سماج جي ڪرب جي شاعري
اڄ اسان وٽ دنيا جا بهترين شاعر محمود درويش، پئبلو نيرودا، ناظم حڪمت کان ويندي فيض احمد فيض تائين سمورا خارجي حقيقتن يا دور جي مسئلن جي نمائنده شاعرن طور ليکيا ۽ مڃيا وڃن ٿا. ان ڪري اها شاعري زنده به رهي ٿي ته مظلومن جي زخمن تي پَها رکڻ جي به ڪم اچي ٿي. هي سموري تمهيد ان ڪري آهي جو پياري دوست ستار سروهي جي شاعري جي هن مجموعي “باغي منهنجو روح ازل کان” جي شاعري ئي اهڙي آهي، جنهن جو سڌو سنئون واسطو سماجي مسئلن سان آهي. آئون سندس شاعري جي حوالي سان وڏيون دعوائون ته ڪونه ڪندس پر ايترو ضرور چوندس ته ستار جي هي شاعري سندس اندر مان ڦُٽي نڪتل آهي، ان جو ثبوت اوهان کي هن مجموعي جي پهرين نثري نظم مان ئي ملي ويندو، جنهن جو عنوان آهي “اسان وٽ”. ان نظم مونکي شروعات کان ڇرڪائي رکيو آهي، جيئن ستار لکي ٿو ته:
امير پنندا آهن
غريب خيرات ڏيندا آهن
ڪامورا رَتُ پيئندا آهن
مَڇَرَ بُک مرندا آهن
سماج جي بيهڪ جي ههڙي ڀيانڪ تصوير ڏسي/پڙهي ماڻهو واهه وا ڪرڻ کانسواءِ رهي نٿو سگهي، ڇو ته اهائي اسان جي سماج جي حقيقت آهي، جنهن کي شاعر پنهنجي شاعري ذريعي تنقيد جو نشانو بڻائي اصلاح جي ڳالهه ڪري ٿو. شاعري مهذبپڻي جو هڪڙو اظهاري ذريعو آهي، جيڪو روين کي سماج جي ڪٽهڙي ۾ کڻي اچي ٿو ته جيئن ان سماج جا فرد انهن روين کي درست ڪن ۽ ٻيا انهن روين مان ڪجهه سبق سکن.
ستار جي هن نثري نظمن جي مجموعي ۾ ڪيترائي اهڙا نظم آهن جيڪي سماج جي ڪَرب کي بيان ڪن ٿا جن ۾ هڪڙي اڇوتي اظهار ذريعي سماجي حالتن جو اظهار ڪيو ويو آهي، جنهن ۾ ”چندي جون پيتيون“ جي عنوان سان ٻه نظم آهن، هڪ ۾ لطيف سائين جي درگاهه جي حوالي سان منظر ڪشي ڪيل آهي ته ٻي نثري نظم ۾ “ ملان جي پيٽ” جي ڳالهه ڪيل آهي، جنهن ۾ خوبصورت نموني سان اظهاريل آهي ته پئسن جي ضرورت الله سائين کان وڌيڪ هن ڌرتي جي غريب ماڻهن کي آهي، جيڪي سماجي ڪسمپرسي ۾ زندگي گذاري رهيا آهن. نه صرف سماجي ڏيوالپڻي کي هن مجموعي جو مک موضوع بڻايو ويو آهي پر ان سان گڏوگڏ اصلاحي رستا به ڏيکاريا ويا آهن، جهڙوڪ “تهذيب” نظم آهي، جنهن ۾ غيرت جو نئون ورزن ڏيکاريو ويو آهي، جهڙوڪ سمورن تهذيبن، ماڳن مڪانن تي فخر ڪري پنهنجن سان وڙهڻ يا مارڻ واري غيرت کان اڳتي وڌي سنڌ ڌرتي کي پنهنجي اصل تهذيبي عروج تائين پهچائڻ ئي اصل غيرت جي ڳالهه ڪيل آهي. جيڪو اڄوڪي سماجي جو اهم نقطو آهي ۽ وقت جي اهم ضرورت به آهي. ان کان سواءِ به ڪيترائي نظم آهن، جيڪي بيان ڪري سگهجن ٿا، جنهن ۾ ستار پنهنجي ضمير ۽ شعور جي ذريعي زوردار فڪري پيغام ڏيڻ جي ڪوشش ڪئي آهي.
ستار سروهي اسان جي ٽهيءَ جو انتهائي ميچوئر نوجوان آهي، جيڪو سماج جي مختلف شعبن سان وابسته رهڻ ڪري گهڻو ڪجهه سکيو ۽ پرايو آهي جنهن ۾ يونيورسٽي جي ماحول کان ويندي صحافت تائين، صحافت کان ادب تائين ۽ تعليم سان وابستگي سبب ڪيترن ئي هنڌن تان هن سماج کي ويجهو کان ڏٺو آهي ۽ سدائين مثبت ڪردار ادا ڪيو آهي. سنڌ جو شعور ههڙن نوجوانن جي ڪري فخر ڪري سگهي ٿو، پر اصل فيصلا ته اڪثريتي راءِ يعنيٰ ووٽ سان ٿيندو آهي، جنهن ڪري ههڙن نوجوانن جون ڪوششون ظاهري طرح رنگ نه لائي سگهنديون آهن، نتيجي ۾ ان ڪري سماج ڪسمپرسي ۾ رهي ٿو. ستار جي نثري نظم “اسان وٽ” جون آخري سٽون انتهائي معنيٰ خيز آهن؛
سڀ حوال ڪٽيندا آهن،
جن کي گاريون ڏيندا آهن،
تن کي ووٽ ڏيندا آهن.
آئون سمجهان ٿو هن کان وڌيڪ ڪا سماجي ڪَرب جو ٻيو طاقتور اظهار ناهي جيڪو معاشري کي ڏيئي سگهجي. ستار جو هي ٻيو شاعري جو مجموعو آهي. هو تحقيق اسڪالر هجڻ سان گڏ هڪ بهترين تخليقي ذهن به آهي. کيس هن ڪتاب جو واڌايون هجن.
[b]ڊاڪٽر مبارڪ لاشاري
[/b]ڄامشورو
08-01-2020