت ئي سنجيدگي سان غور ۽ ويچار ڪري هن اهم ۽ تاريخي مسئلي کي حل ڪري غريبن کي ٻٽي ووٽ جو حق ڏنو وڃي ته جيئن غريب ماڻهو پنهنجي همدرد ماڻهو کي ايوان ۾ پهچائي سگهن. ۽ پنهنجا مسئلا حل ڪرائي سگهن.

[b]سياست ۽ تعليم
[/b]دنيا جي سمورن مظلوم طبقن جي غلامي جا سبب هاڻ ته نسري نروار ٿي چڪا آهن. تنهنڪري ڏاڍ، جبر ۽ انياءُ جو شڪار ماڻهن جي ترقي ۽ آزادي جو راز فقط علم ۽ سياست ۾ سمايل آهي.تنهنڪري پڙهڻ لاءِ پنڻو پئي ته پني به پنهنجا ٻچا پڙهايو، علم حاصل ڪيو، تعليم اوهان کي پٽ تان ڇٽ تي کڻي ويندو. مسڪين ماڻهن جي زندگي مان جهالت جي اونڌاهي ٻاٽ ۾ مشعل بڻجي ترقين جا انيڪ گس کلي ويندا. مظلوم طبقن جي باشعور ماڻهن کي پنهنجي وس آهر سياست ضرور ڪرڻ گھرجي، سياست ئي واحد ذريعو آهي جنهن سان اکين تي ٻڌل لاشعوري جون ڪاريون پٽيون لهن ٿيون.


ڪالم / مضمون

دراوڙ جاڳ ۾ آهن